Οι γυναίκες της Τέχνης που σφράγισαν τη δεκαετία που πέρασε
Βρισκόμαστε λίγο πριν την εκπνοή μίας ομολογουμένως συναρπαστικής και γεμάτης δεκαετίας! Μέσα σε αυτά τα δέκα χρόνια, αποχαιρετήσαμε τον αγαπημένο μας παιδικό φίλο Harry Potter και τον Ziggy Stardust, λουστήκαμε με παγωμένο νερό για καλό σκοπό, ένα μπλε ή χρυσό φόρεμα έγινε η αιτία να μαλλιοτραβηχτούμε στο διαδίκτυο, ο Leonardo τα έβαλε με μία αρκούδα και πήρε επιτέλους το πολυπόθητο Όσκαρ, γίναμε πάλι παιδιά κυνηγώντας Pikachu στους δρόμους της πόλης, κολλήσαμε με fidget spinners, βάλαμε τον Harvey Weinstein στη θέση του, ενωθήκαμε σαν γροθιά κάτω από το hastag #Metoo και θαυμάσαμε το πρώτο φωτογραφικό ντοκουμέντο μίας μακρινής μαύρης τρύπας.
Ενόσω η ανθρωπότητα συγχρονιζόταν στους ρυθμούς του «Gangnam style» και του «Harlem Shake» και ο κόσμος άλλαζε μέρα τη μέρα με αστραπιαία ταχύτητα, κάποιες γυναίκες κρυμμένες στα ατελιέ τους, έγραφαν τη δική τους ιστορία. Ακριβώς για αυτό, παρακάτω υπάρχει μία σύντομη αλλά αναγκαία λίστα, με τις εικαστικούς που «σφράγισαν» με την αισθητική και τα έργα τους τη δεκαετία που αφήνουμε πίσω.
Η «ιέρεια» της performance Marina Abramović
Οι συστάσεις για την επιβλητική Σέρβα εικαστικό, είναι πιθανότατα περιττές, αφού πρόκειται για μία από τις πιο δημοφιλείς καλλιτέχνιδες σε όλο τον κόσμο και εκείνη που σηματοδότησε την καλλιτεχνική έναρξη της δεκαετίας, με μία από τις σημαντικότερες εκθέσεις στην ιστορία του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης MoMa, το «The artist is Present». Η έκθεση περιλάμβανε περίπου πενήντα έργα από την μέχρι τότε μακρά πορεία της Abramović. Η κοσμοσυρροή ήταν ανεπανάληπτη, με τεράστιες ουρές να σχηματίζονται στα εκδοτήρια του μουσείου και με τον αριθμό των επισκεπτών να πλησιάζει τις 800.000. Ο καθένας από αυτούς, μπορούσε να συναντήσει την Abramović και να παρακολουθήσει προηγούμενες performance της, τις οποίες αναπαριστούσαν στο εσωτερικό του μουσείου, καλλιτέχνες ειδικά εκπαιδευμένοι από την ίδια. Αυτό το ιστορικό γεγονός, έκλεισε με την προβολή ενός ντοκιμαντέρ, του «Artist is Present», το οποίο απέσπασε μάλιστα και βραβείο Peabody.
Η τεράστια επιτυχία του παραπάνω εγχειρήματος, αποτέλεσε και το έναυσμα για τη δημιουργία του Marina Abramović Institute (MAI), στο οποίο οι συμμετέχοντες έχουν τη δυνατότητα να πάρουν μέρος σε μία ειδικά σχεδιασμένη από την καλλιτέχνη μέθοδο, μία μοναδική βιωματική εμπειρία βασισμένη στην άυλη τέχνη, η οποία μάλιστα «ταξίδεψε» και φιλοξενήθηκε στη χώρα μας από το Μουσείο Μπενάκη με τον τίτλο «As One» την άνοιξη του 2016.
To παιδικό πείσμα της Carmen Herrera
Έχοντας διανύσει έναν αιώνα και τέσσερα χρόνια ζωής, η Αμερικανίδα ζωγράφος Carmen Herrera έχει ήδη περάσει στα «κατάστιχα» της ιστορίας, για τους αφηρημένους μινιμαλιστικούς καμβάδες της και μπορεί να θεωρηθεί το καλλιτεχνικό «θαύμα» της δεκαετίας για πολλούς λόγους. Για την ατάραχη επιμονή της, για το «ασκητικό» γεωμετρικό στυλ που κυριαρχεί στους λιτούς καμβάδες της και με τους οποίους καλωσορίζει μία νέα εποχή στα εικαστικά, για το πείσμα της που θυμίζει μικρού παιδιού και τελικά «νικάει» τον χρόνο με τον πιο δημιουργικό τρόπο. Η καθοριστική επιλογή και η αγορά κάποιων έργων της από τη φιλάνθρωπο και συλλέκτη Ella Fontanals-Cisneros δέκα χρόνια πριν, ακολούθησαν ακόμη περισσότερες πωλήσεις, εκθέσεις σε ιδρύματα και συνεπώς την (αδικαιολόγητα αργοπορημένη) αναγνώριση της Herrera και του «πλούσιου» έργου της.
Ωστόσο, ο λόγος που βρίσκεται στη συγκεκριμένη λίστα, οφείλεται όχι μόνο στη μακρά, πολύχρονη αφοσίωσή της στην τέχνη, η οποία για χρόνια περνούσε εντελώς απαρατήρητη, αλλά στην πρώτη προσωπική έκθεση «Lines of Sight» που κατάφερε να πραγματοποιήσει στο Μουσείο Whitney της Νέας Υόρκης το 2016, όταν ήταν πλέον 101 χρονών. Χρειάστηκε να περάσουν περισσότερες από έξι δεκαετίες μέχρι να της αναγνωρίσει κάποιος τη σκληρή δουλειά και να της παραχωρήσει έναν χώρο στον οποίο θα εκθέτει αποκλειστικά δικά της έργα. Όπως άλλωστε έχει δηλώσει και η ίδια: «Ζωγραφίζω επειδή νιώθω υποχρεωμένη να το κάνω. Είναι μια ώθηση που πάντα μου δίνει ευχαρίστηση. Ποτέ στη ζωή μου δεν είχα την αίσθηση των χρημάτων και θεωρούσα ότι η φήμη είναι κάτι το χυδαίο. Οπότε, απλώς δούλευα και περίμενα».
Ο κόσμος σκιών της Kara Walker
Διαρκώς καταγγελτική και ρηξικέλευθη, η τέχνη της Αμερικανίδας εικαστικού Kara Walker αποδεικνύει περίτρανα πως πρόκειται για ένα καλλιτεχνικό πνεύμα που -ευτυχώς για εμάς- δεν ησυχάζει ποτέ. Στις αρχές της δεκαετίας που προηγήθηκε, η ίδια κατάφερε να κάνει το δικό της προσωπικό breakthrough, να «βγει» στον κόσμο τόσο εκείνη όσο και το έργο της και να κερδίσει τις εντυπώσεις χάρη στις ιδιαίτερες, γκροτέσκ φιγούρες της. Αντλώντας εικόνες από τον καθημερινό ρατσισμό που κυριαρχεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, την αστυνομική βαρβαρότητα, τις κοινωνικές διακρίσεις και τη δουλεία, μπόρεσε να πιάσει τον «παλμό» και να εισπράξει ευρεία αναγνώριση σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, ακριβώς επειδή το ίδιο το έργο της είναι καθολικό.
Τα επόμενα δέκα χρόνια που ακολουθήσαν οδηγώντας στο σήμερα, η Kara Walker επέκτεινε το «ρεπερτόριο» της, μέσα στο οποίο συγκαταλέγονται τεράστια γλυπτά όπως το Sugar Baby που θυμίζει τη Σφίγγα, ένα μνημειώδες άγαλμα τοποθετημένο στο ίδιο σημείο όπου μαύροι εργάτες επεξεργάζονταν τη ζάχαρη που προοριζόταν για τα γλυκά των πλούσιων του 19ου αιώνα ή το πολύ πρόσφατο σιντριβάνι-γλυπτό «Fons Americanus» που δεσπόζει στο Turbine Hall της Tate και τη χρονιά που αφήνουμε πίσω, δημιούργησε ένα ανεξέλεγκτο buzz στους καλλιτεχνικούς κύκλους του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Walker ήταν και επίσημα η πρώτη έγχρωμη γυναίκα καλλιτέχνης, που έχει την «τιμή» να εκθέσει στον συγκεκριμένο χώρο.
Το πολύχρωμο και φωτεινό σύμπαν της Yayoi Kusama
Last but not least στη λίστα, η dot lady γιαπωνέζα Yayoi Kusama που εξαιτίας του εμβληματικού φλογερού της καρέ και του έργου της «Infinity Mirror Rooms», έγινε viral στα social media (πιο συγκεκριμένα το Instagram), ασχέτως αν η ίδια το δημιούργησε τη δεκαετία του ’70. Σε περίπτωση που δεν έχει περάσει κάποια σχετική εικόνα από την αρχική σου (αν και δύσκολο), πρόκειται για μικρά δωμάτια καλυμμένα με καθρέφτες, τα οποία είναι στολισμένα με χρωματιστά λαμπάκια, όπου μέσω της διαδοχικής αντανάκλασης, δημιουργούν άπειρα καθρεφτίσματα και μία αληθινά συμπαντική εμπειρία για τον θεατή.
Ένας ακόμη λόγος που φέρνει την αγαπημένη Kusama στη συγκεκριμένη λίστα, είναι το γεγονός πως πρόκειται για μία έντονα ακτιβιστική παρουσία, συγκεκριμένα σε θέματα φύλου, η οποία ήδη από τη δεκαετία του ’60 και του ’70 μέσα από την εκτέλεση άγριων εννοιολογικών και ερμηνευτικών έργων, μιλούσε για σεξουαλική απελευθέρωση και διεκδικούσε με πάθος την έμφυλη ισότητα. Σε κάθε περίπτωση, μπορεί μερικές… διαγαλαξιακές selfies να την έκαναν γνωστή σε ένα ευρύτερο και νεαρότερο κοινό, ωστόσο δεν είναι αυτός ο λόγος που υπάρχει στη λίστα μας. Η Kusama τα τελευταία δέκα χρόνια έχει μία σταθερή (αν όχι ανοδική) παρουσία σε εκθέσεις, ενώ το 2017 εγκαινίασε το ολοδικό της Yayoi Kusama Museum στο Τόκιο.
