Cindy Sherman: Πέντε facts που πρέπει να γνωρίζεις για τη γυναίκα με τα χιλιάδες πρόσωπα

Cindy Sherman: Πέντε facts που πρέπει να γνωρίζεις για τη γυναίκα με τα χιλιάδες πρόσωπα

Την Τρίτη που μας πέρασε, συμπληρώθηκαν 67 χρόνια από τη γέννηση μίας γυναίκα που «σφράγισε» με τα αμέτρητα πορτραίτα της τον κόσμο της καλλιτεχνικής φωτογραφίας. Η εμβληματική προσωπικότητα της Cynthia Morris Sherman έλαμψε μέσα από αμέτρητες σκηνοθετημένες φωτογραφήσεις της, ενώ η ίδια έγινε γνωστή με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Cindy Sherman. H Cindy γεννήθηκε στις 19 Ιανουάριου του 1954, στο αμερικανικό προάστιο του New Jersey, όμως λίγα χρόνια αργότερα οι γονείς της Dorothy και Charles Sherman αποφάσισαν να μετακομίσουν στην περιοχή του Long Island, όπου πέρασε και το μεγαλύτερο μέρος των νεανικών της χρόνων. Ο πατέρας της εργαζόταν ως μηχανικός για την εταιρία αεροσκαφών Grumman και η μητέρα της ως δασκάλα παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες.

Παρότι δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για τα παιδικά χρόνια της Sherman, ξέρουμε σίγουρα πως η μακροχρόνια αγάπη της για την ζωγραφική έγινε η αφορμή να βρεθεί ως φοιτήτρια καλών τεχνών στο Buffalo State College το 1972. Ωστόσο, όσο και αν τη συγκινούσαν τα χρώματα και τα σχήματα, η τέχνη της ζωγραφικής προϋπέθετε αρκετούς και αυστηρούς περιορισμούς, για ένα ελεύθερο πνεύμα όπως η Sherman. Έτσι, έπειτα από ένα τυχαίο περιστατικό μεταπήδησε στη φωτογραφία, την οποία υπηρετεί πιστά μέχρι και σήμερα.

Ολοκληρώνοντας τις σπουδές τις άρχισε να συλλέγει υλικό για την πρώτη της ολοκληρωμένη συλλογή το «Untitled Film Stills», το οποίο περιλάμβανε μία σειρά ασπρόμαυρων πορτρέτων, εμπνευσμένα από τον αμερικάνικο τρόπο ζωής. Έπειτα, ακολούθησαν αναρίθμητα «κλικ», εκθέσεις και συλλογές, οι οποίες την καθιέρωσαν σε μία από τις εμβληματικότερες προσωπικότητες του κινήματος της Conceptual Art, αλλά και της καλλιτεχνική φωτογραφίας εν γένει. Παρακάτω, λοιπόν, έχουμε συγκεντρώσει πέντε facts από τη μυθιστορηματική ζωή της, τα οποία υπόσχονται πως θα σε παρακινήσουν να αναζητήσεις ακόμη περισσότερες πληροφορίες για τη γυναίκα με τα χιλιάδες πρόσωπα!

Μετέτρεψε το αγαπημένο της παιχνίδι σε αυθεντική τέχνη

Πολλά χρόνια πριν, όταν η Sherman ήταν ακόμη παιδί και έμενε στο Huntington του Long Island, η προγιαγιά της, της δώρισε μερικά από τα παλιά της ρούχα, τα οποία χρονολογούνταν από τη δεκαετία του ’20. Αυτό το «πολύτιμο» δώρο έγινε η αφορμή να ανακαλύψει η μικρή τότε Cindy τη «μαγεία» της μεταμφίεσης, αφού άρχισε να χρησιμοποιεί τα ρούχα για να μεταμορφωθεί σε διάφορους φανταστικούς χαρακτήρες που η ίδια είχε επινοήσει, υιοθετώντας κάθε φορά και ένα διαφορετικό πρόσωπο, το οποίο όμως έδειχνε απόλυτα ρεαλιστικό. Μάλιστα, μία φωτογραφία ντοκουμέντο που τραβήχτηκε όταν η Cindy ήταν μόλις 12 ετών, αποδεικνύει περίτρανα το ταλέντο της, αφού εκείνη και η νεαρή φίλη που κρατάει στην αγκαλιά της, αναπαριστούν πειστικότατα δύο ηλικιωμένες κυρίες που απολαμβάνουν τον περίπατό τους στο πάρκο. Σύμφωνα με την ίδια, αυτή η παιδική μανία με τις μεταμφιέσεις, προερχόταν από μία βαθύτερη ανάγκη της, να τραβήξει την προσοχή των μεγαλύτερων αδερφών της. Όσο για την ευρηματική ιδέα να καταγράψει με τον φακό αυτές τις μεταμφιέσεις, προέκυψε έπειτα από προτροπή της ηθοποιού Lucille Ball, την οποία γνώρισε όσο ήταν φοιτήτρια στο Buffalo State University.

Δημιουργεί σαν ένα καλλιτεχνικό «πολυεργαλείο»

Ένας λόγος που όλοι, εντός και εκτός της παγκόσμιας καλλιτεχνικής κοινότητας, υποκλίνονται στο μεγαλείο της Sherman, είναι το γεγονός πως το έργο της είναι αυτό που λέμε «one man production». Με άλλα λόγια, πίσω από κάθε εικόνα δεν κρύβεται κανένας art director, φωτογράφος, φωτιστής, σκηνογράφος, ενδυματολόγος ή φροντιστής πέρα από την ίδια τη Sherman, η οποία έχει αναλάβει όλους τους παραπάνω ρόλους, μαζί με αυτόν του μοντέλου. Ακόμη και σήμερα που είναι μία καταξιωμένη καλλιτέχνης, συνεχίζει να εργάζεται και να δημιουργεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, χρησιμοποιώντας για περισσότερα από 35 χρόνια τον εαυτό της, ως ένα καλλιτεχνικό «πολυεργαλείο» για να πετύχει τον σκοπό της. Η εξέλιξή της βέβαια ήρθε σταδιακά, αφού μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του ’80, που πραγματοποίησε τη συλλογή «Untitled Film Stills», τα μόνα υλικά που είχε στο βεστιάριό της ήταν, τρεις περούκες και η προσωπική γκαρνταρόμπα της. Έτσι, όσο εκείνη εξελισσόταν, όσο εμπλουτίζονταν το «οπλοστάσιό» της, κατάφερε να ξεπεράσει τις παιδικές μεταμφιέσεις και μέσα από το έργο της να κατασκευάσει μία παράλληλη, ταυτόχρονη πραγματικότητα, πέρα από κάθε φαντασία.

Στηλιτεύει τα στερεότυπα μέσα από τα πορτρέτα της

Παρότι η ίδια ισχυρίζεται πως το έργο της δεν είναι καθαρά φεμινιστικό, αφού όπως είχε δηλώσει χαρακτηριστικά σε μία συνέντευξη τον Μάρτιο του 2015 στο περιοδικό «Tate Magazine», «Το έργο είναι αυτό που είναι και ευτυχώς, έχει θεωρηθεί φεμινιστικό», οι εικόνες της προδίδουν κάτι εντελώς διαφορετικό. Μπορεί να αποποιείται τη θεωρεία του φεμινισμού, όμως σύμφωνα με τους θεωρητικούς της τέχνης, οι εικόνες της αποκαλύπτουν και στηλιτεύουν την αντικειμενοποίηση των γυναικών από τα μέσα ενημέρωσης της τότε εποχής, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονταν οι γυναίκες στα τότε κινηματογραφικά έργα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πρώιμο έργο της «Untitled Film Stills», στο οποίο η Sherman αναπαριστά γυναικείους χαρακτήρες από b-movies των 50’s και των 60’s, υπογραμμίζοντας με καλλιτεχνικές «πινελιές» την αντιμετώπιση των κινηματογραφικών στούντιο απέναντι στις γυναίκες ηθοποιούς της εποχής, ενώ εξίσου εύστοχο παράδειγμα είναι και η συλλογή «Centerfolds» του 1981, η οποία περιέχει εικόνες νεαρών γυναικών, ιδωμένες μέσα από μία ηδονοβλεπτική, ανδρική ματιά. Η λίστα βέβαια δεν τελειώνει εδώ, καθώς και σε πιο πρόσφατες δουλειές της, όπως το «Society Portraits» του 2008 και το «Imitation of life», τα έργα αναπαριστούν γυναίκες του σήμερα, ανοίγοντας έναν μακρύ διάλογο σε σχέση με το φύλο, την ηλικία και την ομορφιά στην αμερικανική κοινωνία.

Αποτελεί πηγή έμπνευσης για τα αγαπημένα μας brand

Ένα τόσο iconic πρόσωπο όπως η Sherman, δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από τα σαγηνευτικά «δίχτυα» της μόδας, ωστόσο οι συνεργασίες τις με τα luxury brands είναι ιδιαίτερα επιλεκτικές. Balenciaga, Marc Jacobs και ΜΑC είναι μόνο μερικές από τις εταιρίες που υιοθέτησαν στις καμπάνιες τους το έργο της Cindy, με εκείνη να βρίσκει πάντα μία απόλυτα αντισυμβατική προσέγγιση για να εκπλήξει το κοινό και συγχρόνως να… πουλήσει το προϊόν. Σε κάθε περίπτωση, κανένας δεν μπορεί να της καταλογίσει πως απαρνήθηκε την τέχνη για το κέρδος ή πως οι διαφημίσεις της δεν αποτελούν έργα τέχνης, καθώς οι λήψεις που μας χάρισε θεωρούνται αναλαμπές μίας δημιουργικής ευφυίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι εικόνες της για τον οίκο Balenciaga το 2007, όπου η ίδια αναπαριστούσε μέσα από έξι διαφορετικά πορτρέτα μεσήλικες Νεοϋορκέζες σοσιαλιτέ. Η ίδια είχε αναφέρει για το συγκεκριμένο project « Με ενέπνευσαν οι φωτογραφίες των κοσμικών πάρτι που υπάρχουν στα περιοδικά. Εκεί όπου οι άνθρωποι προσπαθούν απεγνωσμένα να αποδείξουν την κοινωνική τους θέση και τις διασυνδέσεις τους και ποζάρουν με τέτοιο τρόπο στην κάμερα, ώστε η προσωπικότητά τους να φαίνεται μεγαλύτερη και από την ίδια τη ζωή».

Τραβούσε instagramικές selfies before it was cool

Μπορεί η Sherman να μπήκε στο κολέγιο με σκοπό να γίνει μία καταξιωμένη ζωγράφος, όμως τελικά, η «μαγεία» της φωτογραφικής μηχανής τη μαγνήτισε, μία εποχή που η τέχνη της φωτογραφίας ήταν ένα άγνωστο και άγονο έδαφος, ειδικότερα για τις γυναίκες. Αυτό που σίγουρα δεν περίμενε η Sherman, ήταν πως πολλά χρόνια μετά από τις πρώτες αινιγματικές αυτοπροσωπογραφίες της, η ιδέα της θα εξελισσόταν σε μία παγκόσμια τάση, όπου κάθε άνθρωπος σε κάθε μακρινή γωνία του κόσμου, θα χρησιμοποιεί μία ηλεκτρονική συσκευή, δίχως φιλμ, για να αποθανατίσει το πρόσωπό του. Και κάπου εδώ, προκύπτει μία σημαντική διαφορά ανάμεσα στις καλλιτεχνικές selfies της Sherman με εκείνες που τραβάμε εμείς. Γιατί, ενώ εμείς προσπαθούμε να αυτοπροσδιοριστούμε μέσα από μία εικόνα και να τη μοιραστούμε με τους διαδικτυακούς μας φίλους, εκείνη εξερευνά διαρκώς την ταυτότητά της, δοκιμάζοντας πολλούς και διαφορετικούς ρόλους μέσα από τις εικόνες της.Τέλος, ακόμη και αν η Sherman θεωρείται η βασίλισσα των «selfies», εκείνη έχει μία εντελώς διαφορετική άποψη σχετικά με αυτή την τάση, αφού όπως έχει δηλώσει στο παρελθόν «Δεν τραβάω selfies. Δεν χρησιμοποιώ ποτέ το τηλέφωνό μου για φωτογραφίες. Αυτό που μισώ περισσότερο στις selfies είναι πως οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να δείχνουν με έναν συγκεκριμένο τρόπο και καταλήγουν να δείχνουν όλοι ίδιοι σε κάθε πόζα, σε μία πόζα που υποτίθεται πως αποσκοπεί στο να είναι κολακευτικοί».

Κλείνοντας, έαν θέλεις να μάθεις ακόμη περισσότερες πληροφορίες για αυτή τη sui generis προσωπικότητα της καλλιτεχνικής φωτογραφίας, το μόνο που θα χρειαστεί να κάνεις, είναι να της χαρίσεις το follow σου, στον προσωπικό λογαριασμό που διατηρεί στο Instagram!