Ο Walt Disney είναι ο ήρωας του δικού μας παραμυθιού

Γράφει η Νατάσσα Σχοινά

Είναι φορές που αναρωτιέμαι αν οι ταινίες της Disney αρέσουν περισσότερο στους μικρούς ή στους μεγάλους. Εκ πρώτης, μπορεί η απόδοση των κινουμένων σχεδίων στα παιδιά να αποτελεί την εύκολη λύση. Τον τρόπο με τον οποίο οι νεότερες ηλικίες περνούν ευχάριστα τον χρόνο τους με πολλά χαμόγελα, γέλια και ενίοτε δάκρια. Όταν ήμουν μικρή, θυμάμαι που περίμενα πώς και πώς μία ταινία της Disney. Ποτέ δεν ήμουν των πριγκιπισσών που σώζονταν από το πριγκιπόπουλο. Αυτό που μου άρεσε ήταν η ιστορία και το περίφημο «happy ever after», όχι, όμως με την κλασική έννοια του όρου αλλά με αυτήν της απόδοσης της δικαιοσύνης και της νίκης των καλών επί των κακών. Το πανηγύριζα και στο τέλος παρακαλούσα τους δικούς μου για μία ακόμα επίσκεψη στο video club που τότε μεσουρανούσε και τη γνωριμία μου με περισσότερους επικούς χαρακτήρες. Γιατί, αν ένα πράγμα ήξερε να κάνει πολύ καλά ο Walt Disney, είναι να δημιουργεί ηρωισμό.

Τα πρώτα χρόνια του Disney

Ο Walter Elias Disney ήταν γιος του αγρότη, ξυλουργού και εργολάβου Elias Disney και της δασκάλας Flora Call. Η οικογένεια μετακόμισε σε μία φάρμα κοντά στο Marceline του Missouri και εκεί έζησε τη ζωή του μέσου πολίτη που προσπαθούσε να κερδίσει το ψωμί του καθημερινά και με πολύ κόπο. Αν έχεις τύχει να περπατήσεις στο Main Street της Disneyland στην Αμερική ή αν έχεις δει φωτογραφίες του, ουσιαστικά γνωρίζεις το περιβάλλον του Disney. Πού μεγάλωσε. Τι έβλεπε γύρω του. Γιατί αυτό από πολλούς λέγεται ότι έχει δημιουργηθεί με βάση το Missouri.

Μετά, σειρά είχε το Kansas. Εκείνο έγινε το επόμενο σπίτι της οικογένειας και ο τόπος στον οποίο ο Disney άρχισε να σπουδάζει γελοιογραφίες πρώτα διά αλληλογραφίας και έπειτα στο Kansas City Art Institute and School of Design. Η αγάπη και η κλίση του στον συγκεκριμένο τομέα ήταν πια πέρα από εμφανή. Με την επιστροφή της οικογένειας στο Chicago, ο μετέπειτα επιχειρηματίας αφοσιώθηκε στην τέχνη και σε ό,τι είχε να κάνει με αυτήν. Στο Λύκειο, τραβούσε φωτογραφίες και έκανε ζωγραφιές για τη σχολική εφημερίδα του McKinley High School, αλλά, πάνω που ο οίστρος του βρισκόταν στο απόγειό του, τον αναχαίτισε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, στον οποίο και έγινε οδηγός ασθενοφόρου για τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό. Κάποια στιγμή ο πόλεμος τελείωσε. To 1919, o Disney έβρισκε περιστασιακές δουλειές σε διάφορα στούντιο κυνηγώντας το όνειρό του, όμως αυτό δεν ήταν αρκετό.

Η αρχή του δικού του - και του δικού μας- παραμυθιού

Το να ξεκινήσεις από το μηδέν είναι δύσκολο. Πόσο μάλλον όταν το όραμά σου είναι μεγάλο και το budget σου μικρό. Ο Disney, λοιπόν, αποφάσισε να συνεργαστεί με έναν νέο καλλιτέχνη, η συμβολή του οποίου έπαιξε θεμελιώδη ρόλο στην τεράστια και αρκετά άμεση επιτυχία του αγαπημένου δημιουργού. Ο Disney και ο Iwerks ξεκίνησαν από ένα μικρό στούντιο το 1922. Ακόμα και η κάμερα που είχαν ήταν ένα μεταχειρισμένο μοντέλο που επέτρεπε τις μονόλεπτες ή δίλεπτες animated παραγωγές. Δυστυχώς, το εγχείρημα είχε σύντομη διάρκεια ζωής, καθώς έναν χρόνο μετά κήρυξαν πτώχευση αφότου έγιναν θύματα απάτης ενός συνεργάτη τους και διανομέα ταινιών.

Ίσως έχοντας χάσει την εμπιστοσύνη του στους συνεργάτες, ο Disney στράφηκε αποκλειστικά στον αδερφό του, Roy, ο οποίος ανέλαβε τη διαχείριση της επιχείρησης και επέτρεψε στον Walt να εστιάσει στα επιτυχημένα σχέδια της «Alice in Cartoonland» που είχε ξεκινήσει κατά τη συνεργασία του με τον Iwerks. Αφού έπεισε τον τελευταίο να επιστρέψει, όμως, έγινε κάτι που έμελλε να αλλάξει για πάντα όχι μόνο τις ζωές τους αλλά και το μέλλον του κινηματογράφου: Εμπνεύστηκαν τον Mickey.

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο Mickey...

Ο Mickey ήταν ένα ενθουσιώδες, ενεργητικό, χαρούμενο και πονηρό ποντίκι. Κέρδισε εύκολα το κοινό με τις πρώτες δύο του ταινίες -Plane Crazy και Gallopin’ Gaucho-, οπότε ο Disney κατάλαβε ότι έπρεπε να επενδύσει στον χαρακτήρα και σε περισσότερες ιστορίες του. Το 1928, έτσι, έγινε η χρονιά που είδε την τρίτη ταινία του Mickey, Steamboat White, να καταφτάνει στους κινηματογράφους και να συγκεντρώνει και όλες τις διθυραμβικές κριτικές στο διάβα της στις μεγάλες αίθουσες.

Χάρη στον Mickey, ο Disney καταξιώθηκε πέραν πάσης αμφιβολίας. Άνοιξε ο δρόμος για τη σύλληψη, τη δημιουργία και τη διανομή κάθε είδους καρτούν που γενιές αργότερα θα κατέτασσαν στις all-time-classic επιλογές τους. Στο ποιοτικό κομμάτι το θέμα ήταν εξαιρετικό. Στο δημιουργικό επίσης. Ωστόσο, υπήρχε ένα πολύ βασικό πρόβλημα. Το κόστος της δημιουργίας των ταινιών ήταν μεγάλο, ακριβώς επειδή οι απαιτήσεις των creators ήταν πολύ συγκεκριμένες. Το σχεδιαστικό και το τεχνικό κομμάτι περιείχαν μία εμφανή περιπλοκότητα, αυτή που τα έκανε να ξεχωρίζει και να μαγεύει το κοινό. Ο κύκλος των «Silly Symphonies» λατρεύτηκε από τον κόσμο αλλά δε συνεισέφερε στο κέρδος του Disney. Αυτός ο τομέας ανήκε μακράν στον Mickey και στην αγαπητή από όλους κοπέλα του, Minnie.

Βλέποντας την επιτυχία του Mickey, χαρακτήρες, όπως ο Donald Duck, ο Pluto και ο Goofy, έγιναν οι επόμενοι στη σειρά. Ο Disney εκμεταλλεύτηκε μέχρι και την περίοδο της Παγκόσμιας Οικονομικής Ύφεσης για να γνωρίσει στο κοινό τα Τρία Μικρά Γουρουνάκια, το παραμύθι που διηγείται την ιστορία του μικρού, εργατικού γουρουνιού που χτίζει το σπίτι του ένα τούβλο τη φορά για να είναι γερό, σε αντίθεση με τα επιπόλαια αδέρφια του.

Από τις σύντομες ιστορίες στις ταινίες μεγάλου μήκους

Τα χρόνια περνούσαν. Επιτυχημένα, αλλά σε μία πεπατημένη γραμμή που κάποια στιγμή έπρεπε να κάνει το «βήμα παραπέρα». To 1934, ο Αμερικανός δημιουργός κινουμένων σχεδίων είχε μία ιδέα. Άρχισε να δουλεύει πάνω σε ένα πρότζεκτ, τη μεταφορά του κλασικού παραμυθιού της Χιονάτης και των Επτά Νάνων στη μεγάλη οθόνη. Οι ήρωες πια θα ήταν ανθρωπόμορφοι και θα βασίζονταν σε ιστορίες της πραγματικής ζωής, βοηθώντας στην περαιτέρω ταύτιση του κοινού μαζί τους. Pinocchio (1940), Dumbo (1941), Bambi (1942) είναι μόνο μερικές από τις παραγωγές που ακολούθησαν, με την ευρεία αποδοχή τους να οδηγεί στη μεταφορά του στούντιο στην California, αφού πια ο περιορισμένος χώρος των πρώτων βημάτων δεν μπορούσε να κρατήσει τον μελλοντικό κολοσσό στα πόδια του. Και εκεί είναι που δημιουργήθηκαν όλες οι εικονικές παραγωγές που επικαλούμαστε συχνά και ποικιλοτρόπως -Cinderella (1950), Alice in Wonderland (1951), Peter Pan (1953), κ.α.-.

Η ιδιαίτερη σχέση του με τη μητρική φιγούρα

Παλαιότερα, αναρωτιόμουν πώς είναι δυνατόν ταινίες που απευθύνονται σε παιδιά να μη φιλοξενούν τη μητρική φιγούρα και τον βασικό λόγο να είχε πάντα ο πατέρας, είτε ήταν βασιλιάς είτε χωρικός. Πολλοί ισχυρίζονται ότι αυτή ήταν μία εσκεμμένη επιλογή του Disney, που έχασε ξαφνικά τη μαμά του μέσα στα 1940s. Εκείνος, με τα χρήματα που κέρδιζε από τις παραγωγές του, αποφάσισε να αγοράσει ένα σπίτι στους γονείς του για να ζουν πιο άνετα. Μία διαρροή στον κλίβανο, όμως, που ποτέ δε φτιάχτηκε παρά τις αναθέσεις του Disney σε υπαλλήλους του, προκάλεσε και οι δύο να ασθενήσουν. Η μητέρα του δεν άντεξε και «έφυγε» τραγικά από τη ζωή του. Η απώλεια, ο θρήνος της και ενδεχομένως σε έναν βαθμό οι τύψεις που μπορεί να ένιωθε επειδή δεν έφτιαξε ποτέ τη ζημιά να ξέσπασαν μέσα στα παραμύθια και στις παρουσιάσεις του. Οι χαρακτήρες μεγάλωναν απότομα, ενώ πολλοί ήρωες και ηρωίδες έχαναν ξαφνικά την οικογένειά τους και έμεναν μόνοι.

Η Disneyland των ονείρων μας

Στις αρχές του 1950, άρχισε η νέα μεγάλη επέκταση του brand που δημιούργησε ο Walter γύρω από το όνομα Disney. Μαζί με την ομάδα του άρχισαν να σκέφτονται την κατασκευή ενός θεματικού πάρκου που να ενσαρκώνει όλο το όνειρο και το όραμα του Disney. Μέσα σε 5 χρόνια είχε ανοίξει τις πόρτες της η Disneyland, ένας χώρος που ήταν πολλά περισσότερα από τα παιχνίδια και τις ατραξιόν για τις οποίες φημίζεται σήμερα. Η ατμόσφαιρα χαρακτηρίζεται από μία φανερά νοσταλγική διάθεση. Οι δρόμοι της κάνουν ένα ταξίδι στην παιδική αθωότητα. Η ύπαρξή της στοχεύει κατά μία έννοια στην ελάφρυνση της ψυχής και του νου από τα προβλήματα της καθημερινότητας και υπενθυμίζει ότι ανεξάρτητα από την ηλικία που δηλώνει η ταυτότητά μας, σε ένα κομμάτι μας παραμένουμε παιδιά. Ο ίδιος ο Disney φρόντισε να φτιάξει ένα διαμέρισμα στον δεύτερο όροφο του κτιρίου της πυροσβεστικής στον Main Road.

Όντας 41 χρόνια παντρεμένος με τη Lillian Disney (σ.σ. Ήταν καλλιτέχνης που δούλευε με μελάνι και γνωστή για τη δουλειά της στην ταινία Plane Crazy. Μάλιστα, λέγεται ότι εκείνη εμπνεύστηκε το όνομα του «Mickey Mouse» κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού με τρένο με τον σύζυγό της. Το «Mortimer» που είχε πριν της φαινόταν πολύ καταθλιπτικό), άφησε την τελευταία του πνοή στις 15 Δεκεμβρίου του 1966. Αιτία ο καρκίνος στους πνεύμονες, μία διάγνωση που δε θα εκπλήξει πολλούς σήμερα αν λάβει υπόψιν ότι κάπνιζε βαριά ήδη από την εφηβεία.

Ο Walt Disney έζησε μία πλούσια ζωή από κάθε άποψη και σε κάθε τομέα. Δημιούργησε μία κληρονομιά γενεών, που βραβεύτηκε με 26 Βραβεία Ακαδημίας, 3 Χρυσές Σφαίρες και 1 βραβείο Emmy. Το πιο σημαντικό, τιμήθηκε από την άνευ όρων αγάπη του κόσμου. Και το έργο του θα συνεχίσει να τιμάται ακόμα και από ανθρώπους που πιθανώς να μη γνωρίζουν καν ποιος είναι ο εμπνευστής των πρώτων ηρώων της ζωής τους.