Πώς θα διαχειριστείς τα στερεοτυπικά αστεία και όλους εκείνους που τα βρίσκουν όντως αστεία
Η πρόσφατη επιστροφή μας στην κανονικότητα μας έχει φέρει για μία ακόμη φορά αντιμέτωπες με όλα εκείνα που προσπαθούσαμε να ξεχάσουμε, όλο αυτό το διάστημα που μέναμε σπίτι. Ποια είναι αυτά; Η ατελείωτη πρωινή κίνηση στην Αθηνών-Λαμίας, η αγένεια και η απρεπή στάση των συμπολιτών μας στα μέσα μαζικής μεταφοράς, τα άκομψα αστεία που «ξεπλένουν» τοξικές συμπεριφορές ή συνεχίζουν να αναπαράγουν στερεότυπα, τα οποία ιδανικά θέλουμε να καταρρίψουμε. Διότι μπορεί η πανδημία να έφερε τα πάνω-κάτω στην καθημερινότητά μας, να μας έβαλε να αναθεωρήσουμε τον τρόπο ζωής, τις διαπροσωπικές σχέσεις, τον ίδιο μας τον εαυτό, όμως το ανέκδοτο που θέλει τις ξανθιές να είναι από καταβολής κόσμου χαζές, τις γυναίκες κλεισμένες στην κουζίνα ή μακριά από το τιμόνι και τις παχουλές μονίμως σε σχέση με κάποιο κελεπούρι, παραμένει -δυστυχώς- για ένα ακόμα καλοκαίρι στη μόδα.
Με άλλα λόγια, αν σου «γυρνάει» και εσένα το μάτι κάθε φορά που κάποιος αποφασίζει να «απασφαλίσει», κάνοντας την απόλυτη επίκληση στην αυθεντία και εμπλουτίζοντας τη συζήτηση με επιχειρήματα, ατάκες και απαυγάσματα απύθμενης σοφίας τύπου Mikeius, αν όταν φτάνει στα αυτιά σου η φράση «Έλα μωρέ ούτε μία πλάκα δεν σηκώνεις» θέλεις να σηκώσεις την πρώτη πέτρα που θα βρεις μπροστά σου και να τη φέρεις στο κεφάλι του συνομιλητή, αν έχεις χαρακτηριστεί υπερβολική ή -χειρότερα- υστερική επειδή τόλμησες να αμφισβητήσεις ή να παραξηγηθείς με το χοντροκομμένο χιούμορ κάποιου, τότε διαβάζεις το κατάλληλο κείμενο. Καθώς, μέσα από τις γραμμές που ακολουθούν παρακάτω, θα προσπαθήσουμε να «οπλιστούμε» με ψυχραιμία, κουράγιο και επιχειρήματα, ώστε να βάλουμε στη θέση του τον «αστείο» τύπο που νομίζει πως είναι η ψυχή της παρέας.
#1 Μην γελάσεις με το αστείο του γιατί έτσι το επικυρώνεις
Ξέρω πως η παραπάνω συμβουλή μοιάζει απλή, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου. Έχοντας γαλουχηθεί σε μία πατριαρχική κοινωνία, η οποία μας έχει επιβάλει να είμαστε «τα καλά κορίτσια», να μην γινόμαστε δυσάρεστες, απαιτητικές ή αντιδραστικές και να αισθανόμαστε εμείς άβολα για να μην φέρουμε σε αμήχανη θέση τους άλλους, είμαστε κατά κάποιον τρόπο προγραμματισμένες να γελάσουμε έστω και μηχανικά με ένα σεξιστικό, κακόγουστο αστείο, ειδικότερα όταν αυτό έχει ήδη κερδίσει την αποδοχή της υπόλοιπης παρέας. Από την άλλη βέβαια, αν η αντίδρασή μας ήταν ανάλογη της χοντράδας που ακούσαμε, αν στο άκουσμα του punch line μέναμε αμέτοχες και ανέκφραστες, ίσως δίναμε την ευκαιρία στους παρευρισκόμενους να αναρωτηθούν γιατί δεν γελάσαμε, ίσως να ακολουθούσαν και εκείνοι το παράδειγμά μας και να μην αισθανόντουσαν υποχρεωμένοι να γελάσουν με ένα αστείο, το οποίο δεν τους αντιπροσωπεύει και υποβιβάζει ένα άλλο κοινωνικό σύνολο.
#2 Ζήτησε από τον χιουμορίστα να σου αναλύσει το αστειάκι του
Να θυμάσαι πως τα αμήχανα, ατελείωτα δευτερόλεπτα που θα κυλήσουν με την παρέα να γελάει διακαώς και εσένα να στέκεις ως στήλη άλατος, είναι καθοριστικά για την έκβαση της συζήτησης. Είναι η στιγμή που εύλογα σου έχει «ανέβει» το αίμα στο κεφάλι, έχεις γίνει πλέον ασυγκράτητη περιμένοντας πώς και πώς την επόμενη αντίδραση του χιουμορίστα, ενώ αναζητάς το εύστοχο επιχείρημα που θα τον αποστομώσει όταν σου ζητήσει τον λόγο. Ωστόσο, πριν αρχίσεις να κάνεις διεξοδικές αναλύσεις επί αναλύσεων περί πολιτικής ορθότητας, προσπαθώντας να εξηγήσεις τα αυτονόητα, μπορείς να ρωτήσεις καλοπροαίρετα, ποιο ήταν το αστείο που τους έκανε να ξεκαρδιστούν, γιατί δεν το «έπιασες». Ο χιουμορίστας θα μπει στη διαδικασία να εξηγήσει τα ανεξήγητα και θα δυσκολευτεί αρκετά να αποκρύψει τη στερεοτυπική, πατριαρχική, ρατσιστική αντίληψη που ενυπάρχει μέσα στο αστείο του. Σε μία προσπάθεια να ενισχύσει τη θέση του, πιθανότητα θα αρχίσει να εξοβελίζει κι άλλα στερεοτυπικά επιχειρήματα, τα οποία εσύ θα αποκρούεις λέγοντας πως συνεχίζεις να μην καταλαβαίνεις. Σε αυτό το σημείο, ας ελπίσουμε πως ο χιουμορίστας θα επωφεληθεί από την αντίσταση που φέρεις, θα σωπάσει και θα βάλει τον εαυτό του στη διαδικασία να σκεφτεί, για ποιο λόγο το διαχρονικό αστείο για τις γυναίκες οδηγούς δεν είναι τελικά καθόλου αστείο.
#3 Να είσαι ανοιχτή αλλά ιδιαίτερα επιλεκτική με τις «μάχες» σου
Μία κατάσταση όπως αυτή που περιγράφεται παραπάνω, μπορεί να σταθεί μία εξαιρετική αφορμή για να αλλάξει η αντίληψη κάποιου. Παρόλα αυτά, δεν έχουν όλοι τη διάθεση να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι και σε καμία περίπτωση δεν είσαι εσύ υπεύθυνη να εκπαιδεύσεις κανέναν, ώστε να ανακαλύψει την καλύτερη δυνατή εκδοχή του. Αν διαπιστώσεις πως η απέναντι πλευρά έχει την πρόθεση να κατανοήσει τη θέση σου, να καταλάβει πώς σε έκανε να νιώσεις και γιατί το αστείο ήταν προσβλητικό και αβάσιμο, χωρίς να περιμένει διακαώς να δικαιολογήσει τη θέση της, καλό θα ήταν να προσπαθήσεις να εξηγήσεις αυτό που σε ενόχλησε. Ειδικότερα όταν στην παρέα υπάρχει μία άλλη γυναίκα που αστειεύτηκε ή γέλασε με κάτι που εκ των πραγμάτων την υποβιβάζει, έχει ακόμη μεγαλύτερη αξία να κάνεις μία προσπάθεια να εξηγήσεις, καθώς μέσα από αυτό το περιστατικό θα τη βοηθήσεις να καταλάβει πως η συμπεριφορά της ενισχύει ένα φαινόμενο που λειτουργεί εναντίον της. Σε κάθε περίπτωση, φρόντισε να είσαι ιδιαίτερα επιλεκτική με τις «μάχες» που δίνεις, αφιερώνοντας τον χρόνο και την ενέργειά σου σε ανθρώπους που πιστεύεις πως όντως μπορούν να αλλάξουν μυαλά.
#4 Σήκωσε περήφανα το «κόκκινο» πανί της πολιτικής ορθότητας
Για τους ανθρώπους που επιμένουν να κάνουν χοντροκομμένα στερεοτυπικά αστεία, η πολιτική ορθότητα είναι το «κόκκινο» πανί που τους κάνει να αισθάνονται ταύροι σε υαλοπωλείο. Σύμφωνα με αυτή τη μερίδα ατόμων, οι αυστηροί κανόνες που επέβαλε η πολιτική ορθότητα σήμαιναν το τέλος της σάτιρας, μία θεωρεία που στήριξαν ανοιχτά αρκετοί διάσημοι κωμικοί, όπως ο Chris Rock, o Dennis Miller και ο Mel Brooks. Ωστόσο, αυτό που τους διέφυγε είναι το γεγονός πως η πολιτική ορθότητα δεν είναι κάποιο «πρόστιμο» που ήρθε να περιορίσει το ταλέντο, να υποβαθμίσει την τέχνη ή την καριέρα τους, αλλά μία δικλίδα ασφαλείας που προστατεύει μία «Α» ομάδα ατόμων από μία «Β» ομάδα ατόμων, η οποία αισθάνεται ανώτερη από την «Α» ομάδα. Για παράδειγμα, τα αστεία που αφορούν στις γυναίκες και την οδήγηση, χρησιμοποιούνται για να συσπειρώσουν όσους -άντρες ή γυναίκες- αισθάνονται ανώτεροι έναντι ενός συνόλου γυναικών και να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο αυτό το αίσθημα ανωτερότητας. Αυτός είναι και ο λόγος που αρκετές γυναίκες σιγοντάρουν συνειδητά αστεία που υποβαθμίζουν το γυναικείο φύλο, αφού έτσι αισθάνονται πως έχουν το προβάδισμα σε έναν έτσι και αλλιώς άδικο κόσμο, όπου η αξία των γυναικών ισοδυναμεί με την αποδοχή από το ανδρικό φύλο.
