Είναι η ονειροπόληση καλή για την υγεία μας; Ποια είναι η κακοπροαίρετη εκδοχή και ποια τα 6 οφέλη

Ζούμε σε μια κοινωνία τόσο προσανατολισμένη στα καθήκοντα που η ιδέα του να κάνουμε ένα διάλειμμα για να αφήσουμε το μυαλό μας να σκεφτεί ελεύθερα θεωρείται συχνά τεμπέλικη ή αντιπαραγωγική. Δεν μπορούμε να καθίσουμε στο γραφείο του γιατρού χωρίς να κάνουμε scrolling στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή να πάμε μια βόλτα χωρίς να ακούσουμε ένα podcast. Αλλά στην πραγματικότητα ονειροπολούμε πιο συχνά από ό,τι πιστεύουμε -σχεδόν το 50% της ζωής μας είναι σε εγρήγορση, σύμφωνα με μια μελέτη που έγινε το 2010 από δύο ερευνητές του Χάρβαρντ.

5 πράγματα για τα οποία δεν είσαι καθόλου υπεύθυνη, όσο ένοχη κι αν αισθάνεσαι

Τι είναι η ονειροπόληση;

Τι ακριβώς είναι λοιπόν η ονειροπόληση; «Οι ονειροπολήσεις είναι φαντασιώσεις ή νοητικές εικόνες για το μέλλον», εξηγεί η Gabriele Oettingen, Ph.D., καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και συγγραφέας του βιβλίου Rethinking Positive Thinking: Inside the New Science of Motivation. Σκέψου τη στιγμή που το μυαλό σου περιπλανήθηκε κατά τη διάρκεια ενός Zoom call. Ίσως σκεφτόσουν τι θα φας για μεσημεριανό γεύμα ή έκανες εικόνα κάποιες διακοπές ή ότι βρίσκεσαι στην παραλία.

«Μπορείτε να ονειροπολήσετε για το παρελθόν, για το τι συμβαίνει στο παρόν, και για το τι μπορεί να θέλετε να γίνει στο μέλλον», εξηγεί η Oettingen και προσθέτει, «Πρόκειται για ελεύθερες σκέψεις και εικόνες, που δεν περιορίζονται από την εμπειρία μας».

Κακοπροαίρετη ονειροπόληση

Όπως διαβάζουμε στο Goop.com, η ονειροπόληση μπορεί να γίνει πρόβλημα όταν αρχίζουμε να αναπολούμε καταστάσεις ή να ανησυχούμε για προβλήματα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε άγχος και κατάθλιψη. «Όταν αφήνετε το μυαλό σας να περιπλανηθεί, είναι καλό να παρατηρείτε πού πηγαίνει», προτείνει η Leslie Ellis, Ph.D., ψυχοθεραπεύτρια, δασκάλα και συγγραφέας του βιβλίου A Clinician's Guide to Dream Therapy.

Σε σοβαρές περιπτώσεις, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσπροσαρμοστική ονειροπόληση, η οποία είναι μια ψυχιατρική κατάσταση κατά την οποία οι ονειροπολήσεις είναι τόσο επίμονες που αποσπούν την προσοχή από την πραγματική ζωή.

Αν κάποιος περνάει ώρες ζώντας μέσα στις σκέψεις του, παραμελώντας τις σχέσεις και τις ευθύνες της πραγματικής ζωής, μπορεί να είναι ένα σημάδι που δείχνει ότι πρέπει να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια. Το ίδιο ισχύει και αν πιάνει τον εαυτό του να ανησυχεί συνεχώς ή ο εσωτερικός του κριτής δεν σταματά να του επιτίθεται με αρνητικές σκέψεις.

6 σημάδια που δείχνουν ότι είσαι από τις γυναίκες που δίνουν σημασία στην ουσιαστική αξία της ζωής

Οφέλη της ονειροπόλησης

Όπως σε όλα τα πράγματα, η ονειροπόληση είναι καλύτερη όταν γίνεται με μέτρο. Και όταν συμβαίνει αυτό, μπορεί να έχει μερικά ισχυρά οφέλη για την ψυχική υγεία -οπότε παράτα το τηλέφωνό σου και άσε το μυαλό σου να περιπλανηθεί. Αυτά τα 6 οφέλη θα σε πείσουν.

1. Η ονειροπόληση μπορεί να βελτιώσει τη δημιουργικότητά μας

Έχεις παρατηρήσει ποτέ ότι μερικές από τις καλύτερες ιδέες σού έρχονται όταν δεν τις σκέφτεσαι; Είσαι στο ντους και ξαφνικά ξέρεις ακριβώς πώς να λύσεις αυτό το ενοχλητικό πρόβλημα. «Με την ονειροπόληση, το μυαλό μας μπορεί να κάνει συνδέσεις που είναι λίγο πιο έξω από το κουτί», εξηγεί η Ellis προσθέτοντας, «Μπορούμε να συνδυάσουμε πράγματα που κανονικά δεν θα συνδυάζαμε».

Σε μια μελέτη του UC Santa Barbara ζητήθηκε από ομάδα εθελοντών να αφήσουν το μυαλό τους να περιπλανηθεί ενώ προσπαθούσαν να λύσουν μια δημιουργική εργασία. Το αποτέλεσμα; Είχαν 41% καλύτερες επιδόσεις από την άλλη ομάδα που δεν έκανε την εν λόγω πρακτική.

Έτσι, αν κι εσύ προσπαθείς να δουλέψεις πάνω σε ένα πρόβλημα με πολύ εστιασμένο τρόπο, ίσως ήρθε η ώρα να αφήσεις το μυαλό σου να περιπλανηθεί.

2. Η ονειροπόληση μπορεί να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε το άγχος

Ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να διαχειριστεί κανείς το άγχος είναι η «περιπλάνηση του μυαλού με σωστό και έξυπνο τρόπο». Σε μια μελέτη του 2016 από το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι επιτρέποντας στο μυαλό μας να περιπλανηθεί μακριά από το αντιληπτό άγχος (ή αλλιώς τις αρνητικές σκέψεις), μπορούμε στην πραγματικότητα να μειώσουμε το άγχος μας.

Σκέψου το σαν να κάνεις διαλογισμό: Αντί να διώχνεις το συναίσθημα, αναγνώρισέ το, αποδέξου το και άφησε τις σκέψεις να περάσουν από μέσα σου.

3. Η ονειροπόληση μπορεί να ενισχύσει τις σχέσεις μας

«Όταν φανταζόμαστε κάτι ωραίο με καθαρές εικόνες και μάλιστα αν μπορούμε να εμπλέξουμε και άλλες αισθήσεις, ο εγκέφαλός μας δεν το ξεχωρίζει από την πραγματικότητα», λέει η Ellis και προσθέτει, «Δηλαδή, αν φανταστούμε μια πραγματικά ειλικρινή σχέση με κάποιον, σε μεγάλο βαθμό αισθανόμαστε ότι όντως είχαμε μια τέτοια σχέση».

Μια μελέτη του 2016 που εξέταζε αν η ονειροπόληση θα μπορούσε να αποτελέσει υποκατάστατο όταν τα αγαπημένα πρόσωπα δεν ήταν διαθέσιμα, διαπίστωσε ότι όσοι ονειρεύονταν το σημαντικό τους πρόσωπο είχαν «αυξημένα συναισθήματα αγάπης, σύνδεσης και ανήκειν».

Αυτό σημαίνει ότι, αν δεν μπορούμε να δούμε τον καλύτερο φίλο μας ή τον σύντροφό μας τη στιγμή που επιθυμούμε, το να τον ονειρευόμαστε μπορεί να μας βοηθήσει να διατηρήσουμε αυτές τις συνδέσεις ισχυρές.

4. Η ονειροπόληση μπορεί να μας κάνει πιο παραγωγικούς

Η απάντηση στο να γίνουμε πιο παραγωγικοί είναι να κάνουμε διαλείμματα, και ακόμα καλύτερα τα διαλείμματα στα οποία περιπλανάται το μυαλό. Μια πρόσφατη μελέτη από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Τζόρτζια διαπίστωσε ότι οι ονειροπόλοι που ήταν σε θέση να κάνουν έστω και μικροδιαλείμματα ένιωθαν πιο ανανεωμένοι και αναζωογονημένοι ώστε να αναλάβουν το επόμενη task στην εργασία τους.

Έτσι, την επόμενη φορά που θα νιώσουμε κουρασμένοι ή καταβεβλημένοι στη δουλειά, ίσως ήρθε η ώρα να κάνουμε μια μίνι απόδραση με το μυαλό μας.

5. Η ονειροπόληση μπορεί να μας κάνει πιο ευτυχισμένους στη δουλειά

Είτε πρόκειται για το άγχος της εργασίας στο σπίτι είτε για την πίεση της δουλειάς μας, το να ονειροπολούμε ενώ είμαστε σε δουλειά έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει τη διάθεσή μας. Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι όταν αφήνουμε το μυαλό μας ελεύθερο να περιπλανηθεί, π.χ. μετά από μια αγχωτική κατάσταση ή μια έντονη εργασιακή συνάντηση, επιστρέφουμε σε αυτή με πιο θετικό συναίσθημα.

Το συμπέρασμά; Η ονειροπόληση μπορεί να ενισχύσει την ευημερία των εργαζομένων και να δημιουργήσει μακροπρόθεσμη ικανοποίηση από την εργασία.

6. Η ονειροπόληση μπορεί να μας βοηθήσει να πετύχουμε τους στόχους μας

«Αν θέλετε να εκπληρώσετε τις επιθυμίες σας, ξεκινήστε με την ονειροπόληση και στη συνέχεια βρείτε το εμπόδιό σας», λέει η Oettingen, η 20ετής έρευνα της οποίας διαπίστωσε ότι η φαντασίωση από μόνη της είναι απο-κινητοποιητική όταν πρόκειται να κάνουμε μια αλλαγή ή να πετύχουμε έναν στόχο.

Αντί να ονειρευόμαστε απλώς αυτό που θέλουμε, η Oettingen προτείνει να χρησιμοποιήσουμε την επιστημονικά τεκμηριωμένη στρατηγική της που ονομάζεται WOOP για να το πετύχουμε. Στην ουσία, ξεκινάμε προσδιορίζοντας την (ρεαλιστική) επιθυμία μας, φανταζόμαστε το καλύτερο αποτέλεσμα και τα εμπόδια και στη συνέχεια δημιουργούμε ένα σχέδιο για να ξεπεράσουμε αυτά τα εμπόδια.

Πώς να ελέγχεις το κεφάλαιο ονειροπόληση

Είναι σημαντικό να κάνουμε τη διάκριση μεταξύ της ονειροπόλησης ή της περιπλάνησης του μυαλού και της φαντασίωσης. Η φαντασίωση είναι αυτό που η Ellis αποκαλεί «αυτοκατευθυνόμενη εκπλήρωση επιθυμιών».

Από μόνη της η φαντασίωση δεν είναι απαραίτητα κακή και μπορεί να ανεβάσει γρήγορα τη διάθεση, όταν γίνεται με φειδώ, αλλά όταν ξεφεύγει στο μη ρεαλιστικό -αν ας πούμε φαντασιωνόμαστε ότι έχουμε σχέση με τον Brad Pitt έχει παρόμοιο αποτέλεσμα με τον πολύ χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (δηλαδή, στο τέλος νιώθουμε χάλια). «Η μη βοηθητική φαντασίωση έχει μια αίσθηση υπερβολικής απόλαυσης, όπως το πολύ πλούσιο φαγητό. Έχει μια εθιστική χροιά», λέει η Ellis.

Όταν γίνεται με φειδώ, η ονειροπόληση είναι πιο δημιουργική και αν θέλουμε να θέσουμε όρια στη φαντασίωσή μας, η Ellis προτείνει να αλλάξουμε τακτική. Με απλά λόγια, να διαβάσουμε ένα βιβλίο, να μιλήσουμε με έναν φίλο ή να δούμε μια σειρά στο Netflix.