Χρήστος Λούλης: «Έκανα μία προσπάθεια να μην πω αυτά που δεν πρέπει αλλά τελικά καταπιεζόμουν»

Ο Χρήστος Λούλης ετοιμάζεται να μας εντυπωσιάσει απόψε με το μεγάλο φινάλε στο «Βραχιόλι της φωτιάς» που κλείνει τον κύκλο των εννέα του επεισοδίων με δύο μεγάλες, συναισθηματικής φύσης ανατροπές.

Ήδη όμως ο ηθοποιός βρίσκεται σε γυρίσματα για τη νέα σειρά της ΕΡΤ «Η πτώση» η οποία κάνει πρεμιέρα σε λίγες ημέρες, όπως και η νέα του θεατρική παράσταση «Μία νύχτα στην Επίδαυρο» του Νίκου Καραθάνου. Ο ηθοποιός μιλά στο Queen.gr για τις υποχωρήσεις και τις παραχωρήσεις που χρειάστηκε να κάνει από μικρή ηλικία όταν έβγαινε σε αυτή τη δουλειά, για τα μηνύματα που θέλει να περνά στα δικά του παιδιά, για τις παρεξηγήσεις σε κάποιες δηλώσεις του στο παρελθόν και φυσικά δίνει την δική του οπτική για τις πρόσφατες κινητοποιήσεις στον καλλιτεχνικό χώρο.

«Σε έναν κόσμο που υπάρχουν πολλοί κακοί η σωτηρία έρχεται από τους καλούς»

Συμπληρώνει πια 24 χρόνια από τη στιγμή που πήρε το πτυχίο του στη δραματική σχολή του θεάτρου Τέχνης και ρίχτηκε στα βαθιά ψάχνοντας να βρει τον δρόμο μέσα από δύσκολο ρεπερτόριο που δεν είχε σχέση με τις εμπορικές νόρμες. Είχε μόλις εγκαταλείψει τις σπουδές του στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο του Πειραιά.

Στο θέατρο ο Χρήστος Λούλης κατάφερε να γίνει ένας ικανότατος καπετάνιος συναισθημάτων. Σε παρασύρει σε ένα ταξίδι που εκείνος κάνει την πλοήγηση χωρίς απόλυτα να σε κατευθύνει, αλλά σε προβληματίζει για τον προορισμό. Και όταν σε καταφέρει να αναρωτιέσαι, τότε έχει κερδηθεί το στοίχημα της τέχνης του. Στην τηλεόραση όπως και στον κινηματογράφο γίνεται ένα με τον ρόλο του.

Ποτέ δεν στάθηκε στην εξωτερική του εμφάνιση και ευτυχώς ούτε και εμείς του κολλήσαμε την ταμπέλα του ζεν πρεμιέ. Στην προσωπική του ζωή συμπληρώνει φέτος 15 χρόνια γάμου με την επίσης ηθοποιό Έμιλυ Κολιανδρή και έχουν αποκτήσει δύο παιδιά, τον Αλέξανδρο και την Σμαράγδα.

«Δεν είναι καλοπέραση η τέχνη αλλά σίγουρα δεν είναι και κακομεταχείριση»

Το μεγαλύτερο πλήγμα στο «Βραχιόλι της φωτιάς» το δέχεστε από τον πιο δικό σας άνθρωπο. Δεν εκδικείστε όμως. Απλά τον άνθρωπο αυτόν για όσα δεινά εσείς περάσατε τον βγάζετε από τη ζωή σας. Αυτή η τακτική της «μη εκδίκησης» είναι κάτι που μαθαίνετε και στα δικά σας παιδιά; Τους μιλάτε για το πως να αντιμετωπίζουν τους άλλους γύρω τους;

Είμαι σίγουρα εναντίον της βίας, με παραλύει η βία. Αλλά πιστεύω – και αυτό προσπαθώ να πω και στα παιδιά μου – αυτή τη φράση που υπάρχει στην Καινή Διαθήκη, πως οι πράοι θα κληρονομήσουν τη γη. Οι καλοί άνθρωποι δε σημαίνει ότι δεν είναι ικανοί για βία. Είναι ικανοί να θυμώσουν για το σωστό λόγο τη σωστή στιγμή, αλλά στο τέλος θα επιλέξουν να μη πάνε στα άκρα. Δεν είναι αυτοί που δεν έχουν σπαθί, είναι αυτοί που δεν θέλουν να σηκώσουν το σπαθί τους. Και στη σειρά γίνεται ακριβώς αυτό. Ο ήρωας θυμώνει, πληγώνεται, γκρεμίζεται ο κόσμος του, βγάζει το σπαθί του (στην συγκεκριμένη περίπτωση το όπλο του) αλλά επιλέγει να μη το χρησιμοποιήσει.

Σε έναν κόσμο που υπάρχουν πολλοί κακοί άνθρωποι, η σωτηρία έρχεται από τους καλούς. Και αυτό προσπαθώ να περάσω και στα παιδιά μου, στον γιο και στη κόρη μου. Ειδικά στο γιο μου ως μεγαλύτερο, τον συμβουλεύω αν κάποιος προσπαθήσει να τον εμπλέξει σε καβγά πάντα να φεύγει.

Τα παιδιά θα πρέπει μεγαλώνοντας να μαθαίνουν αν θίγονται πως να υπερασπιστούν χωρίς να φοβούνται, την αξιοπρέπειά τους και την αλήθειά τους;

Έχει να κάνει αυτό και με το #MeToo που βγήκε στην επιφάνεια τα τελευταία χρόνια. Υπήρχε μία μεγάλη περίοδος στο παρελθόν όπου το να κάνεις τέχνη, συνδυαζόταν στο μυαλό μερικών με το να υποφέρεις. Και με το να εκμηδενίζει ο από πάνω σου, αυτός που έχει εξουσία, την προσωπικότητά σου. Σκηνοθέτες που συμπεριφέρονταν κακότροπα και στη χειρότερη περίπτωση ήταν σεξουαλικά αρπακτικά. Στα νέα παιδιά ευτυχώς έχει αποσυνδεθεί η κακομεταχείριση με την τέχνη. Απλά πρέπει να μάθεις να ξεπερνάς τον εαυτό σου και αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο, είναι πολύ δύσκολο, θέλει κότσια και θάρρος. Δεν είναι καλοπέραση η τέχνη, αλλά σίγουρα δεν είναι και κακομεταχείριση. Πρέπει να γίνει κτήμα όλων μας το «μέχρι εδώ» σε όλες τις μορφές της ζωής μας.

Στο «Βραχιόλι της φωτιάς» μία οικογένεια που ενώ δείχνει να είναι πατριαρχική, η μητέρα του σπιτιού τελικά είναι η κορυφή και η πηγή ζωής όλων. Το δέσιμο που έχει ο Ιωσήφ με την μαμά Μπενούτα τον είχατε σε αυτό τον βαθμό με τη δική σας μητέρα;

Ναι φυσικά, αλλά όχι με τον τρόπο του Ιωσήφ, με τις ιστορίες που του έλεγε και την προσπάθεια διατήρησης της παράδοσης. Η μητέρα πάντα σε μία οικογένεια όμως παίζει τον σημαντικότερο ρόλο. Αυτή η σειρά ήταν ιδιαίτερη, η πρώτη που γίνεται στην Ελλάδα για την κοινότητα των Εβραίων. Η γραμμή που είχαμε πάρει από την αρχή από τον σκηνοθέτη μας Γιώργο Γκικαπέππα, ήταν πως θα έπρεπε να αποφύγουμε αυτό που συμβαίνει συνήθως στις σειρές εποχής. Που γίνονται όλα πιο δραματικά από όσο το σηκώνει το storytelling αλλά και ο ίδιος ο θεατής. Θέλαμε να δείξουμε μία οικογένεια σα να είναι σημερινή, χωρίς να είναι οι ίδιοι ιστορικά πρόσωπα. Μελετήσαμε όλοι μας τις συνθήκες με τις οποίες μεγάλωσαν οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης που ήταν και η μεγαλύτερη κοινότητα στα Βαλκάνια. Ακόμη και τώρα, αν πας ένα ταξίδι στο Ισραήλ και πεις τη λέξη Θεσσαλονίκη θα βρεις πολλούς που έχουν τις ρίζες τους από την πόλη.

Ως εμπειρότερος ηθοποιός αισθανθήκατε περήφανος βλέποντας το ταλέντο που είχαν αρκετοί νέοι σε ηλικία συνάδελφοί σας που έπαιξαν στη σειρά; Έχουν οι νεότεροι μία διαφορετική ματιά στα πράγματα και αυτό μας κάνει και αισιόδοξους για το μέλλον;

Πραγματικά, πιστεύω ότι υπάρχουν νέα παιδιά που θα ταξιδέψουν πολύ μακριά την τέχνη. Γιατί είναι απαλλαγμένα από διάφορα βαρίδια που εμείς είχαμε. Όλα όμως είναι σχετικά. Δεν μπορώ ούτε να είμαι απαισιόδοξος για το μέλλον, αλλά ούτε και αισιόδοξος. Δεν μπορώ να δώσω έναν αφορισμό του τύπου «τα παιδιά θα μας σώσουν».

Μήπως είναι σε δυσκολότερη θέση από τη δική σας γενιά; Χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν μία οικονομική κρίση, τώρα καλούνται και με τις κινητοποιήσεις που κάνει ο κλάδος σας να κατοχυρώσουν τους τίτλους σπουδών τους και ζουν παράλληλα όπως και εσείς την ανασφάλεια του επαγγέλματος.

Αν θέλω να είμαι δίκαιος με τον εαυτό μου, στην ηλικία τους ούτε καν τι συνέβαινε μέσα μου, όχι να γνωρίζω τι γίνεται στον χώρο μου. Το μόνο που ήξερα είναι ότι είχα μέσα μου το μεράκι και τη δίψα για την τέχνη. Έκανα και κάνω ακόμη πολλές θυσίες για να μπορέσω να υπάρξω. Ποτέ δεν σκέφτηκα τότε, τα δικαιώματά μου. Για αυτό και προτιμώ να μην παίρνω τόσο προσωπική θέση με όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στον καλλιτεχνικό χώρο. Δεν νοιάστηκα όταν ξεκίνησα με το τι λέει πάνω το πτυχίο μου, αν ο τίτλος αναφέρεται σε ανώτερες σπουδές ή όχι. Εκείνη την εποχή, το μόνο που σκεφτόμουν ήταν να ανέβω πάνω στο σανίδι ή να βρίσκομαι μπροστά από μία κινηματογραφική κάμερα. Και το τι λέει το χαρτί δεν έχει καμία σημασία με το τι μπορείς να κάνεις στη δουλειά σου.

Εκτός από θυσίες κάνατε και υποχωρήσεις;

Φυσικά και έκανα υποχωρήσεις. Δεν θα ήθελα είναι η αλήθεια, να είμαι ένας ασυμβίβαστος ηθοποιός. Έκανα όμως, όσες υποχωρήσεις άντεχα εγώ ο ίδιος και άντεχαν οι αξίες μου. Μάθαινα από τους παλαιότερους κάνοντας πίσω δύο βήματα, μεγάλωνα και διδασκόμουν από τις δυσκολίες. Εννοείται πως έκανα πάρα πολλές δουλειές, τζάμπα.

Εννοείται πως δούλεψα 15 ώρες την ημέρα και υπήρξα σε δουλειές όπου με «εκμεταλλεύονταν». Όταν δούλευα ως ηθοποιός, αλλά παράλληλα μπορεί να κάρφωνα τα σκηνικά, να καθάριζα ή να πουλούσα εισιτήρια. Αλλά αυτή η δουλειά δεν μετριέται ως επένδυση. Έδωσα τόσα, περιμένω τόσα να πάρω πίσω.

Αυτή η δουλειά έχει να κάνει με το άπιαστο. Όταν ξεκίνησα στο θέατρο δεν ήμουν στα λεγόμενα εμπορικά θέατρα, ούτε έκανα τηλεόραση. Βρέθηκα σε δύσκολες συνθήκες, με δύσκολο ρεπερτόριο.

Ο Χρήστος Λούλης είπε πως κάποτε την «ψώνισε» όμως ποτέ δεν επηρεάστηκε η σχέση του με τη σύζυγό του

Υπάρχει μία διαρκής ερώτηση για το τι κάνει το κράτος για την τέχνη. Χρειάζεται να υπάρχει τέτοια εξάρτηση;

Στην Ευρώπη σε αρκετές χώρες υπάρχουν υψηλού επιπέδου κρατικές δραματικές σχολές από τις οποίες βγαίνουν οι top ηθοποιοί – και θα έπρεπε να τις έχουμε και εμείς αυτές – δίνουν επιχορηγήσεις σε νέους καλλιτέχνες μέχρι να βρουν τα πατήματά τους και μετά τους αφήνει να αναπτυχθούν ελεύθερα.

Είναι αυτονόητο ότι όταν βγαίνουν στην Ελλάδα από τις σχολές 500 ηθοποιοί το χρόνο σε μία χώρα των 10 εκατομμυρίων, δεν θα μπορέσουν εύκολα να επιβιώσουν, δεν θα μπορέσουν να υπάρξουν αν δεν επιχορηγηθούν. Η πολιτική όπως και οι πολιτικοί όμως, πρέπει να έχουν ως σκοπό το πως να προαχθεί η τέχνη, όχι το πως θα απορροφήσει αυτούς τους ηθοποιούς.

Κάποιοι συνάδελφοί σας ξεκινούν από το εμπορικό θέατρο για να βγάλουν χρήματα και για να γίνουν γνωστοί και στη συνέχεια να έχουν την πολυτέλεια να κάνουν το διαφορετικό. Εσείς πως το είδατε το τρόπο διάστημα;

Ο καθένας έχει τη δική του σκέψη πάνω σε αυτό. Δεν το έβλεπα έτσι. Ήθελα να δουλέψω με τον Γιώργο Βογιατζή, το επεδίωξα. Ήθελα μετά να πάω στο «Αμόρε», πήγα. Όπως και το να δουλέψω με τη Λυδία Κονιόρδου. Αλλά το έκανα γιατί εγώ το ήθελα, όχι με το τι γινόταν γενικά. Επίσης δεν θεωρώ ότι το να παίρνεις πολλά λεφτά για κάτι που κάνεις είναι ντροπή ή λάθος. Αλλά θα πρέπει να λειτουργείς ανάλογα με τις συνθήκες. Δεν μπορεί να ζητήσεις πολλά χρήματα για παράδειγμα για ένα θέατρο που είναι μικρό.

Περάσατε ένα στάδιο που δεν αγαπούσατε την προβολή. Όταν όμως γίνατε δημόσια πιο ανοιχτός, βρεθήκατε στο στόχαστρο. Θυμώσατε τότε για κάτι που γράφτηκε ή ακόμη, σας πειράζει αν κάποιος σας κάνει μία σκληρή κριτική για τη δουλειά σας;

Το να μου γράψει κάποιος μία αρνητική κριτική για έναν ρόλο μου στο θέατρο, δεν το θεωρώ μεμπτό. Αυτά είναι γούστα. Κάποιοι κριτικοί βέβαια, την αυτοβιογραφία τους καταθέτουν κάνοντας κριτική για μία παράσταση – πιο πολλά μας λέει για αυτόν παρά για το έργο – αλλά όχι, δεν πειράχτηκα.

Θύμωσα μόνο όταν είδα μία εσκεμμένη προσπάθεια παρεξήγησης, ειδικά από κάποιους που έπρεπε να ξέρουν να ξεχωρίζουν το τι λέει και το τι δεν λέει κάποιος.

Μετά το θυμό όμως έρχεται η γνώση. Ειδικά σε φορτισμένες εποχές όπως είναι αυτή που ζούμε τώρα τα τελευταία 13 χρόνια, όπου υπάρχει πόλωση σε ότι και αν εκφράζεις. Όλες αυτές όμως οι παρεξηγήσεις και οι παρερμηνείες θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, αν από τη μεριά μου φρόντιζα να συμμορφώνομαι σε αυτά που θεωρεί ότι σηκώνει η εποχή να λέγονται.

Έκανα κάποιες προσπάθειες, για να μην πω αυτά που δεν πρέπει να πω. Ένιωσα όμως ότι καταπιεζόμουν. Ότι υποκύπτω σε έναν φόβο που δεν έχει σχέση με τη δική μου πραγματικότητα.

Λένε πως η τέχνη είναι θεραπευτική. Είναι όμως και τώρα, όταν διανύουμε μία τόσο δύσκολη στιγμή μετά την τραγωδία των Τεμπών και όταν έχει κλονιστεί τόσο πολύ η εμπιστοσύνη μας σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο;

Την τέχνη μπορεί να την ερμηνεύσει ο καθένας όπως επιθυμεί αλλά σίγουρα μπορεί να καταπραΰνει και να είναι μία διέξοδος σε αυτές τις περιπτώσεις. Σε ατομικό επίπεδο περισσότερο, παρά σε συλλογικό.