Savon Original: 5 (σοβαροί) λόγοι που η Μαρί Αντουανέτ με τη Χριστίνα Χειλά - Φαμέλη αφορά όλες μας

08 Οκτωβρίου 2025

Savon Original: 5 (σοβαροί) λόγοι που η Μαρί Αντουανέτ με τη Χριστίνα Χειλά - Φαμέλη αφορά όλες μας

Η πιο δυνατή εικόνα της παράστασης είναι η αιώνια κάθοδος. Η Μαρί Αντουανέτ του Γρηγόρη Χατζάκη κατεβαίνει, ξανά και ξανά, χωρίς ποτέ να φτάνει κάτω. Μια αλληγορία της γυναικείας πορείας. Να κατεβαίνεις σκάλα για να μη σε πουν υπερόπτη, να μικραίνεις τον εαυτό σου για να χωρέσεις, να σιωπάς για να μην ενοχλήσεις. Η Χριστίνα Χειλά - Φαμέλη δεν υποδύεται τη βασίλισσα που πέθανε αλλά γυναίκα που επιβίωσε μέσα σε όλες. Και κάθε φορά που κάποια από εμάς πατάει «δημοσίευση» αντί για «σιωπή», κάθε φορά που φοράμε κάτι γιατί μάς εκφράζει και όχι γιατί πρέπει, κάθε φορά που αναπνέουμε χωρίς να ζητάμε άδεια, εκείνη ανεβαίνει πάλι τη σκάλα.

Υπάρχουν γυναίκες που δεν ανήκουν στην εποχή τους, κι υπάρχουν εποχές που τις πνίγουν για να τις κάνουν σύμβολα. Η Μαρί Αντουανέτ ήταν και τα δύο. Μια γυναίκα που γεννήθηκε για να λάμπει, εγκλωβίστηκε στη λάμψη, και τελικά πλήρωσε το τίμημα του να μην προλάβει να υπάρξει.

Στην παράσταση του Γρηγόρη Χατζάκη, με τη Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη, η Αντουανέτ δεν είναι πια η καρικατούρα της υπερβολής. Είναι μια ανατομία της σιωπής. Μια φιγούρα που κατεβαίνει σκάλα μετά τη σκάλα, μέχρι να φτάσει στο βάθος του εαυτού της ή του δικού μας. Γιατί κάθε γυναίκα που έχει νιώσει να ασφυκτιά μέσα στα «πρέπει» της, κουβαλά κάτι από αυτήν.

1. Γιατί ο τίτλος της είναι ήδη μια κραυγή

«Η Ασφυξία του Πούπουλου Όταν Πέφτει» είναι ένας από τους πιο ποιητικούς και αμφίσημους τίτλους που γράφτηκαν τα τελευταία χρόνια στο ελληνικό θέατρο. Το πούπουλο είναι απαλό, ανάλαφρο, σχεδόν αθώο. Κι όμως, εδώ πνίγεται. Όπως πνίγεται και κάθε γυναίκα όταν η ίδια της η ευγένεια γίνεται παγίδα, όταν το να είσαι «κομψή» σημαίνει να σωπαίνεις.

Ο τίτλος μιλά για τη βία της ομορφιάς, για εκείνη την ήρεμη ασφυξία που δεν αφήνει σημάδια στο λαιμό, αλλά σε διαμορφώνει σε άγαλμα. Είναι μια μεταφορά για τον τρόπο που η κοινωνία επιμένει να στολίζει την καταπίεση με κορδέλες.

2. Γιατί η Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη φέρει κάτι από όλες μας

Η ερμηνεία της δεν είναι «βασιλική». Είναι γήινη, υπνωτιστική, γεμάτη από εκείνη την απορία που έχουν οι γυναίκες όταν τις κοιτάζει ο κόσμος σαν έκθεμα. Η Χειλά-Φαμέλη φαντάζεταιτη Μαρί Αντουανέτ ως ένα σώμα που θυμάται, ένα βλέμμα που κουράστηκε να καθρεφτίζεται.

Η σκηνική της παρουσία μοιάζει με ανάσα που κόβεται από μέσα, όχι απ’ έξω. Και σε αυτή τη σιωπή της αναγνωρίζουμε την εξάντληση κάθε γυναίκας που κουβαλά ρόλους, μάσκες, διαμάντια και χαμόγελα που δεν έχουν πια νόημα.

3. Γιατί ο Χατζάκης ξέρει να κάνει το παρελθόν επικίνδυνα σύγχρονο

Ο Γρηγόρης Χατζάκης δεν σκηνοθετεί ένα ιστορικό πορτρέτο αλλά την ανατομία της κατάρρευσης. Η Μαρί Αντουανέτ του είναι μια εποχή που τελειώνει, ένα σύστημα που γκρεμίζεται αργά, με μουσική υπόκρουση και άρωμα πούδρας.

Ο κόσμος που στήνει είναι ένα καθρέφτισμα του σήμερα. Τα social media αντί για παλάτι, η ψευδαίσθηση αντί για εξουσία, η ανάγκη να σε βλέπουν αντί για την ανάγκη να ζεις.

Η παράσταση γίνεται σχόλιο πάνω στην παραίσθηση της κανονικότητας, στον τρόπο που ο πολιτισμός μας συνεχίζει να καλλωπίζει την αποσύνθεση. Κι εκεί, ανάμεσα σε ρούχα Lila Nova και φωτισμούς που θυμίζουν πίνακες του Βερμέερ, κρύβεται η πιο επικίνδυνη αλήθεια. Πως η ομορφιά μπορεί να γίνει όπλο όταν δεν έχει ψυχή.

4. Γιατί είναι μια παράσταση για την ανία (όχι για τη δόξα)

Η Μαρί εδώ δεν φωνάζει, δεν θρηνεί, δεν ζητά συγχώρεση. Βαριέται. Και η ανία της είναι πιο τρομακτική από τον θάνατο. Γιατί πίσω από την ανία κρύβεται η εξάντληση του να είσαι διαρκώς παρατηρήσιμη.

Ο Χατζάκης την τοποθετεί σε ένα σύμπαν όπου η πλήξη είναι το νέο τραύμα. Εκεί που τίποτα δεν την εκπλήσσει πια γιατί όλα είναι ήδη προσχεδιασμένα. Η ανία της γίνεται καθρέφτης μιας εποχής που παριστάνει πως ζει, ενώ απλώς ποζάρει.
Και αν αναγνωρίζεις κάτι από τον εαυτό σου σ’ αυτό σε εκείνη τη σιωπή του «πρέπει να είμαι εντάξει», σε εκείνο το χαμόγελο που δείχνει τέλειο στις φωτογραφίες αλλά τρίζει από μέσα, τότε αυτή η Μαρί είναι η δική σου αδερφή.

5. Γιατί οι γυναίκες του σήμερα συνεχίζουν να «κατεβαίνουν τη σκάλα»

Η πιο δυνατή εικόνα της παράστασης είναι η αιώνια κάθοδος. Η Μαρί κατεβαίνει, ξανά και ξανά, χωρίς ποτέ να φτάνει κάτω. Μια αλληγορία της γυναικείας πορείας. Να κατεβαίνεις σκάλα για να μη σε πουν υπερόπτη, να μικραίνεις τον εαυτό σου για να χωρέσεις, να σιωπάς για να μην ενοχλήσεις.

Αλλά κάθε φορά που κατεβαίνει, κάτι μέσα της φλέγεται. Κάθε βήμα είναι κι ένας αποχαιρετισμός στην παιδικότητα, στην άγνοια, στο καθωσπρέπει.

Αυτό το κατέβασμα δεν είναι ήττα αλλά επίγνωση. Γιατί το πούπουλο, όσο πέφτει, θυμάται πως πετάχτηκε κάποτε ψηλά. Και μόνο οι γυναίκες που έπεσαν ξέρουν πόσο ελευθερωτικό είναι να μη σε κρατά πια τίποτα.

Η παράσταση του Χατζάκη είναι βαθιά γυναικεία χωρίς να είναι φεμινιστικό μανιφέστο

Δεν κραδαίνει συνθήματα, απλώς αποκαλύπτει. Μιλά για την πολυτέλεια που σε φυλακίζει, για τη θηλυκότητα που κατασκευάζεται σαν αντικείμενο, για τη μνήμη που μετατρέπεται σε επίπλωση.

Κάθε λεπτό στη σκηνή μοιάζει με πίνακα που ζωντανεύει για να διαλυθεί μπροστά σου. Το φως αγγίζει το μετάξι, το σώμα χάνεται μέσα στα στρώματα των ρούχων, και η ιστορία μοιάζει με παραίσθηση σαν να βλέπεις την τελευταία γυναίκα του 18ου αιώνα να διασχίζει την πρώτη δεκαετία του 21ου.

Είναι η ίδια η παρακμή της γοητείας. Η στιγμή που η ομορφιά δεν σώζει πια κανέναν.

Και τελικά, γιατί το έργο μιλά για εμάς

Για όλες εμάς που νιώσαμε να μας πνίγει κάτι όμορφο.

Για όσες ξοδευτήκαμε σε προσδοκίες, σε ρόλους, σε βλέμματα που μας μέτρησαν σαν διαμάντια και όχι σαν ανθρώπους.

Για όσες προσπαθήσαμε να σταθούμε ακίνητες ενώ μέσα μας φώναζε μια ολόκληρη επανάσταση.

Η Μαρί Αντουανέτ του Χατζάκη δεν είναι η βασίλισσα που πέθανε αλλά γυναίκα που επιβίωσε μέσα σε όλες. Και κάθε φορά που κάποια από εμάς πατάει «δημοσίευση» αντί για «σιωπή», κάθε φορά που φοράμε κάτι γιατί μάς εκφράζει και όχι γιατί πρέπει, κάθε φορά που αναπνέουμε χωρίς να ζητάμε άδεια, εκείνη ανεβαίνει πάλι τη σκάλα.

Note to ourselves: Η ιστορία της γυναίκας δεν γράφεται μόνο με στέμματα, αλλά και με το βάρος που αφήνει μια πτώση. Γιατί πίσω από κάθε πούπουλο που πέφτει, υπάρχει πάντα μια γυναίκα που έμαθε να πετάει αλλιώς.

(Παραστάσεις από 1η Νοεμβρίου στο «Κάμιρος», Ιθάκης 32. Σκηνοθεσία: Γρηγόρης Χατζάκης. Με τη Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη).

Αναλυτικά οι πληροφορίες παράστασης 𝝡𝝖𝝦𝝞 𝝖𝝢𝝩𝝤𝝪𝝖𝝢𝝚𝝩 - 𝗦𝗮𝘃𝗼𝗻 𝗢𝗿𝗶𝗴𝗶𝗻𝗮𝗹: Η Ασφυξία Του Πούπουλου Όταν Πέφτει

ΠΡΕΜΙΕΡΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 1^Η ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

ΚΑΜΙΡΟΣ

Ιθάκης 32, Αθήνα

Κατεβαίνει τη σκάλα. Την κατεβαίνει σα να μην υπάρχει τέλος. Η Μαρί Αντουανέτ κατεβαίνει ασταμάτητα. Κατεβαίνει με χάρη, κατεβαίνει αργά, κατεβαίνει σα να χάνεται. Κατεβαίνει και πάνω της γράφονται δεκάδες σκέψεις, γεγονότα, δεκαετίες. Από τη Γαλλία του 1780 μέχρι τη Β. Καρολίνα του 2000 δυο σκαλοπάτια δρόμος. Κατεβαίνει κι αυτή η κατάβαση μοιάζει με πτώση. Απαλή και σχεδόν άηχη.

Μέσα στη χρυσοποίκιλτη άμαξα, στο ταξίδι από την Αυστρία προς τη Γαλλία, με σκοπό να γνωρίσει τον μέλλοντα σύζυγό της και μέλλοντα βασιλιά της Γαλλίας, αναπολεί το μέλλον που της επιφυλάσσεται, θυμάται ιστορίες απ’ όλο τον κόσμο, που συνέβησαν ή πρόκειται να συμβούν, μουρμουρίζει μουσικές, δεν κάνει τίποτα για πολλή ώρα.

Ο Γρηγόρης Χατζάκης και η Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη, στην πρώτη τους θεατρική συνεργασία, εμπνέονται από την προσωπικότητα της τελευταίας βασίλισσας της Γαλλίας, και δημιουργούν έναν τόπο, όπου μπορεί να κινηθεί ελεύθερα, να βαρεθεί ανελέητα, να θυμηθεί και να ξεχάσει την επόμενη στιγμή, ακριβώς όπως όλος ο κόσμος, πριν όμως πολλά χρόνια, με πιο ογκώδη ρούχα και περισσότερα διαμάντια.

Συντελεστές

Σύλληψη - Σκηνοθεσία - Εικαστική Επιμέλεια - Φωτισμοί: Γρηγόρης Χατζάκης

Σκηνικά: Μαρίζα Σουλιώτη

Κοστούμια: Lila Nova

Κίνηση: Χλόη Αλιγιάννη

Μουσική: Βύρων Κατρίτσης

Τεχνική Επιμέλεια: Λευτέρης Δούρος

Βοηθός Σκηνοθέτη: Κική Σπανούδη

Φωτογραφίες: Φίλιππος Μαργαλιάς

Γραφιστική Επιμέλεια: Michelangelo Bevilacqua

Δημόσιες Σχέσεις: Χρύσα Ματσαγκάνη

Social Media: Γιώργος Κολιούσης