Τα Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού: Έρωτας, σιωπή και το δικαίωμα να υπάρχουμε χωρίς μετάφραση

13 Οκτωβρίου 2025

Τα Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού: Έρωτας, σιωπή και το δικαίωμα να υπάρχουμε χωρίς μετάφραση

Τα Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού ή αλλιώς μια παράσταση που μας καλεί να ξανασκεφτούμε την επικοινωνία, την αγάπη και το δικαίωμα στη μοναδικότητα.

Η σιωπή δεν είναι ποτέ κενό. Είναι ένας άλλος τρόπος να υπάρχεις, να αντιστέκεσαι, να διεκδικείς χώρο χωρίς τον θόρυβο που καταπίνει τα πάντα. Στο έργο του Μαρκ Μέντοφ Τα Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού, που επιστρέφει φέτος το φθινόπωρο στο Θέατρο Άλφα Ληναίος Φωτίου σε σκηνοθεσία και απόδοση του Δημοσθένη Παπαδόπουλου, η σιωπή γίνεται κεντρικός χαρακτήρας. Και ίσως, μέσα σε αυτή τη σιωπή, να βρίσκεται η πιο καθαρή διατύπωση του έρωτα και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Το έργο, που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μπρόντγουεϊ το 1979, θεωρήθηκε τότε επαναστατικό

Γιατί έσπασε τα στερεότυπα γύρω από την κώφωση και έφερε στο φως μια ιστορία αγάπης που δεν χωρούσε στην κανονικότητα της κοινωνίας. Ο δάσκαλος που προσπαθεί να «σώσει» την πρώην μαθήτριά του και εκείνη, που αρνείται πεισματικά να υποταχθεί σε μια γλώσσα που δεν είναι δική της, δεν συναντώνται απλώς σε ένα love story. Συναντώνται σε μια μάχη ταυτότητας, εξουσίας και επιθυμίας.

Σήμερα, σχεδόν μισό αιώνα μετά, η παράσταση ξαναπαίρνει σάρκα και οστά στην Αθήνα, με την Ευσταθία Τσαπαρέλη και τον Πάρη Θωμόπουλο στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Εκπροσωπούν δύο κόσμους που δεν συναντώνται εύκολα. Εκείνη κλεισμένη στη σιωπή της, εκείνος κυνηγώντας την επικοινωνία σαν ιερή αποστολή. Ανάμεσά τους, το ερώτημα: ποιος έχει το δικαίωμα να ορίσει τη ζωή του άλλου;

Η ελληνική θεατρική ιστορία έχει ήδη ζήσει δυνατές στιγμές με το έργο αυτό

Από την εμβληματική παράσταση του 1981 με την Έλλη Λαμπέτη και τον Λευτέρη Βογιατζή σε σκηνοθεσία Παντελή Βούλγαρη, μέχρι το ανέβασμα του 2015 στο Θέατρο Βεάκη από τον Γιάννη Βούρο με την Πέγκυ Τρικαλιώτη, κάθε εποχή βρήκε σε αυτό τη δική της αντανάκλαση. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ήταν η συγκίνηση μιας κοινωνίας που έβγαινε από τη Χούντα και αναζητούσε φωνές διαφορετικές. Το 2015, το έργο μίλησε σε ένα κοινό που ζούσε την κρίση και αναρωτιόταν για τα όρια της αντοχής και της συνύπαρξης.

Και το 2025;

Σήμερα, η συζήτηση για τη διαφορετικότητα είναι πιο ορατή, αλλά όχι λιγότερο δύσκολη. Ζούμε σε μια κοινωνία που αγαπά να δηλώνει «συμπεριληπτική» αλλά συχνά φοβάται ό,τι δεν μπορεί να ελέγξει. Η ηρωίδα του Μέντοφ, που επιλέγει συνειδητά να μην «προσαρμοστεί» στις απαιτήσεις του κόσμου των ακουόντων, γίνεται έτσι ένα πολιτικό σύμβολο: η φωνή της σιωπής που λέει «δεν θέλω να γίνω όπως εσύ για να με αγαπήσεις». Αυτή η άρνηση είναι πράξη αυτοδιάθεσης. Είναι ο πυρήνας της αξιοπρέπειας.

Το έργο δεν είναι όμως μόνο πολιτικό είναι και ερωτικό. Γιατί εκεί όπου δύο άνθρωποι προσπαθούν να γεφυρώσουν χάσματα, ο έρωτας γίνεται άλλοτε λύση, άλλοτε πληγή. Ο δάσκαλος που βλέπει την αγάπη σαν αποστολή να «σώσει» την άλλη ψυχή, και η γυναίκα που του φωνάζει μέσα από τη σιωπή της ότι δεν χρειάζεται σωτήρες, στήνουν μια ιστορία γεμάτη τρυφερότητα και βία, ένταση και λύτρωση. Μια ιστορία που δεν αντέχει τα κλισέ, όπως δεν τα άντεξε ποτέ και η ίδια η ζωή.

Η κινηματογραφική μεταφορά του 1986, με την Μάρλι Μάτλιν και τον Ουίλιαμ Χαρτ, άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα, κάνοντας την 21χρονη τότε Μάτλιν την πρώτη κωφή ηθοποιό που κατέκτησε Όσκαρ. Αλλά και στο θέατρο, από το Μπρόντγουεϊ μέχρι σήμερα, η κάθε παράσταση ανοίγει ξανά τη συζήτηση: ποια είναι η θέση των «διαφορετικών» στον κόσμο μας και πόσο έτοιμοι είμαστε να τους συναντήσουμε όχι με φιλανθρωπία αλλά με ισοτιμία;

Στο ανέβασμα του Δημοσθένη Παπαδόπουλου, το έργο συναντά μια νέα γενιά θεατών. Με σεβασμό στη νοηματική γλώσσα, με έμφαση στη σωματικότητα και με φως στραμμένο όχι μόνο στον έρωτα αλλά και στις αντιφάσεις της ανθρώπινης φύσης. Δεν είναι μια ρομαντική ιστορία για να χαμογελάσεις, είναι μια ιστορία που σε φέρνει αντιμέτωπο με το ίδιο σου το βλέμμα.

Στο τέλος, η σιωπή μένει

Όχι ως έλλειψη, αλλά ως η πιο καθαρή γλώσσα. Η σιωπή που σε υποχρεώνει να δεις, να νιώσεις, να επικοινωνήσεις χωρίς το καταφύγιο των λέξεων. Η σιωπή που δεν κρύβει τίποτα αλλά αποκαλύπτει τα πάντα. Και τότε καταλαβαίνεις γιατί τα όμορφα πράγματα γεννιούνται στη σιωπή.