Ο δυσνόητος Πόε και Το Κοράκι: 180 χρόνια μετά μάς διαβάζει ξανά- Το μουσικό αναλόγιο στο Rabbithole
Στο Rabbithole, η Τώνια Ράλλη και η ομάδα Νοσταλγία επιστρέφουν στο «Κοράκι» του Έντγκαρ Άλλαν Πόε -180 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του- στήνοντας ένα σκοτεινό, μουσικό αναλόγιο που δεν αφηγείται, αλλά αλλά σε παρασύρει. Μια παράσταση-εμπειρία 40 λεπτών, όπου το «ποτέ ξανά» ακούγεται ως αντανάκλαση του σήμερα, σε μια εποχή που φοβάται τη σιωπή της και προσπαθεί να θυμηθεί τι σημαίνει να νιώθεις πραγματικά.
Ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε δεν περιέγραψε τον κόσμο, τον αποδόμησε. Ανήκει στους δημιουργούς που δεν αναζητούν το νόημα αλλά τη ρωγμή απ’ όπου αυτό διαρρέει. Για όσους τον έχουν «συναναστραφεί», η γραφή του έχει τη δομή επιστημονικού πειράματος και την ψυχραιμία του παρατηρητή που γνωρίζει ότι το αντικείμενο της μελέτης είναι ο ίδιος.
Το «Κοράκι», δημοσιευμένο το 1845, δεν αφορά τον θάνατο, αλλά τη συνείδηση που αρνείται να συμφιλιωθεί με αυτόν. Το “nevermore” είναι ρυθμός, μια διαρκής παλμική υπενθύμιση πως η μνήμη δεν τελειώνει ποτέ και πως ο άνθρωπος, εγκλωβισμένος ανάμεσα στο παρόν και στο παρελθόν, ζει για να επαναλαμβάνει ό,τι τον καταστρέφει.
Η ομάδα Νοσταλγία και η Τώνια Ράλλη επαναφέρουν το ποίημα ως μουσικό αναλόγιο στο Rabbithole
Η σκηνή χρησιμοποιείται ως χώρος εστίασης στον ήχο και στον ρυθμό του ποιήματος. Οι ηθοποιοί δουλεύουν πάνω στη φωνή και στην παύση, χωρίς σκηνικά ή περιττές κινήσεις. Η Τώνια Ράλλη αντιμετωπίζει το κείμενο σαν μουσική σύνθεση, κρατώντας τον Πόε ζωντανό μέσα από τον ρυθμό και όχι μέσα από θεατρικά μέσα. Το αποτέλεσμα είναι μια παράσταση λιτή, ακριβής και συγκεντρωμένη στη σχέση λέξης και σιωπής.
Η επιλογή της μορφής του «μουσικού αναλογίου» δηλώνει πρόθεση για εστίαση στη λεπτομέρεια του ήχου και του ρυθμού. Η παράσταση δεν ακολουθεί αφηγηματική γραμμή, αλλά προτείνει έναν τρόπο ακρόασης του ίδιου του κειμένου. Ο θεατής παρακολουθεί μια διαδικασία αποκωδικοποίησης του ποιήματος, όπου ο λόγος, ο φωτισμός και η μουσική συντίθενται με ακρίβεια. Το «Κοράκι» παρουσιάζεται ως εμπειρία χρόνου και έντασης, χωρίς θεατρικά εφέ, με έμφαση στη συγκέντρωση και στην καθαρότητα της εκφοράς.
Ο Πόε παραμένει δυσνόητος διότι γράφει εκεί όπου η λογική τελειώνει
Στο έργο του Πόε, η σκέψη δεν λυτρώνει, απλώς αποκαλύπτει το βάρος της ύπαρξης. Ο φόβος δεν είναι εξωτερική απειλή, αλλά η επίγνωση του ίδιου του είναι. Οι ήρωές του δεν πενθούν για ό,τι έχασαν, αλλά για ό,τι δεν μπορούν να αποδεχτούν. Το “nevermore” αποτυπώνει αυτή την ακινησία του νου, μια εμμονή που εγκλωβίζει τον χρόνο μέσα στη μνήμη. 180 χρόνια μετά, η φωνή του Πόε επιστρέφει σε έναν κόσμο που δυσκολεύεται να αντέξει τη σιωπή και να μείνει μόνος με τις σκέψεις του.
Η μετάφραση της Κατερίνας Σχινά, ευθύβολη και ευγενής, αποδίδει το ρίγος του ποιήματος χωρίς λογοτεχνικούς καθρέφτες. Στην εκδοχή της, το «ποτέ ξανά» είναι διαπίστωση. Ο πόνος δεν δραματοποιείται, υπάρχει ως φυσικό φαινόμενο και οι λέξεις διατηρούν τη μουσική τους, σαν να έχουν γραφτεί για να τραγουδηθούν με φωνή που σπάει. Σ’ αυτή τη σκηνική ανάγνωση, ο λόγος δεν υπακούει στο νόημα αλλά στον παλμό. Η γλώσσα γίνεται σώμα, το σώμα γίνεται ήχος και ο ήχος επιβιώνει ως παρουσία του απόντος.
Η παράσταση αποφεύγει τη δραματοποίηση και κρατά τον θεατή σε κατάσταση παρατήρησης. Δεν επιδιώκει συγκίνηση ή κάθαρση, αλλά μια ήσυχη συνάντηση με το ίδιο το κείμενο. Στο τέλος δεν υπάρχει κορύφωση, μόνο μια αίσθηση παύσης.
Το «Κοράκι» δεν είναι κείμενο για να κατανοηθεί, είναι εργαλείο για να θυμηθείς ότι η συνείδηση έχει βάθος. Η εποχή μας, γεμάτη εικόνες και μηδενική σιωπή, φοβάται αυτό το βάθος. Θέλει να εξηγεί, να θεραπεύει, να απλοποιεί. Ο Πόε κάνει το αντίθετο: αφήνει το τραύμα να μιλήσει. Το μετατρέπει σε ρυθμό, το ρυθμό σε μορφή, τη μορφή σε θρησκεία της απώλειας. Εκεί που η λογική ζητά κάθαρση, η ποίηση του Πόε ζητά παραμονή και η λύτρωση ίσως είναι απλώς μια πιο κομψή μορφή της αυταπάτης.
Κάθε “nevermore” είναι και μια ερώτηση: τι σημαίνει να επιμένεις όταν όλα τελειώνουν;
Ο ήρωας του Πόε, παγιδευμένος ανάμεσα στο όνειρο και στο παραλήρημα ζητά συνομιλητή. Η φωνή του κορακιού είναι η φωνή της ίδιας του της συνείδησης. Εκεί κρύβεται το υπαρξιακό βάθος του έργου. Ο άνθρωπος δεν καταστρέφεται από τον θάνατο αλλά από τη μνήμη του. Και αυτή η μνήμη, όταν μελοποιείται, αποκτά κάτι από την ομορφιά του τρόμου.
Στο Rabbithole, η παράσταση στηρίζεται στη λεπτομέρεια και στην ακρίβεια. Οι φωτισμοί του Γιώργου Βλαχονικόλου και της Ελεάννας Γιασεμή καθορίζουν τον ρυθμό και τη μετατόπιση της αφήγησης. Η μουσική της Τώνιας Ράλλη λειτουργεί ως ενδιάμεσο στοιχείο ανάμεσα στον λόγο και στη σιωπή. Οι ηθοποιοί δεν ακολουθούν ρόλους με την παραδοσιακή έννοια, αλλά εκτελούν μια συντονισμένη δράση, όπου κάθε λέξη και παύση έχουν συγκεκριμένο βάρος. Η διάρκεια των σαράντα λεπτών επιτρέπει στην παράσταση να διατηρήσει την ένταση χωρίς υπερβολές, αφήνοντας τον θεατή να μείνει μέσα στο κείμενο του Πόε με καθαρότητα και συγκέντρωση.
Ο Πόε παραμένει επίκαιρος γιατί γράφει για τον άνθρωπο που φτάνει στα όριά του. Το «Κοράκι» επιστρέφει σε εποχές γεμάτες θόρυβο και σύγχυση, όταν η απώλεια και η σιωπή θεωρούνται αδυναμία. Η φράση «ποτέ ξανά» φέρει την έννοια της μνήμης που δεν σβήνει και του πόνου που δεν μπορεί να αποφευχθεί. Στη σκηνική εκδοχή της Τώνιας Ράλλη, αυτό το ποίημα μεταφέρεται στον παρόντα χρόνο μέσα από τον ρυθμό και τον ήχο, χωρίς να χρειάζεται καμία εξήγηση.
Η τέχνη του Πόε δεν ζητά χειροκρότημα αλλά συνέπεια στο σκοτάδι
Να μη στρέψεις το βλέμμα όταν κάτι μέσα σου φωνάζει. Να παραμείνεις ακίνητος ώσπου να ακούσεις τη φράση που ήδη γνωρίζεις. Εκεί βρίσκεται η αλήθεια του. Όχι στη λύση αλλά στην επανάληψη. Όχι στη γνώση αλλά στην αποδοχή πως το άγνωστο έχει φωνή και περιμένει να την αναγνωρίσεις.
Στην εποχή της ταχύτητας, μια παράσταση σαράντα λεπτών που τολμά να σταματήσει τον χρόνο είναι πράξη αντίστασης.
Η παράσταση πρωτοπαρουσιάστηκε τη σεζόν 2024-2025, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Νύχτες Έντγκαρ Άλλαν Πόε: Το κοράκι [1845-2025]».
Συντελεστές
Σκηνοθεσία - Μουσική Σύνθεση: Τώνια Ράλλη
Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά
Κοστούμια: Ευαγγελία Γκότση (Grace Gely)
Φωτισμοί: Γιώργος Βλαχονικολός, Ελεάννα Γιασεμή
Ηχοληψία: Γιάννης Σκανδάμης
Φωτογραφία - βίντεο: Παναγιώτης Λαμπής
Graphic Design: Ηλίας Πανταλέων
Υπεύθυνη Επικοινωνίας: Χρύσα Ματσαγκάνη
Social Media: Χρύσα Παριανού
Παίζουν (αλφαβητικά): Στάθης Κόκκορης, Έλενα Μεγγρέλη, Ματίνα Περγιουδάκη
Μια παραγωγή της ομάδας Νοσταλγία
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Παραστάσεις: από Παρασκευή 14 Νοεμβρίου έως Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2025
Ημέρες & ώρες παραστάσεων:
Κάθε Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή στις 21:00
Τιμές εισιτηρίων: 10€ (γενική είσοδος)
Διάρκεια παράστασης: 40 λεπτά
Προπώληση εισιτηρίων: https://www.more.com/gr-el/tickets/theater/to-koraki-ena-mousiko-analogio
Τηλεφωνικές κρατήσεις: 210 5249903
RABBITHOLE
Γερμανικού 20, Μεταξουργείο | 210 5249903 | rabbitholespace.com
Η μετάφραση του ποιήματος Το κοράκι από την Κατερίνα Σχινά περιλαμβάνεται στον τόμο Edgar Allan Poe, 21 ιστορίες και “Το κοράκι” από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Bloggers
