Το πιο υπαρξιακό sold out της χρονιάς είναι ο Ιβάν Ιλίτς με την Όλια Λαζαρίδου μέσα σε ένα σπίτι

10 Νοεμβρίου 2025

Το πιο υπαρξιακό sold out της χρονιάς είναι ο Ιβάν Ιλίτς με την Όλια Λαζαρίδου μέσα σε ένα σπίτι

Σε ένα αληθινό σαλόνι που γίνεται χώρος μετάβασης, η Δανάη Ρούσσου και η Όλια Λαζαρίδου μετατρέπουν τον «Θάνατο του Ιβάν Ιλίτς» του Τολστόι σε μια τελετουργία συμφιλίωσης με το αναπόφευκτο -και το κοινό ανταποκρίνεται με συγκίνηση που ξεπερνά κάθε προσδοκία.

Υπάρχουν παραστάσεις που δεν ανεβαίνουν, συμβαίνουν. Δεν χρειάζονται αυλαία, σκηνικά ή ηχητικά εφέ, μόνο έναν χώρο που να μοιάζει με ψυχή και μια φωνή που να θυμίζει προσευχή. Στην προπολεμική πολυκατοικία της Λαμψάκου 11, απέναντι από την Αμερικανική Πρεσβεία, το σαλόνι μιας κατοικίας μεταμορφώνεται σε τόπο εξομολόγησης. Εκεί, η Όλια Λαζαρίδου ερμηνεύει τον «Θάνατο του Ιβάν Ιλίτς» του Λέοντος Τολστόι, σε σκηνοθεσία Δανάης Ρούσσου, σε μια παράσταση που εξελίχθηκε από μικρό θεατρικό εγχείρημα σε φαινόμενο συλλογικής συγκίνησης.

Η πρεμιέρα δόθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2025, με αρχικό προγραμματισμό «για λίγες παραστάσεις». Μέσα σε λίγες εβδομάδες, όλα τα εισιτήρια εξαντλήθηκαν, ενώ η παράσταση έγινε αντικείμενο συζήτησης για τη δύναμη της απλότητας και τη σιωπή που λειτουργεί πιο εύγλωττα από κάθε λόγο. Έτσι, οι συντελεστές ανακοίνωσαν νέες ημερομηνίες για τον Δεκέμβριο του 2025 και τον Ιανουάριο του 2026, σε έναν κύκλο παρατάσεων που επιβεβαιώνει πως η πιο βαθιά θεατρική εμπειρία της χρονιάς χωρά σ’ ένα δωμάτιο και σε μια φωνή.

Όσοι κατάφεραν να βρουν εισιτήριο, περιγράφουν την εμπειρία σαν κάτι που δεν μοιάζει με θέατρο. Μια υπηρέτρια μαζεύει τα πράγματα κάποιου που δεν ζει πια και αφηγείται την ιστορία του, ενώ το κοινό βρίσκεται λίγα μέτρα μακριά, όχι ως παρατηρητής αλλά ως μάρτυρας. Η Δανάη Ρούσσου αφαιρεί κάθε σκηνοθετικό στολίδι και κρατά μόνο το αναγκαίο: την παρουσία του ανθρώπου απέναντι στην απώλεια. Ο Τολστόι της γίνεται παραβολή για τον τρόπο που η μνήμη αντιστέκεται στη λήθη, όχι μέσα από τη νοσταλγία αλλά μέσα από την επίγνωση. Η φθορά δεν παρουσιάζεται ως τρόμος αλλά ως προϋπόθεση κατανόησης.

Η Όλια Λαζαρίδου δεν «παίζει» τον Ιβάν Ιλίτς. Τον θυμάται.

Στην ερμηνεία της, το πρόσωπο που πεθαίνει είναι η ίδια η ζωή που αρνείται να παραδοθεί. Κάθε παύση, κάθε ανάσα, κάθε κίνηση μέσα στον μικρό χώρο της οικίας λειτουργεί σαν κάλεσμα στη συνείδηση του θεατή. Η φωνή της δεν επιβάλλεται, διαπερνά. Η σιωπή δεν σηματοδοτεί το τέλος, αλλά μια μορφή μετάβασης. Έτσι, το έργο του Τολστόι παύει να είναι λογοτεχνία και γίνεται ψυχική εμπειρία.

Μετά το τέλος, κανείς δεν φεύγει. Το κοινό παραμένει για τους κύκλους συζήτησης που πραγματοποιούνται με συντονιστή τον Κωνσταντίνο Μπλάθρα και διαφορετικούς καλεσμένους -γιατρούς, ψυχιάτρους, ιερείς, συγγραφείς- που ανοίγουν έναν διάλογο γύρω από το ανείπωτο. Αυτές οι συναντήσεις δεν εξηγούν, δεν διδάσκουν, δεν προσφέρουν λύσεις. Δημιουργούν χώρο για να ειπωθεί αυτό που συνήθως αποσιωπάται. Κι όπως επαναλαμβάνουν οι συντελεστές, «ό,τι μοιράζεσαι, κάπως μαλακώνει».

Η Δανάη Ρούσσου, στη σκηνοθεσία, επιλέγει να προσεγγίσει το έργο όχι ως αφήγηση αλλά ως βίωμα. Με σκηνικά και κοστούμια δικής της επιμέλειας, και μια σκηνογραφία που θυμίζει περισσότερο ανάμνηση παρά σκηνή, η παράσταση εξελίσσεται σε μια μορφή τελετουργίας όπου ο θεατής αναγκάζεται να σταθεί ακίνητος και να παρατηρήσει τη φθορά όχι ως φόβο αλλά ως δικαίωση.

Η παραγωγή φέρει την υπογραφή της ομάδας ΝΕΡΑ ΕΙΔΑ, με τη συμβολή του φωτογράφου Κωνσταντίνου Λέπουρη, της επικοινωνιολόγου Ανζελίκα Καψαμπέλη, της Ουρανίας Κρασάκη στα social media και του Στέλιου Βαφέα στη διεύθυνση παραγωγής. Χορηγοί κρασιών είναι τα οινοποιεία Κτήμα Σκούρας, Κατώγι Αβέρωφ και Κτήμα Μάτσα.

Η Οικία Ιλίτς, στη Λαμψάκου 11, απέναντι από την Αμερικανική Πρεσβεία, μετατρέπεται έτσι σε μικρό θέατρο ζωής και θανάτου. Οι θεατές κάθονται σε καρέκλες, στα έπιπλα, κοντά στα παράθυρα, σε μια ατμόσφαιρα που θυμίζει τελετή χωρίς ιερατείο. Εκεί, η Λαζαρίδου αποδεικνύει ότι η ερμηνεία δεν είναι υπόθεση φωνής ή έντασης αλλά παρουσίας. Και η Ρούσσου ότι η σκηνοθεσία, όταν απογυμνωθεί από την αισθητική της φιλοδοξία, μπορεί να επιστρέψει στο καθαρό της νόημα: να φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά στην αλήθεια τους.

Η παράσταση είναι ήδη sold out για τους προγραμματισμένους μήνες

Οι επιπλέον ημερομηνίες Δεκεμβρίου και Ιανουαρίου ανακοινώθηκαν για να καλύψουν μια ανάγκη που δεν είναι καλλιτεχνική αλλά υπαρξιακή. Κάθε κάθισμα αντιστοιχεί σε μια θέση απέναντι στο αναπόφευκτο, και κάθε θεατής βγαίνει με την αίσθηση ότι κάτι μέσα του ανακινήθηκε χωρίς θόρυβο.

Ο «Θάνατος του Ιβάν Ιλίτς» είναι η πιο υπαρξιακή επιτυχία της χρονιάς, όχι γιατί γέμισε το ταμείο, αλλά γιατί άδειασε τον φόβο. Σε έναν κόσμο που μετρά τα πάντα σε εισιτήρια, αυτή η παράσταση απέδειξε ότι η συγκίνηση δεν αγοράζεται, βιώνεται. Κι όταν η τέχνη φτάνει σε αυτό το σημείο, ο θάνατος παύει να είναι το τέλος της ζωής. Γίνεται, όπως θα έλεγε ο Τολστόι, η αρχή της κατανόησής της.