The Summer I Turned Pretty: Αν ήρθε η ώρα να ξαναγράψεις την αφήγηση της εφηβείας σου, δες το «χθες»

Θα πατήσεις play «για χαλάρωση» και, πριν το καταλάβεις, θα έχεις ανοίξει παλιά συρτάρια. Το The Summer I Turned Pretty σε επιστρέφει στη σκηνή της εφηβείας και σε εκείνον τον πρώτο έρωτα του «τι θα γινόταν αν» με ένα σπάνιο δώρο καθώς σού επιτρέπει να σταθείς ενήλικη, μπροστά στο εφηβικό σου κάδρο, και να κάνεις επιμέλεια. Όχι με γομολάστιχα αλλά με λέξεις.

Αυτό που αποκαλούμε «νοσταλγία» δεν χωράει σε κουτί ρετρό αισθητικής. Είναι ψυχική οργάνωση, ένας τρόπος να βάλεις τάξη σε ό,τι κάποτε καταβρόχθισε τη νεότητά σου: την ένταση της πρώτης αγάπης, την αγωνία να είσαι αρεστή, την αδυναμία να ζητήσεις. Το βλέπεις σήμερα, γιατί σήμερα μπορείς να βάλεις τίτλους κεφαλαίων: «επιθυμία», «όριο», «ευθύνη». Μπορείς να ξεχωρίσεις το «σε θέλω» από το «αποφασίζω για σένα». Μπορείς να διακρίνεις τη διαφορά ανάμεσα σε έναν έρωτα που σε κατοικεί και έναν έρωτα που σε καταλαμβάνει.

Κι όμως, δεν θα διαβάσεις εδώ άλλη ανάλυση του τριγώνου. Θα διαβάσεις για σένα. Γιατί πίσω από κάθε Team κρύβεται ένα self. Αν παλιά διάλεγες ένταση, σήμερα ίσως διαλέγεις συνέπεια. Αν παλιά μύριζες αγάπη στο χάος, σήμερα τη ζητάς στην ησυχία. Το TSITP δεν κάνει ηθικολογία κρατά, όμως, καθρέφτη.

Με αφορμή την προβολή της τρίτης και τελευταίας σεζόν στο Prime Video, αναλύουμε όχι το «ποιον» αλλά το «πώς». Πώς αλλάζει ο τρόπος που αγαπάς, πώς μετακινούνται τα όριά σου, πώς ξεχωρίζεις την ένταση από τη φροντίδα. Σε αφήνει να γελάσεις με δαχτυλίδια-κουκκίδες και να συγκινηθείς με καθυστερημένες εξομολογήσεις, μόνο και μόνο για να σε ρωτήσει αμέσως μετά: «Και τώρα; Εσύ πώς θέλεις να αγαπιέσαι;»

Η νοσταλγία ως πράξη φροντίδας

Μια ενήλικη γυναίκα δεν επιστρέφει στην εφηβεία για να ξαναζήσει αλλά για να φροντίσει. Η νοσταλγία, όταν ωριμάζει, γίνεται πράξη φροντίδας προς το παρελθόν σου. Είναι σαν να παίρνεις από το χέρι την έφηβη που ήσουν και να της λες όσα κανείς δεν της είπε. Ότι δεν χρειάζεται να είσαι αρεστή για να αξίζεις, ότι η αγάπη δεν είναι χειρονομία αφαίρεσης, είναι χώρος πρόσθεσης, ότι το «όχι» δεν είναι απώλεια, είναι προϋπόθεση. Το καλοκαίρι της σειράς είναι συνθήκη. Ζεστό νερό για να μπεις χωρίς σοκ. Το κοινότοπο «παραλία-φιλί-τραγούδι» δεν έρχεται για να νανουρίσει αλλά για να μαλακώσει τους ιστούς γύρω από κάτι πιο σκληρό: τη διαδικασία της επιλογής.

Κι εκεί βρίσκεται το «ενήλικο» βάθος. Η σειρά στήνει ψηφιακά πανηγύρια, θεματικές βραδιές, watch parties και «Cousins Beach» δείπνα, αλλά αυτό που στην πραγματικότητα επιτελεί είναι τελετουργικό μετάβασης. Το φαινομενικά «ελαφρύ» γίνεται κανάλι για βαριές αλήθειες. Τα κοκτέιλ με ονόματα χαρακτήρων είναι πρόσχημα. Εκεί, στην τρίτη γουλιά, φτάνει η εξομολόγηση: «τότε φοβήθηκα να ζητήσω».

Το The Summer I Turned Pretty είναι ιδιαίτερα ελκυστικό για Gen X, Millennials και Gen Z επειδή είναι τρυφερό, πολυεπίπεδο και ψυχολογικά πλούσιο

Ο «σκοτεινός, εσωτερικός» και ο «ηλιόλουστος, αξιαγάπητος»: δυο αρχετυπικές φιγούρες που τηλεόραση και λογοτεχνία ανακυκλώνουν δεκαετίες. Το ενδιαφέρον δεν είναι να ιεραρχήσεις, είναι να διαβάσεις γιατί σε έλκει η κάθε μορφή. Στα είκοσί σου ίσως μπέρδευες την ένταση με το ενδιαφέρον. Όσο πιο κάθετος ο πόνος, τόσο «μεγαλύτερος» ο έρωτας. Στα τριάντα, μαθαίνεις ότι το ενδιαφέρον μετριέται αλλιώς. Με το αν σε ακούνε όταν δεν λάμπεις, με το αν σ’ αφήνουν χώρο όταν λάμπεις πολύ, με το αν δεν παίρνουν αποφάσεις για σένα, ακόμη κι όταν «ξέρουν καλύτερα». Στα σαράντα, αντιλαμβάνεσαι ότι ο έρωτας που αντέχει δεν σε κάνει συνέχεια πρωταγωνίστρια αλλά ελεύθερη. Ελεύθερη να μείνεις, ελεύθερη να φύγεις, ελεύθερη να αναπτυχθείς χωρίς να πληρώνεις φόρο ύπαρξης.

Κι εδώ η σειρά λειτουργεί σαν εργαστήριο. Βλέπεις παραδείγματα μονομερούς «θυσίας», βλέπεις προτάσεις που μοιάζουν ρομαντικές αλλά δουλεύουν ως μηχανισμοί ελέγχου, βλέπεις, κυρίως, ότι η καλπάζουσα εξιδανίκευση είναι λιπαντικό για να γλιστρούν τα όρια. Και ως ενήλικη, πιάνεις εκείνο το λεπτό τσικ -την αναπνοή που πιάνεται όταν κάποιος «ξέρει για σένα» πριν ρωτήσει εσένα. Είναι το σημείο που παλιά θα μεταφραζόταν σε «με διεκδικεί» και σήμερα ακούγεται ως «με διαγράφει για να με κρατήσει».

Από το «να με θέλουν» στο «να με νοιάζονται»

Η εφηβεία μίλησε με την πρόταση «θέλω να με θέλουν». Ήταν η πρόταση-σημαία, κωδικός για αγάπη, αναγνώριση, είσοδο στον κόσμο. Ως γυναίκα όμως, μαθαίνεις άλλη γλώσσα. Η νέα πρόταση είναι «θέλω να με νοιάζονται» και η διαφορά είναι κάθετη. Το «να με θέλουν» είναι επιθυμία που ανάβει. Το «να με νοιάζονται» είναι ευθύνη που επιμένει. Το πρώτο συνήθως ζητά σκηνές, το δεύτερο απαιτεί σκηνικό. Το πρώτο σε κάνει μούσα, το δεύτερο σε κάνει σύμβουλο. Το πρώτο είναι θεαματικό, το δεύτερο είναι αθόρυβο. Στη σειρά, όποτε η αγάπη παύει να είναι αθόρυβη, συνήθως κάτι έχει πάει λάθος με την ευθύνη.

Κι εδώ έρχεται το θάρρος του «όχι». Το «όχι» δεν είναι αντι-ρομάντζο, είναι το πρωτόκολλο ασφαλείας του ρομάντζου. Χωρίς αυτό, κάθε «ναι» είναι ύποπτο. Χωρίς αυτό, η αγάπη θα καταλήξει σενάριο όπου ο άλλος σε «ξέρει» και, άρα, αποφασίζει. Η ενηλικίωση δεν είναι να διαλέξεις «σωστά» αγόρια, είναι να σταματήσεις να παραχωρείς το δικαίωμα επιλογής.

Η μουσική σαν δεύτερος σεναριογράφος

Τα needle drops της σειράς δουλεύουν σαν κλειδιά μνήμης. Ένα ρεφρέν αρκεί για να σου επιστρέψει την εικόνα του πρώτου σου χορού, την άγνοια κινδύνου. Αλλά σήμερα δεν χρειάζεται να κρύβεις τον πόνο κάτω από την μπάσα γραμμή ενός τραγουδιού. Μπορείς να αξιοποιήσεις τη μουσική ως γέφυρα, Να περάσεις, όχι να μείνεις. Το soundtrack δεν σου λέει «κοίτα πίσω», σου λέει «κοίτα μέσα». Ποια επιθυμία ενεργοποιείται; Ποιο παλιό σενάριο ζεσταίνεται; Μήπως έχει έρθει η ώρα να μην το πατήσεις στο repeat;

Σε μια εποχή που η κουλτούρα πατάει συχνά γκάζι χωρίς τιμόνι, το να στέκεσαι και να ακούς ένα τραγούδι ολόκληρο είναι μικρή πράξη αντίστασης. Ξεμαθαίνεις την επιτάχυνση της πλατφόρμας και ξαναμαθαίνεις τον ρυθμό του σώματος. Η μουσική του TSITP γίνεται έτσι πρακτικό εργαλείο. Σε ρυθμίζει στην κλίμακα «ήρεμη ένταση». Σε αυτή την κλίμακα χτίζεται αγάπη που αντέχει.

Οι μάνες είναι η ιστορία

Κάτω από τα φιλιά υπάρχει σκελετός. Μητέρα-κόρη, μητέρα-μητέρα, κόρη-φίλη. Η φιλία των γυναικών που έγιναν οικογένεια, το πένθος που εκπαιδεύει, η σιωπή που διδάσκει. Όταν μεγαλώνεις, βλέπεις ότι το πραγματικό μέτρο αγάπης δεν είναι τα μεγάλα «σ’ αγαπώ», αλλά οι μικρές μετακινήσεις. Ποια σηκώνει το βάρος όταν η άλλη λυγίζει, ποια μαλακώνει τη φωνή αντί να την υψώνει, ποια θυμάται ότι η αγάπη δεν είναι «δουλειά» αλλά έχει δουλειά. Στο TSITP, οι μητρικές φιγούρες δεν είναι σκηνικό, αλλά μέθοδος. Δείχνουν πως ο έρωτας που μένει παιδί γίνεται ιδιοκτησία, ενώ ο έρωτας που ενηλικιώνεται γίνεται συνεργασία.

Και κάτι που οι περισσότερες γυναίκες μαθαίνουμε αργά. Ότι το πένθος δεν έρχεται μόνο για να κλείσει ιστορίες. Έρχεται για να ανοίξει αλήθειες. Δείχνει τι μένει όταν όλα τα θεαματικά πέσουν. Ποιος νοιάζεται. Ποιος ξέρει να περιμένει χωρίς να αποσύρεται. Ποιος αντέχει να είναι άβολος, χωρίς να γίνεται σκληρός. Εκεί, στις ζώνες του πένθους, γεννιούνται οι πραγματικοί όροι αγάπης.

Team Conrad, Jeremiah ή Belly;

Θα έχεις διαλέξει side, ίσως να αλλάζεις κιόλας γνώμη συνεχώς. Η επιλογή πλευράς είναι παιχνίδι μέχρι να πονέσει άνθρωπος. Στις κοινότητες του fandom δοκιμάζεται ένα μίνι κοινωνικό συμβόλαιο: διαφωνούμε χωρίς να ακυρώνουμε, συμπαθούμε χωρίς να αποθεώνουμε, κριτικάρουμε χωρίς να διαπομπεύουμε. Η ώριμη θεάτρια ξέρει ότι μια σειρά είναι πρόφαση για να συναντηθούν άγνωστοι γύρω από κοινά σύμβολα, δεν είναι άδεια για να σκορπίσουμε δηλητήριο. Η ευγένεια δεν σκοτώνει τη χαρά του παιχνιδιού -την προστατεύει. Γιατί η κοινότητα που δεν βάζει όρια καταλήγει να φυγαδεύει τις πιο ευγενείς φωνές και να κρατά τις πιο θορυβώδεις.

Αν κάτι αξίζει να γίνει «μάθημα ενηλικίωσης» από το TSITP στις οθόνες μας, είναι αυτό. Δεν φυλάς τα όρια του λόγου επειδή φοβάσαι κυρώσεις, τα φυλάς επειδή σέβεσαι τον κοινό χώρο συζήτησης. Κι αυτός ο χώρος αντέχει μόνο την απαραίτητη φασαρία για να ακούγεται το περιεχόμενο, όχι για να σκεπάζεται.

Από την τριγωνομετρία στη γεωγραφία της επιθυμίας

Το τρίγωνο είναι ωραίο σχήμα για να διαφωνούμε. Δεν είναι καλή γεωγραφία για να ζούμε. Αν κοιτάξεις προσεκτικά, το The Summer I Turned Pretty σού δίνει μια άσκηση. Να μάθεις να χαρτογραφείς την επιθυμία χωρίς να την μπερδεύεις με το θέαμα. Να βάλεις στον χάρτη θάλασσες που αξίζει να τις διασχίσεις (αμοιβαιότητα, συνέπεια, πένθος που μοιράζεται) και στεριές που πρέπει να τις αποφεύγεις (μονομερείς αποφάσεις, ζήλιες μεταμφιεσμένες σε φροντίδα). Όταν τροποποιείς τον χάρτη, οι ίδιοι άνεμοι γίνονται σύμμαχοι.

Στην πράξη, αυτό σημαίνει να αλλάξεις τρία ρήματα: από το «αντέχω» στο «συν-αντέχω», από το «διεκδικώ» στο «συν-αποφασίζω», από το «θυσιάζω» στο «συμφωνώ». Η μεγαλύτερη ενηλικίωση που προσφέρει η σειρά δεν είναι να μας πείσει πως το «καλό παιδί» κερδίζει ή πως ο «βυθός» έχει πάντα δίκιο. Είναι να μας δείξει ότι η αγάπη δεν είναι μονόλογος. Είναι διάλογος και ο διάλογος δεν παίζεται με μουσική υπόκρουση. Θέλει σιωπές, θέλει χρόνο, θέλει άβολες λέξεις.

Τα μικρά τεστ που αλλάζουν το σενάριο

Δεν χρειάζεσαι μεγάλο manual, χρειάζεσαι τρία μικρά τεστ. Ρώτα:

Με μαντεύει ή με ρωτάει; Το πρώτο είναι σκηνοθεσία, το δεύτερο είναι σεβασμός. Αν ο άλλος τείνει να «ξέρει» για σένα πριν πεις εσύ, κράτα επιφύλαξη. Η διόραση είναι ελκυστική, η διαβούλευση είναι αγάπη.

Μεγαλώνει τον χώρο μου ή με «τακτοποιεί» στον δικό του; Η αληθινή εγγύτητα δεν σε συγχωνεύει, σε χωρά. Αν ο άλλος χρειάζεται να λιγοστέψεις για να χωρέσεις, δεν μίλησες με έρωτα αλλά με φόβο.

Μπορεί να με διεκδικεί χωρίς να αποφασίζει αντί για μένα; Η διεκδίκηση δεν είναι πραξικόπημα, είναι πρόσκληση. Αν ακούγεται ως διαταγή, τότε δεν άλλαξες γειτονιά αλλά μόνο ταμπέλα.

Αν απαντήσεις ειλικρινά, θα δεις ότι οι καλύτερες «ρομαντικές σκηνές» της ζωής σου συμβαίνουν όταν κανείς δεν τις σκηνοθετεί. Όταν το σώμα νιώθει ασφαλές, οι λέξεις εξηγούνται απλά, και η επιθυμία δεν χρειάζεται δικαιολογητικά.

Το χιούμορ ως προφυλακτικό της ψυχής

Θα συνεχίσεις να γελάς. Κι ευτυχώς. Το χιούμορ δεν είναι υποβάθμιση αλλά προφυλακτικό της ψυχής. Μειώνει την τριβή όταν αγγίζεις θέματα αιχμηρά όπως ζήλια, απιστία, εγωισμό μεταμφιεσμένο σε έρωτα. Το «tiny ring» είναι αστείο μέχρι να γίνει σύμβολο των συμβιβασμών που ζητήθηκαν από τις γυναίκες για να μη διαταραχτεί η επίφαση ρομαντισμού. Γελάς, γιατί τώρα ξέρεις πως ο ρομαντισμός χωρίς ισότητα είναι σκηνικό χωρίς θεμέλια.

Κι έτσι, το meme γίνεται αφορμή για συζήτηση. Μιλάς με φίλες, με αδελφές, με τη μάνα σου, ίσως και με την κόρη σου. Λες «να γιατί δεν συμβιβάζομαι πια». Λες «να γιατί ο καλός λόγος πρέπει να συνοδεύεται από καλή πράξη». Λες «να γιατί η αγάπη που κρατά δεν με κάνει θέμα αλλά τόπο».

Η ευγένεια ως τεχνική επιβίωσης

Σε εποχές ψηφιακής οχλαγωγίας, η ευγένεια μοιάζει παρωχημένη. Είναι, όμως, τεχνική επιβίωσης. Στις κοινότητες γύρω από σειρές σαν το TSITP, η ευγένεια είναι το μόνο που κρατά το παιχνίδι, παιχνίδι, και δεν το αφήνει να γίνει πόλεμος. Η ευγένεια δεν είναι «καλοί τρόποι», είναι δομική προϋπόθεση για να συνεχίσουμε να μιλάμε. Και αυτό το ξέρεις, γιατί έχεις ζήσει συντροφιές που κατέρρευσαν όχι από έλλειψη αγάπης αλλά από έλλειψη καλών τρόπων στον καυγά.

Αν έχεις να φροντίσεις κάτι μετά το επόμενο επεισόδιο, φρόντισε να κρατήσεις τη γλώσσα καθαρή. Να ασκηθείς στο σχόλιο που δεν σκοτώνει, στην κριτική που δεν δικάζει, στη διαφωνία που δεν απομονώνει. Γιατί η κουλτούρα των γυναικών (όταν δεν αυτοσαμποτάρεται) χτίζει καταφύγια.

Τι κρατάς όταν κλείνουν τα φώτα

Όταν σβήνει το επεισόδιο, δεν μένει το φιλί αλλά η πρόθεση. Θα βρεις τον εαυτό σου να επιστρέφει στα ίδια ερωτήματα. Ζητάω αυτό που χρειάζομαι; Ξέρω να περιμένω χωρίς να υποφέρω; Μπορώ να ακούσω την αλήθεια χωρίς να τιμωρήσω; Και, κυρίως, ξέρω να διαλέγω εμένα χωρίς να εγκαταλείπω τον άλλον; Εκεί, στο σταυροδρόμι ανάμεσα στην αυτονομία και την οικειότητα, ενηλικιώνεται ο έρωτας.

Το The Summer I Turned Pretty δεν σε σπρώχνει να ξαναγράψεις την εφηβεία σου, σε ενθαρρύνει να ξαναγράψεις το σήμερα σου. Να συγχρονίσεις το σώμα με τη γλώσσα, το συναίσθημα με το όριο, το τραγούδι με τη σιωπή. Να πεις «ναι» που δεν είναι λύπηση και «όχι» που δεν είναι θυμός. Να κάνεις χώρο εκεί που παλιά έσφιγγες, να βάλεις όρια εκεί που παλιά διαλυόσουν.

Δεν χρειάζεται να αποδείξεις τίποτα σε κανέναν

Χρειάζεται να διαλέγεις κάθε μέρα αυτό που σε μεγαλώνει. Το καλοκαίρι της οθόνης είναι απλώς πρόβα. Η παράσταση είναι ο χειμώνας σου -εκεί που ο θόρυβος πέφτει και ακούγεται καθαρά ποιος μένει, πώς μένει και με τι λόγια. Αν η σειρά σού χαρίζει κάτι, είναι αυτή η ήσυχη βεβαιότητα ότι δεν είσαι πια η μικρή που παρακαλά να τη δουν. Είσαι η γυναίκα που ξέρει πώς θέλει να την αγαπούν και δεν δέχεται τίποτα λιγότερο. Όχι από έπαρση αλλά από γνώση.

Κι όταν σε ρωτήσουν «τι Team είσαι -Conrad, Jeremiah ή Belly;», μπορείς να χαμογελάσεις. Να πεις: «Είμαι η ομάδα του σεβασμού, της ευθύνης και της χαράς». Να πεις: «Είμαι η ομάδα του σήμερα». Και να πατήσεις play ξανά, όχι για να χαθείς, αλλά για να θυμηθείς: ότι η αγάπη που αξίζει δεν είναι βροντή, είναι αντοχή. Ότι η νοσταλγία που σου ταιριάζει δεν είναι παγίδα, είναι γέφυρα. Ότι το καλοκαίρι που στ’ αλήθεια σε άλλαξε δεν ήταν αυτό που «έγινες όμορφη», ήταν αυτό που έγινες εσύ.