Τι σημαίνει η παραίτηση του πρίγκιπα Andrew (και ποιον τελικά βαραίνει το στέμμα)

Η ανακοίνωση ήρθε λιτή αλλά εκκωφαντική. Ο πρίγκιπας Andrew δηλώνει ότι, κατόπιν «συζήτησης με τον Βασιλιά» και σε συνεννόηση με τον διάδοχο William, δεν θα χρησιμοποιεί πλέον τους τίτλους του, συμπεριλαμβανομένου του Δούκα της Υόρκης. «Καταλήξαμε πως οι συνεχιζόμενες κατηγορίες εις βάρος μου αποσπούν την προσοχή από το έργο του Βασιλιά και της Βασιλικής Οικογένειας», ανέφερε στη δήλωσή του, επιμένοντας ότι «αρνείται σθεναρά όλες τις κατηγορίες». Θα παραμείνει πρίγκιπας ως γιος της Ελισάβετ, όμως τα αξιώματα που του δόθηκαν κατά την πορεία του -Δούκας της Υόρκης, Κόμης του Inverness, Βαρόνος του Killyleagh- παύουν να υφίστανται για τον δημόσιο βίο του.

Αναλυτικά η ανακοίνωση

«Σε συζήτηση με τον Βασιλιά, καθώς και με την άμεση και ευρύτερη οικογένειά μου, καταλήξαμε ότι οι συνεχιζόμενες κατηγορίες εις βάρος μου αποσπούν την προσοχή από το έργο της Μεγαλειότητάς Του και της Βασιλικής Οικογένειας.

Αποφάσισα, όπως πάντα, να θέτω το καθήκον μου προς την οικογένεια και τη χώρα πάνω απ’ όλα.

Επιμένω στην απόφασή μου, πριν από πέντε χρόνια, να αποσυρθώ από τη δημόσια ζωή.

Με τη συμφωνία της Μεγαλειότητάς Του, αισθανόμαστε ότι πρέπει τώρα να κάνω ένα ακόμη βήμα παραπέρα.

Δεν θα χρησιμοποιώ πλέον τον τίτλο μου ή τις τιμές που μου έχουν απονεμηθεί.

Όπως έχω πει και στο παρελθόν, αρνούμαι σθεναρά τις κατηγορίες εις βάρος μου».

Η απόφαση αυτή δεν είναι μια τυπική παραχώρηση. Είναι η πρώτη φορά εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα που αφαιρείται δουκάτο από ανώτερο μέλος της βασιλικής οικογένειας. Η τελευταία περίπτωση ήταν το 1919, όταν ο Κάρολος Εδουάρδος, εγγονός της βασίλισσας Βικτωρίας, έχασε τον τίτλο του Δούκα του Albany επειδή πολέμησε στο πλευρό της Γερμανίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Παλάτι, μετά από χρόνια φθοράς και σκανδάλων, αναγκάζεται να αποκόψει θεσμικά τον Andrew, σε μια κίνηση χωρίς προηγούμενο στη σύγχρονη μοναρχία.

Η σκιά του Epstein και η υπόθεση Giuffre

Ο πρίγκιπας Andrew βρέθηκε άρρηκτα συνδεδεμένος με τον Jeffrey Epstein, τον καταδικασμένο παιδόφιλο χρηματιστή που μετέτρεψε τον πλούτο και την επιρροή του σε δίκτυο εκμετάλλευσης ανηλίκων. Η Virginia Giuffre κατήγγειλε ότι εξαναγκάστηκε να συνευρεθεί μαζί του σε ηλικία 17 ετών. Ο Andrew αρνήθηκε τις κατηγορίες, προτάσσοντας το άλλοθι ότι την ίδια μέρα είχε πάει την κόρη του σε Pizza Express στο Woking και έμεινε στο σπίτι του. Η λεπτομέρεια αυτή έγινε διεθνές ανέκδοτο και σύμβολο της απελπισμένης του υπεράσπισης. Το 2022 κατέληξε σε οικονομικό διακανονισμό με την Giuffre, χωρίς να παραδεχθεί ενοχή, αποφεύγοντας μια δημόσια δίκη που θα εξέθετε ακόμη περισσότερο το Παλάτι.

Η συνέντευξη-ορόσημο στο BBC

Το 2019, σε μια συνέντευξη με την Emily Maitlis στο BBC, προσπάθησε να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Αντί για δικαίωση, η εμφάνισή του μετατράπηκε σε δημόσια ταπείνωση. Η αδυναμία του να δώσει πειστικές απαντήσεις, οι αλλοπρόσαλλες λεπτομέρειες που παρέθεσε, η ψυχρή στάση απέναντι στις κατηγορίες, όλα συνέθεσαν ένα πορτρέτο απώλειας επαφής με την πραγματικότητα. Η συνέντευξη εκείνη θεωρείται πλέον σημείο χωρίς επιστροφή.

Η σταδιακή απογύμνωση από τίτλους

Από το 2022 είχε πάψει να χρησιμοποιεί το HRH (His Royal Highness), ενώ του αφαιρέθηκαν περισσότερα από δώδεκα στρατιωτικά αξιώματα και οι βασιλικές πατρωνίες που διατηρούσε. Η βασίλισσα Ελισάβετ του αφαίρεσε ακόμη και τον τίτλο του Colonel of the Grenadier Guards, ένα από τα πιο τιμητικά αξιώματα του βρετανικού στρατού. Όμως ο τίτλος του Δούκα της Υόρκης παρέμενε, προκαλώντας δυσαρέσκεια στην τοπική κοινωνία και συνεχή πίεση στη μοναρχία.

Η πίεση του Παλατιού και ο ρόλος του William

Η σημερινή παραίτηση δεν είναι προϊόν προσωπικής βούλησης. Ο βιογράφος Robert Hardman σημειώνει ότι ο Andrew «προσπαθεί να παρουσιάσει την κίνηση σαν δική του απόφαση», όμως το Παλάτι είχε ήδη αποφασίσει ότι έπρεπε να υπάρξει πλήρης διαχωρισμός. Ο ίδιος ο William συμμετείχε στις διαβουλεύσεις, με τις σχέσεις θείου και ανιψιού να χαρακτηρίζονται ψυχρές. Ο Andrew παραμένει τυπικά όγδοος στη διαδοχή του θρόνου και θεωρητικά counsellor of state, όμως αυτά είναι πια άδεια αξιώματα, χωρίς πραγματική χρήση.

Η δημόσια ταπείνωση

Η εξέλιξη αυτή περιγράφεται ως η σημαντικότερη ταπείνωση σε μια μακρά σειρά εξευτελισμών. Ο Andrew είχε ήδη χάσει τον ρόλο του ως working royal, είχε αποσυρθεί από δημόσιες εκδηλώσεις, είχε χάσει τους στρατιωτικούς του τίτλους. Τώρα χάνει και το σύμβολο που του έδινε προσωπική υπερηφάνεια. Στην ουσία δεν απομένει τίποτα άλλο από τον τίτλο του «πρίγκιπα εκ γενετής».

Οι υπόλοιποι γύρω του

Η Sarah Ferguson χάνει τον τίτλο της Δούκισσας της Υόρκης, που διατηρούσε ακόμη και μετά το διαζύγιο, και θα αποκαλείται πλέον με το όνομά της. Οι κόρες του, Beatrice και Eugenie, διατηρούν τον τίτλο της πριγκίπισσας, καθώς αυτός προέρχεται από τη γέννησή τους και δεν εξαρτάται από τον Andrew. Ο ίδιος παραμένει στο Royal Lodge, στο Windsor, βάσει ιδιωτικού συμβολαίου που λήγει το 2078.

Η ιστορική διάσταση

Η απώλεια ενός δουκάτου για έναν γιο βασίλισσας δεν είναι συνηθισμένο γεγονός αλλά μια κίνηση που αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο η μοναρχία προσπαθεί να προστατεύσει το συλλογικό της κύρος θυσιάζοντας ένα μέλος. Οι θεσμοί ζουν και πεθαίνουν με την αποδοχή που συγκεντρώνουν και το Παλάτι αναγκάστηκε να προχωρήσει σε μια θεσμική τομή για να περιορίσει τη φθορά. Η ιστορία θα θυμάται πως η απώλεια των τίτλων δεν ήταν μια προσωπική επιλογή αλλά μια αναγκαστική πράξη επιβίωσης για τον ίδιο τον θεσμό.

Το τέλος του Δούκα της Υόρκης δεν είναι μια οικογενειακή λεπτομέρεια αλλά ένα θεσμικό ρήγμα που αφήνει σημάδι στη μοναρχία

Ο Andrew παραμένει τυπικά πρίγκιπας, όμως η δημόσια εικόνα του έχει καταρρεύσει οριστικά. Η μοναρχία διάλεξε να τον θυσιάσει για να διασώσει τον εαυτό της, όμως η επιλογή αυτή δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η ισορροπία ανάμεσα στο τελετουργικό και στη δημόσια αποδοχή. Δεν υπάρχουν ασπίδες όταν το όνομα γίνεται βάρος. Κι έτσι, ο άνθρωπος που γεννήθηκε «γαλαζοαίματος» καταλήγει να απογυμνώνεται από κάθε χρώμα, αφήνοντας πίσω του μόνο το κενό μιας εποχής που τελείωσε.