Οι αντιφάσεις για το νεκρό βρέφος στην Πάρο και η ευθύνη ενός ολόκληρου συστήματος προκαλούν ασφυξία
Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι κανένα βρέφος δεν θα απομονωθεί, ούτε για ένα λεπτό, λόγω ελλείψεων στο οικογενειακό και κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας; Η απάντηση δεν είναι αποκλειστικά νομική ή ποινική, είναι πολιτική, κοινωνική, ακόμα και ηθική.
Σοκ έχει προκαλέσει η ανείπωτη τραγωδία που εκτυλίχθηκε στην Πάρο την Κυριακή 8 Ιουνίου, όταν ένα βρέφος πέντε μηνών μεταφέρθηκε στο Κέντρο Υγείας του νησιού χωρίς τις αισθήσεις του. Παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες ανάνηψης που διήρκεσαν είκοσι λεπτά, το μωρό δεν ανταποκρίθηκε. Δύο σενάρια έχουν τεθεί στο τραπέζι των ερευνών: είτε το βρέφος κοιμήθηκε μέσα στο αυτοκίνητο, και οι γονείς του πήγαν θάλασσα, είτε έμεινε για ώρες εκτεθειμένο στη ζέστη της παραλίας. Το σίγουρο είναι πως το τραγικό γεγονός προκάλεσε αίσθηση και για τις αντιφάσεις.
Η μητέρα περιέγραψε πως άφησε το παιδί να ξεκουραστεί στο αυτοκίνητο, με την πρόθεση να επιστρέψει σύντομα, ενώ ο πατέρας υποστήριξε ότι το πήραν μαζί τους στην παραλία. Λίγο πριν τις πέντε το απόγευμα, το βρέφος μεταφέρθηκε από τη μητέρα στο Κέντρο Υγείας της Πάρου σε κατάσταση μυδρίασης και χωρίς σφυγμό. Παρά την κινητοποίηση παιδίατρου, ιατρού, νοσηλευτικού προσωπικού και του διοικητή της 2ης ΥΠΕ, οι προσπάθειες ΚΑΡΠΑ δεν απέδωσαν, και το μικρό πλασματάκι έχασε τη ζωή του.
Αμέσως, η είδηση διέσχισε τα ψηφιακά και έντυπα μέσα, ανασύροντας έντονα συναισθήματα θλίψης, ερωτηματικά και αγανάκτησης. Είναι γεγονός πως η κοινωνία μας έχει μάθει να εστιάζει στις λεπτομέρειες όταν πρόκειται για τραγικά συμβάντα: το πώς βρέθηκε το βρέφος, πόση ώρα έμεινε μόνο του, το μέγεθος της ανευθυνότητας των γονιών. Ωστόσο, η ουσία κάθε είδησης πρέπει να παραμένει η ίδια: οι συνθήκες που οδήγησαν σε μια αδιανόητη απώλεια και οι προϋποθέσεις πρόληψης, πριν από την απόδοση ευθυνών.
Η ευθύνη του γονιού απέναντι σε ένα παιδί είναι απόλυτη και αδιαπραγμάτευτη.
Κάθε στιγμή που ένα παιδί μένει χωρίς επίβλεψη, ακόμη και για λίγα λεπτά, η ζωή του τίθεται σε κίνδυνο. Ωστόσο, αυτή η ατομική ευθύνη δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από την οργανωμένη απουσία ενός κοινωνικού δικτύου υποστήριξης: από την έλλειψη δημόσιων δομών φύλαξης, τις υπέρογκες τιμές των ιδιωτικών παιδικών σταθμών, τα ασφυκτικά ωράρια εργασίας που δημιουργούν αφόρητη κούραση, μέχρι τη μερική ή ανύπαρκτη χρηματοδότηση της βρεφικής υγείας στα νησιά.
Πόσοι γονείς, σε μια χώρα με υψηλό κόστος ζωής και πεπερασμένη κοινωνική πρόνοια, έχουν τη δυνατότητα να συνδυάσουν εργασία και ασφαλή φροντίδα των παιδιών τους; Πόσοι αναγκάζονται να επιλέγουν ανάμεσα στην επαγγελματική επιβίωση και την προστασία της οικογένειας; Όσο οι υποδομές παραμένουν ανεπαρκείς, οι στιγμές αμέλειας μετατρέπονται σε τραγωδίες.
Δεν είναι τυχαίο ότι η υπόθεση αυτή ξεσήκωσε πληθώρα αντιδράσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Από τη μία, υπάρχει το έντονο συναίσθημα της συμπόνιας και της θλίψης για τον άδικο θάνατο ενός βρέφους. Από την άλλη, η εξαγριωμένη αποδοκιμασία και οι αντιφάσεις γύρω από τις καταθέσεις της μητέρας και του πατέρα λειτουργούν ως επιταχυντής της δίκης του κοινού. Όμως, οι αντιφάσεις αυτές, σε συνθήκες ακραίου σοκ και πένθους, δεν υποδεικνύουν αναγκαστικά δόλο ή παραμέληση με δόλιο χαρακτήρα. Αντιθέτως, μπορεί να αποτελούν δείκτη βαθιάς ψυχικής πίεσης, κούρασης, και ψυχρής σύγχυσης.
Στο ευρύτερο πλαίσιο, η ανάλυση της τραγωδίας απαιτεί να ρωτήσουμε: ποιοι είναι οι γενικότεροι όροι που καθορίζουν την καθημερινότητα των γονέων ΚΑΙ σε τουριστικούς προορισμούς; Πώς επηρεάζουν την επιλογή μεταξύ οικονομικής επιβίωσης και οικογενειακής ασφάλειας οι εποχικές μεταβολές εισοδήματος; Τι ρόλο παίζουν η διαθεσιμότητα υπηρεσιών υγείας, οι προσβάσιμες υπηρεσίες πρώτων βοηθειών και οι αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας;
Είναι αναγκαίο να αναγνωρίσουμε ότι, ενώ η ιατροδικαστική έκθεση θα ρίξει φως στα βιολογικά αίτια του θανάτου (θερμοπληξία ή ασφυξία), οι πραγματικές προκλήσεις εντοπίζονται στη διαχείριση των κοινωνικών συνθηκών. Ο ιατρός θα προσδιορίσει πώς έφυγε από τη ζωή ένα βρέφος, εμείς, όμως, οφείλουμε να σκεφτούμε τους πραγματικούς λόγους που αυτό το βρεφάκι βρέθηκε εκτεθειμένο και χωρίς προστασία.
Οι συλλογικές μας ευθύνες υπερβαίνουν τα όρια της δικαστικής έρευνας. Αν περιοριστούμε στη δίωξη και την τιμωρία, θα παραμείνουμε στο επίπεδο της διαχείρισης συμπτωμάτων. Χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση όπως ενίσχυση δημόσιων δομών βρεφικής φροντίδας, καθιέρωση ευέλικτων ωραρίων εργασίας, χρηματοδότηση τοπικών κοινωνικών υπηρεσιών, υποστήριξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων πρώτων βοηθειών και διασφάλιση ιατρικών πόρων σε απομακρυσμένες περιοχές.
Σε αυτό το σημείο, ο διάλογος ανοίγει σε ευρύτερες προεκτάσεις: τι είδους κοινωνία θέλουμε να διαμορφώσουμε για τους πλέον ευάλωτους;
Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι κανένα βρέφος δεν θα απομονωθεί, ούτε για ένα λεπτό, λόγω ελλείψεων στο οικογενειακό και κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας; Η απάντηση δεν είναι αποκλειστικά νομική ή ποινική, είναι πολιτική, κοινωνική, ακόμα και ηθική.
Η υπόθεση της Πάρου, της Άρτας, με τον τραγικό χαμό βρεφών, μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης: να αναδείξει τις παθογένειες που βρίσκονται πίσω από τις προσωπικές στιγμές αμέλειας και να κινητοποιήσει την αλλαγή. Αν το επιτρέψουμε, οι αντιφάσεις των γονέων θα παραμείνουν θρύλοι ποινικών διαδικασιών, οι πραγματικές αντιφάσεις, όμως, αφορούν ένα κράτος που πασχίζει να προσφέρει ασφάλεια σε κάθε πολίτη, ανεξάρτητα από τόπο κατοικίας ή οικονομική δυνατότητα.
Στο τέλος, η ίδια η είδηση φέρνει μαζί της δύο υποχρεώσεις: την απαίτηση να μάθουμε την αλήθεια και την ευθύνη να αποτρέψουμε την επόμενη τραγωδία. Διότι η ανθρώπινη ζωή δεν είναι είδηση αλλά αξία που πρέπει να υπερασπιζόμαστε συλλογικά και συστηματικά.
Στο Χ, δίπλα στο hashtag #Πάρος, οι χρήστες ανταλλάσσουν προβληματισμούς, κατηγορώ, μηνύματα, ανησυχίες για όλα ακριβώς αυτά. Εκεί, στην πλατφόρμα με τους περιορισμένους χαρακτήρες, αναδύεται το πολυσύνθετο βαθιάς ανάλυσης ψήφισμα μιας κοινωνίας διχασμένης ανάμεσα στην οργή και την ελπίδα.
Bloggers
