Giorgio Armani: Ο «Βασιλιάς» είναι νεκρός

«Kομψότητα δεν σημαίνει να σε προσέχουν, σημαίνει να σε θυμούνται»: αν έπρεπε να διαλέξουμε μόνο ένα quote του Giorgio Armani για να περιγράψουμε την καριέρα του μισό αιώνα τώρα, θα ήταν το παραπάνω. Ο «Βασιλιάς» (ή «Μαέστρο» για τους πιο μουσικόφιλους fans της Ιταλικής μόδας) ήταν ο άνθρωπος που όρισε τον fashion μινιμαλισμό και το έκανε με τρόπο θηλυκό, δυναμικό, απροσδόκητο. Power suits, παντελής απουσία μοτίβων, άψογο tailoring. Εκεί που ο Valentino έβαζε κόκκινο και η Vivien Westwood καρό, ο Αrmani έκτιζε την αυτοκρατορία του πίσω από «μαύρους τοίχους», πιο χαλαρές, φυσικές γραμμές, μαλακούς ώμους και ελαφριές ή ανύπαρκτες φόδρες για άνεση στη ζέστη της Μεσογείου. Τα πρώτα του σχέδια απευθύνονταν σε άνδρες με ένα «performative male» touch πριν καν διατυπωθεί ο όρος στο Τικ Τοκ. Τα κουμπιά στα σακάκια ήταν πιο χαμηλά και τα πέτα πιο μακριά, τα υφάσματα χάιδευαν το σώμα και το εφαρμοστό στυλ του γνώρισε τεράστια επιτυχία σε μια νέα γενιά πλούσιων, γυμνασμένων, αστών.

Η εμμονή του στην τελειότητα, η εσωστρέφειά του, η αδιάκοπη επιδίωξη ενός αισθητικού ιδανικού τον οδήγησε να γίνει ο πλουσιότερος σχεδιαστής στον κόσμο και ο μοναδικός ιδιοκτήτης, επί πολλά συναπτά έτη, της πιο επιτυχημένης εταιρείας μόδας στην Ιταλία. Μία αυτοκρατορία δισεκατομμυρίων με πορτφόλιο που «έπαιζε» ανάμεσα σε πολυτελή ρούχα, αξεσουάρ, αρώματα, καλλυντικά, έπιπλα, ξενοδοχεία και εστιατόρια. Το χαρακτηριστικό του less is more ύφος αναδιαμόρφωσε το work office style ανδρών και γυναικών τη δεκαετία του 1980, ενώ η πρωτοποριακή του στροφή προς το Ηοllywood τα 90s, τον έκανε γνωστό και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, πολύ πριν οι συνάδελφοί του αναγνωρίσουν τη δύναμη της λάμψης του κόκκινου χαλιού. «Στη βιομηχανία του κινηματογράφου, οι νέοι ηθοποιοί απέρριπταν τη θεατρικότητα των κλασικών stars για μια νέα φυσικότητα, κι εγώ έγινα ο σχεδιαστής που αναζητούσαν γι’ αυτή τη φρέσκια προσέγγιση», είπε ο Αrmani στο Vanity Fair πριν από χρόνια. «Άνθρωποι όπως η Diane Keaton και ο Robert de Niro είχαν μια εντελώς διαφορετική ιδέα για το ποια είναι η εικόνα της διασημότητας, ήθελαν πρώτα να φαίνονται άνθρωποι και μετά star.»

O Armani δημιούργησε τον όρο «Ιταλική φινέτσα» και στη συνέχεια φρόντισε να τον εμπορευματοποιήσει. Οι Ιταλοί μόδιστροι του χρωστούν πολλά, η μόδα ίσως λιγότερα.

Γεννήθηκε στις 11 Ιουλίου 1934 και ήταν το δεύτερο από τα τρία παιδιά του Hugo Armani, υπάλληλο σε ναυτιλιακή εταιρία και της Maria Raimondi, στην Piacenza, περίπου 70 χλμ. νοτιοανατολικά του Μιλάνου. Ο παππούς του έφτιαχνε περούκες για το τοπικό θέατρο και εκεί γνωρίστηκαν οι γονείς του, παίζοντας στο έργο του Ίψεν, «Το Κουκλόσπιτο». Ο ίδιος περιέγραφε την οικογένειά του ως πολύ φτωχή, αλλά μιλούσε με βαθιά εκτίμηση για τους γονείς του, λέγοντας πως «ο πατέρας του χρειαζόταν ελάχιστα για να δείχνει κομψός» και ίσως αυτό ήταν κάτι που διαμόρφωσε σε νεαρή ηλικία τα αισθητικά του πρότυπα. Στα 00s, το «δεν είναι απλό, είναι Armani», ήταν κάτι σαν ασπίδα για κάθε γυναίκα που ήθελε να βγάζει την αυτοπεποίθησή της και στο ντύσιμό της. Εντός και εκτός γραφείου. Τον Οκτώβριο του 2024, σε ηλικία 90 ετών, δήλωσε στην εφημερίδα Corriere della Sera ότι σχεδίαζε να αποσυρθεί μέσα σε δύο με τρία χρόνια, αλλά λίγες μέρες μετά ανακάλεσε, λέγοντας ότι απλώς αστειευόταν. Δεν το πιστέψαμε και δεν το πιστεύουμε ούτε και τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές. Ο «Βασιλιάς» δεν θα άφηνε την αυτοκρατορία του, ήταν μία σχέση εξάρτησης σε ένα μείγμα δύναμης και δημιουργικότητας, ταλέντου και αυταρέσκειας. Κανείς δεν θα το έκανε καλύτερα από αυτόν, οπότε το «μέχρι ο θάνατος να μας χωρίσει», εδώ ήταν μονόδρομος. Ίσως γι’ αυτό έχει ήδη επιμεληθεί τα 50 looks που θα δείξει ο Οίκος του σε λίγες ημέρες στο Μιλάνο, στην επόμενη Fashion Week S/S 2026.

Ο Giorgio Armani έφυγε πλήρης στα 91: «Από τον ελιτισμό της πολυτέλειας στη δημοκρατία της ομορφιάς»

Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ο πατέρας του συνεργάζεται με το φασιστικό κόμμα του Μουσολίνι και ο μεγαλύτερος αδερφός του συμμετέχει στις ομάδες της Fiamme Bianche. Κινήσεις που τον στιγματίζουν και τις καταδικάζει σε όλη τη μετέπειτα σταδιοδρομία του. Το 1950, η οικογένεια μετακόμισε στο Μιλάνο. Ο ίδιος ξεκινάει να σπουδάσει ιατρική αλλά στην πορεία την εγκαταλείπει γιατί του φαινόταν πολύ δύσκολη και το 1954 βρίσκει δουλειά στη διακόσμηση βιτρινών του πολυκαταστήματος La Rinascente. Το 1960 ο Nino Cerruti -του γνωστού Ιταλικού Οίκου- τον προσλαμβάνει ως στιλίστα για μια νέα σειρά εξαιτίας της «έμφυτης καλαισθησίας του» που αναγνωρίζει. Και κάπως έτσι ανοίγει η πόρτα της μόδας για τον Giorgio και δεν κλείνει ποτέ. Ήταν 41 ετών όταν, μαζί με τον συνεργάτη του Sergio Galeotti, ίδρυσαν επίσημα την εταιρεία στο Μιλάνο τον Ιούλιο του 1975. Μόλις επτά χρόνια αργότερα, το 1982, εμφανίστηκε στο εξώφυλλο του Time, με βαθύ μαύρισμα, ελκυστικός, με ασημομαύρα μαλλιά, φορώντας λευκό πουκάμισο ανοιχτό και μαύρο δερμάτινο μπουφάν, ποζάροντας πάνω από τον τίτλο «Giorgio’s Gorgeous Style». Με πωλήσεις 135 εκατ. δολαρίων εκείνη τη χρονιά, ήδη τον αποκαλούσαν «Ο Βασιλιάς».

Καθ’ όλη τη δεκαετία του ’80 και του ’90, οι πωλήσεις του Οίκου αυξάνονταν και ο ίδιος καυχιέται για την ικανότητά του να καθοδηγεί μόνος του μια εταιρεία σε μια εποχή που πολλές ανεξάρτητες, οικογενειακές επιχειρήσεις εξαγοράζονταν από κολοσσούς, κάτι που άλλαξε δραστικά το fashion luxury industry. Για να μεγιστοποιήσει τις πωλήσεις ενώ διατηρούσε την ισχύ του brand του, εισήγαγε νέες συλλογές — Mani, Emporio Armani, Armani Collezioni, Armani Jeans και EA7 — και διαχειρίστηκε τους συνεργάτες του με σιδερένια πυγμή, ώστε να εξασφαλίζει την ποιότητα. Όταν δεν ήταν ικανοποιημένος από μια συνεργασία, όπως με τη ζημιογόνα A/X Armani Exchange που λανσαρίστηκε τη δεκαετία του ’90, αγόραζε πίσω τον έλεγχο και έφτιαχνε τα σχέδια με τα δικά του πρότυπα. Το 2019, η εταιρεία διέθετε αποθεματικά €1,2 δισ., κάτι που της επέτρεπε να παραμένει ισχυρή απέναντι στην πίεση των γαλλικών κολοσσών LVMH και Kering, ακόμη κι αν οι πωλήσεις προβλέπονταν να συνεχίσουν την πτώση τους μέχρι το 2020.

Το ζήτημα έγινε επίκαιρο κατά την πανδημία του Covid-19, που έπληξε σοβαρά την εταιρεία, μειώνοντας τα έσοδα του 2020 κατά 21% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο Armani ήταν ο πρώτος μεγάλος σχεδιαστής που αναγνώρισε τον κίνδυνο, παρουσιάζοντας τη συλλογή Φθινόπωρο/Χειμώνας 2020 σε άδειο θέατρο. H σχεδόν εμμονική του ανάγκη για απόλυτο έλεγχο στις επιχειρήσεις του τον κάνει σχεδιαστή, ταυτόχρονα CEO της δικής του εταιρείας. Για δεκαετίες, τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Με έσοδα €2,45 δισ. και λειτουργικά κέρδη €215 εκατ. το 2023, η συζήτηση για το αν η αυτοκρατορία θα πουληθεί ξεκίνησε πάλι. Ο «Βασιλιάς» τη σταμάτησε με ένα χτύπημα του σκήπτρου του. Στο παρελθόν είχε χαρακτηρίσει την ανεξαρτησία της εταιρίας του «απαραίτητη αξία» και ως προς αυτό δεν άλλαξε ποτέ γνώμη.

Το name dropping των ανθρώπων που έχει επηρεάσει με το ταλέντο και τις δημιουργίες του είναι συγκλονιστικό. Έχει ντύσει stars σε περισσότερες από 200 ταινίες, ανάμεσά τους το The Wolf of Wall Street, Goodfellas και The Departed του Scorcese. Ενώ δημιουργίες του έχουν φορεθεί στα Όσκαρ από την Diane Keaton, με σακάκι πάνω από φούστα το 1978, μέχρι τις Michelle Pfeiffer, Jessica Lange, Jodie Foster, Glenn Close, Sharon Stone, Julia Roberts και Cate Blanchett.

Από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα που διάβασα ψάχνοντας γι’ αυτόν ήταν πως όταν σχεδίαζε στο palazzo του, στο Μιλάνο, κάλυπτε τις τοιχογραφίες γύρω του για να μην του αποσπούν την προσοχή. Επίσης δεν έμαθε ποτέ αγγλικά. Έλεγε ότι δεν του χρειάζονταν γιατί είχε ελάχιστους φίλους εκτός εταιρείας. Στη συνέχεια εξηγούσε πως μπορεί να επέλεγε αυτήν την απόσταση που ορίζεται με λέξεις και επαφή για να μην πραγματοποιηθεί ο μεγαλύτερος φόβος του: να τον γνωρίσει κάποιος και να μην του αρέσει αυτό που βλέπει, να τον θεωρήσει αποτυχημένο. Στις νεκρολογίες που διαβάζω απουσιάζει το συναίσθημα. Είναι άρτιες, κομψές, καλοδουλεμένες σαν τα ρούχα του. Αναφέρονται όλες στο επιχειρηματικό του δαιμόνιο, στον ακραίο συγκεντρωτισμό του. Καμία όμως δεν επιβεβαιώνει τον φόβο του: έφυγε από τη ζωή στα 91 του χρόνια ως ο πιο επιτυχημένος σχεδιαστής μόδας του κόσμου. Όπως και αν μετριέται αυτό.