«Σε έναν κόσμο γεμάτο Σάττιδες, γίνε Κλαυδία»: Η αποθέωση μέσω απαξίωσης είναι βαθιά προβληματική

Η Μαρίνα Σάττι και η Κλαυδία έτυχε να εκπροσωπήσουν τη χώρα μας στη Eurovision σε διαδοχικές χρονιές. Δύο γυναίκες, δύο καλλιτεχνικές προσεγγίσεις, δύο αισθητικές προτάσεις -η καθεμία με το δικό της αποτύπωμα. Το πρόβλημα δεν είναι οι διαφορές τους. Το πρόβλημα είναι η ανάγκη του κόσμου να συγκρίνει. Να κατατάσσει, να εκθρονίζει, να δοξάζει επιλεκτικά και υπό όρους.

6η η Κλαυδία με την «Αστερομάτα» στην Eurovision 2025 κόντρα στα προγνωστικά - Νικήτρια η Αυστρία

Από το «θα πιάσει πάτο» που άκουσε η Κλαυδία όταν ανακοινώθηκε η φετινή συμμετοχή της, μέχρι το «Σε έναν κόσμο γεμάτο Σάττιδες, γίνε Κλαυδία» που πλημμύρισε τα social μετά την 6η θέση που κατέκτησε, πολλοί άνθρωποι στη χώρα μας, απέδειξαν για ακόμη μια φορά ότι δεν έχουν καμία απολύτως συνέπεια στην κρίση τους. Άνθρωποι που κράζουν εκ προοιμίου και αποθεώνουν εκ των υστέρων. Που δεν στηρίζουν αλλά χλευάζουν, μέχρι το αποτέλεσμα να τους αναγκάσει να ανασκευάσουν. Και, φυσικά, μια κουλτούρα που δεν μπορεί να επιβραβεύσει δύο γυναίκες ταυτόχρονα. Πρέπει η μία να ακυρώσει την άλλη.

Η αποθέωση της Κλαυδίας, που πράγματι έκανε μία εξαιρετική εμφάνιση, ήρθε πακεταρισμένη με τη σιωπηρή ή ηχηρή αποδόμηση της Μαρίνας. Με τον γνωστό διπολισμό: ήσυχη-έξαλλη, σεμνή-προκλητική, γήινη-υπερβολική. Το δίπολο αυτό μυρίζει σεξισμό από χιλιόμετρα. Δεν έχει καμία σχέση με την τέχνη. Δεν έχει σχέση ούτε καν με τη μουσική. Έχει σχέση με το πόσο πολύ μισούμε τις γυναίκες όταν δεν συμμορφώνονται. Με το πόσο εύκολα εκχωρούμε υποστήριξη, όταν αυτή έρχεται πακέτο με ησυχία, συστολή και «κοριτσίστικη» μετριοφροσύνη.

Εσείς που είστε 40άρες και ντύνεστε σαν 18, λέτε καμιά αρλούμπα σαν τη Μαρίνα Σάττι ή είστε νορμάλ;

Η Μαρίνα Σάττι δεν έκανε τίποτα λάθος. Δεν σόκαρε, δεν προκάλεσε, δεν απογοήτευσε. Απλώς δεν ήταν βολική. Δεν χώρεσε στα κουτάκια. Και γι’ αυτό, κάποιοι θεώρησαν ότι πρέπει να την τιμωρήσουν με σύγκριση. Η κριτική δεν είχε να κάνει για το τραγούδι της. Ήταν για την ίδια. Για το ότι είναι θορυβώδης, εκφραστική, παρούσα, με άποψη και ορμή.

Όσο για την Κλαυδία, ούτε εκείνη γλίτωσε. Όταν ήταν ακόμα υποψήφια, την έλεγαν «άνευρη». Τη σχολίασαν για τα γυαλιά της, για το φόρεμα της, για το πώς χορεύει, για το ότι δεν χαμογελάει αρκετά. Της έδωσαν ρόλους πριν καν ανέβει στη σκηνή. Και μόλις απέδειξε την αξία της, αντί να ζητήσουν συγγνώμη, προτίμησαν να αναγορεύσουν τη νίκη της σε νίκη απέναντι στην... προηγούμενη.

Η πατριαρχία, ακόμα και όταν επαινεί γυναίκες, το κάνει με ανταλλάγματα. Δεν αντέχει την ιδέα ότι μπορούν να υπάρχουν πολλές, διαφορετικές, δυναμικές, αυτόνομες γυναίκες στον ίδιο χώρο. Πρέπει πάντα να υπάρχει μία «καλή» –και πολλές «άλλες». Πρέπει πάντα να διαλέγουμε πλευρά. Πρέπει πάντα η μία να χτίζεται επάνω στο γκρέμισμα της άλλης.

Είναι τρόπος να μεταμφιέσουμε το μισογυνισμό σε «κριτική», το bullying σε «χιούμορ», τη μικροψυχία σε «καλοπροαίρετη σύγκριση». Και όσο συνεχίζουμε να παίζουμε αυτό το παιχνίδι, θα αναπαράγουμε τις ίδιες τοξικές αφηγήσεις που μας κρατούν πίσω εδώ και δεκαετίες.

Οι πρώτες δηλώσεις της Κλαυδίας μετά τον τελικό & η αποκάλυψη για τη θέση της Ελλάδας στον ημιτελικό

Δεν είναι μόνο ότι δεν μπορούμε να χαρούμε μια καλή εμφάνιση. Είναι που δεν μπορούμε να χαρούμε δύο ταυτόχρονα. Είναι που η επιτυχία μιας γυναίκας πρέπει να 'ρθει εις βάρος μιας άλλης. Είναι που η κοινωνία, ακόμα κι όταν επευφημεί, δεν παύει να ψάχνει τον επόμενο αποδιοπομπαίο τράγο με φουστάνι.

Η αλήθεια είναι πως και οι δύο καλλιτέχνιδες έκαναν αυτό που έπρεπε. Μίλησαν με το έργο τους. Η Κλαυδία έφερε την Ελλάδα στην έκτη θέση, και η Μαρίνα Σάττι έσπασε τον καθωσπρεπισμό της Eurovision με ένα έντονα καλλιτεχνικό μήνυμα παρά το γεγονός πως βρέθηκε στην 11η θέση. Και οι δύο χρειάστηκαν θάρρος. Και οι δύο κλήθηκαν να αποδείξουν την αξία τους μέσα σε ένα κλίμα δυσπιστίας.

Είναι ντροπιαστικό που πρέπει ακόμη να το λέμε, αλλά φαίνεται πως χρειάζεται: η υποστήριξη προς μια γυναίκα δεν προϋποθέτει την απαξίωση μιας άλλης. Η επιτυχία είναι μεγαλύτερη όταν την αγκαλιάζουμε συλλογικά. Όταν δεν την οριοθετούμε με όρους υποταγής και συμμόρφωσης.

Η Κλαυδία είναι εξαιρετική. Το ίδιο και η Μαρίνα. Όπως και δεκάδες άλλες γυναίκες που δεν έτυχαν ποτέ να εκπροσωπήσουν τη χώρα σε πανευρωπαϊκό διαγωνισμό αλλά εργάζονται σιωπηλά, με ταλέντο και ήθος, χωρίς να χρειαστεί να συγκριθούν με καμία.

Η καλλιτεχνική έκφραση, η ελευθερία, η δημιουργικότητα, δεν έχουν καλούπια. Και οι γυναίκες δεν χρειάζεται να επιλέξουν μεταξύ «σεμνότητας» και «αυτονομίας». Δεν χρειάζεται να αποδείξουν ότι δεν είναι «σαν την άλλη» για να αγαπηθούν. Δεν χρειάζεται να είναι Κλαυδία ή Μαρίνα. Χρειάζεται να είναι ο εαυτός τους.

Σε μια κοινωνία που εξαντλεί τη γυναίκα είτε την ανεβάζει σε βάθρα είτε τη ρίχνει στην πυρά, είναι επείγον να μάθουμε να ακούμε χωρίς να συγκρίνουμε. Να χαιρόμαστε χωρίς να μειώνουμε.

Αν δεν μπορούμε να στηρίξουμε χωρίς να υπονομεύσουμε, καλύτερα να σωπάσουμε. Γιατί η δύναμη των γυναικών δεν φαίνεται στις πρωτιές ή στις θέσεις που καταλαμβάνουν σε έναν μουσικό διαγωνισμό, αλλά στην επιμονή τους να είναι αυθεντικές, ανεξάρτητα από το τι λένε οι άλλοι.