International Men’s Day και αν δεν αλλάξει η ζωή του άντρα, δεν αλλάζει ούτε η ζωή της γυναίκας
Από το «έλα μωρέ, εντάξει» που έμαθε να καταπίνει μέχρι το Proust effect που του θυμίζει ποιος υπήρξε, ο άντρας της πατριαρχίας ζει ανάμεσα σε καρκίνους που δεν εξετάζει, φόβους που δεν μοιράζεται και έναν κόσμο που ακόμη τραγουδά “It’s a Man’s Man’s Man’s World” χωρίς να αντιλαμβάνεται πως αυτός ο κόσμος ίσως τον τσακίζει πρώτα. Μια καλή αφορμή, σήμερα 19 Νοεμβρίου, για να θυμηθούμε πως δεν είναι όλοι οι άντρες ίδιοι.
Δεν χρειάζεται κανείς να σε πείσει ότι η πατριαρχία υπάρχει. Ο κόσμος χτίστηκε για αιώνες με αντρικό προνόμιο, με αντρικά επώνυμα να γράφουν την Ιστορία και με αντρικές φωνές να έχουν τον τελευταίο λόγο. Αυτό είναι δεδομένο και δεν χρειάζεται υπεράσπιση. Το κείμενο αυτό δεν χαϊδεύει καμία πατριαρχία. Εξετάζει όμως κάτι πιο σύνθετο: ότι πίσω από την επίπλαστη υπεροχή, ένας μεγάλος αριθμός αντρών ζει εγκλωβισμένος σε ρόλους που δεν τους επέλεξε, σε σιωπές που δεν του επιτρέπεται να σπάσει και σε εντολές που ακόμα τον βαραίνουν. Εκεί ακριβώς αρχίζει και η ουσιαστική συζήτηση γύρω από την International Men’s Day.
Η International Men’s Day, κάθε 19 Νοεμβρίου, δεν εορτάζει κανένα «ισχυρό φύλο»
Προσπαθεί να βάλει στο φως όσα μένουν θαμμένα κάτω από την επίφαση της αντρικής επάρκειας. Αυτοκτονίες που αγγίζουν πιο συχνά τους άντρες, άστεγους που δεν βρίσκουν δίχτυ ασφαλείας, βία που σιωπάται γιατί «ο άντρας πρέπει να αντέχει», καθυστερημένες διαγνώσεις καρκίνων, κατάθλιψη καμουφλαρισμένη σε θυμό. Κι εσύ, σε ένα γυναικείο site, μπορείς να σταθείς μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα χωρίς να νιώσεις πως προδίδεις τη δική σου πλευρά. Γιατί η αλήθεια είναι απλή. Αν δεν αλλάξει η ζωή του άντρα, δεν αλλάζει ποτέ ολοκληρωτικά και η ζωή της γυναίκας.
Σαν χθες 18/11, πριν από 103 χρόνια, πέθανε ο Μαρσέλ Προυστ. Ένας άντρας που έκτισε ολόκληρη τη λογοτεχνική του αυτοκρατορία πάνω σε μια στιγμή μνήμης που αναδύθηκε από μια γεύση. Το «Proust effect», η ξαφνική επιστροφή σε μια θαμμένη ανάμνηση με αφορμή μια μυρωδιά ή μια γεύση, θα μπορούσε σήμερα να είναι ένας άντρας στα σαράντα, που δαγκώνει κάτι που του θυμίζει το σπίτι του. Λέει «εντάξει μωρέ, τίποτα» και αλλάζει θέμα. Όμως μέσα του κάτι άνοιξε, απλώς δεν έχει μάθει να το λέει. Η αρρενωπότητα που κληρονόμησε δεν χωράει τέτοιες λεπτότητες. Η ευαλωτότητα, για εκείνον, παραμένει απαγορευμένη λέξη.
Οι έξι πυλώνες της Ημέρας του Άντρα μιλούν για θετικά ανδρικά πρότυπα που δεν έχουν σχέση με ήρωες της κουλτούρας αλλά με άντρες της καθημερινότητας
Για την παρουσία τους στην οικογένεια και στην κοινωνία. Για υγεία, ψυχική και σωματική. Για τις διακρίσεις που συχνά υφίστανται σε θεσμούς και προσδοκίες. Για καλύτερες σχέσεις μεταξύ των φύλων. Για έναν πιο ασφαλή κόσμο για όλους. Αν τα δεις όλα μαζί, σχηματίζουν κάτι που σπάνια ομολογείται: ένας άντρας δεν αντιμετωπίζεται ως άνθρωπος με ανάγκες αλλά ως ρόλος που πρέπει να υπηρετεί συνεχώς.
Τον Ιούλιο του 1981, ο James Brown τραγουδά ζωντανά το “It’s a Man’s Man’s Man’s World”, ένα κομμάτι που έχει προκαλέσει τόσα σχόλια όσο και παρεξηγήσεις
Αν μείνεις στον τίτλο, θυμώνεις. Αν όμως ακούσεις τι λέει στ’ αλήθεια, θα δεις έναν άντρα που παραδέχεται ότι ο κόσμος που χτίστηκε με βάση την αντρική ισχύ καταρρέει χωρίς τη γυναικεία παρουσία, τη φροντίδα, τη συναισθηματική ζωή. Δεν είναι ύμνος στην κυριαρχία του άντρα αλλά υπαινιγμός ότι το «αντρικό σύμπαν» δεν λειτουργεί, γιατί στήθηκε πάνω σε υποχρέωση και όχι σε αλήθεια. Η ίδια πατριαρχία που έδωσε στους άντρες προνόμια, τους φόρτωσε και με ένα αέναο τεστ επάρκειας: να μην λυγίζουν, να μην παραδέχονται φόβο, να μη ζητούν τίποτα.
Εσύ, που έχεις μάθει να φοβάσαι τη βία, να παλεύεις για τα δικαιώματά σου, να υπερασπίζεσαι τον χώρο σου, δεν χρειάζεται να εγκαταλείψεις καμία επαγρύπνηση. Μπορείς όμως να δεις πως στο άλλο άκρο του ίδιου άξονα βρίσκεται ένας άντρας που δεν επιτρέπεται να πει πως πονά. Η τοξική αρρενωπότητα πληγώνει τις γυναίκες, αλλά συνθλίβει και τους άντρες. Η International Men’s Day δεν ζητάει να νιώσεις συμπόνια αλλά να δεις τη σύγκρουση στη ρίζα της.
Όσο ήσουν παιδί, η «γιορτή του πατέρα» παρουσιαζόταν σαν ένα δίπολο απέναντι στη «γιορτή της μητέρας»
Φαινομενική ισορροπία. Στην πραγματικότητα όμως έθετε τη συζήτηση στο επίπεδο της σύμβασης, όχι της ουσίας. Η Ημέρα του Άντρα κοιτάζει κάτι καθαρά κοινωνικό. Τους άντρες που δεν έγιναν ποτέ πατέρες. Εκείνους που έχασαν δουλειές. Εκείνους που ζουν μόνοι και δεν έχουν δίκτυα στήριξης. Τα αγόρια που εγκαταλείπουν νωρίς το σχολείο. Τους άντρες που καταρρέουν και το μόνο που έχουν μάθει είναι να σφίγγουν τα δόντια. Ένας κόσμος που απαιτεί αντρική «σταθερότητα» δεν έχει κανένα σχέδιο όταν οι άντρες χρειαστούν οι ίδιοι σταθερότητα.
Σε αυτό το σημείο συναντάς και το Movember. Μουστάκια που φυτρώνουν για την καμπάνια της υγείας των αντρών, χιούμορ και posts. Πίσω όμως από την ελαφρότητα κρύβεται η ίδια πραγματικότητα: η πλειονότητα των αντρών δεν πάει στον γιατρό εγκαίρως, δεν κάνει εξετάσεις, δεν έχει γλώσσα για την ψυχική του υγεία. Τα μουστάκια προσπαθούν να γίνουν πρόσχημα για να ανοίξει μια συζήτηση που διαφορετικά θεωρείται «απαγορευμένη». Ένας άντρας που δεν φροντίζεται, γίνεται κάποια στιγμή ένας άντρας που κουράζει και κουράζεται. Η φροντίδα του δεν είναι δική του υπόθεση. Είναι όλων.
Σκέψου πόσες φορές έχεις δει έναν άντρα να εκφράζει λύπη σαν θυμό, φόβο σαν επιθετικότητα, αμφιβολία σαν κλείσιμο
Οι αυτοκτονίες αντρών είναι, σε πολλές χώρες, πολλαπλάσιες από των γυναικών. Όχι επειδή οι γυναίκες πονάνε λιγότερο, αλλά επειδή οι άντρες μαθαίνουν από μικροί ότι δεν έχουν πολλές νόμιμες διεξόδους για τα συναισθήματα. Δεν τους δίνεται η επιλογή της ευαλωτότητας χωρίς ντροπή. Ο δρόμος που τους προτείνεται είναι στενός: ή κρατάς ή πέφτεις. Η International Men’s Day ανοίγει έναν τρίτο δρόμο: αναγνωρίζεις, παραδέχεσαι, ζητάς.
Και τώρα φτάνεις εσύ. Μπορείς να διεκδικείς τα δικαιώματά σου, την ασφάλειά σου, την ισότητά σου και ταυτόχρονα να αναγνωρίζεις την ανάγκη ενός άντρα να γίνει αληθινός. Η ωριμότητα των γυναικών σήμερα δεν μετριέται στη σιωπή τους αλλά στη διπλή τους επίγνωση. Θέλεις άντρα που να σέβεται τα όριά σου. Θέλεις επίσης άντρα που να έχει μάθει να σέβεται και τα δικά του. Ένας άντρας που δεν χρειάζεται να κρύβεται είναι ένας άντρας που θα σταθεί δίπλα σου χωρίς να σε συνθλίψει και χωρίς να χαθεί.
Ο Προυστ, κλεισμένος σε δωμάτια, μιλούσε για τις λεπτές ρωγμές της μνήμης. Το «Proust effect» σήμερα μπορεί να είναι απλώς ένας άντρας στο σούπερ μάρκετ που μυρίζει κάτι και για δύο δευτερόλεπτα επιστρέφει στο αγόρι που ήταν κάποτε. Αυτή η ρωγμή είναι το πιο καθαρό σημείο της αλήθειάς του. Αν του επιτραπεί να ζήσει με αυτή την αλήθεια και όχι με έναν ρόλο, τότε αλλάζει ολόκληρη η σχέση ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες. Τότε δεν υπάρχει ανάγκη για κυριαρχία, ούτε για άμυνα. Υπάρχει κοινός τόπος.
Η Ημέρα του Άντρα δεν έχει την επίσημη θεσμική κατοχύρωση που έχει η Ημέρα της Γυναίκας. Και ίσως αυτό να δείχνει κάτι: ότι τα ανδρικά ζητήματα, όταν δεν συνδέονται με εξουσία, εξαφανίζονται από τον χάρτη. Χρειάζεται νέα γλώσσα. Όχι για να δικαιώσει τους άντρες εις βάρος των γυναικών, αλλά για να σταματήσει να αναπαράγεται ένας κόσμος που πληγώνει και τα δύο φύλα με διαφορετικούς τρόπους.
Σήμερα δεν χρειάζεται να πεις «χρόνια πολλά» σε κανέναν
Αρκεί να σκεφτείς ποιοι άντρες στάθηκαν πραγματικά, ποιοι πάλεψαν με τα μέσα που είχαν, ποιοι εξελίχθηκαν, ποιοι ζήτησαν βοήθεια όταν δεν το επέτρεπε η εποχή τους. Αρκεί να κάνεις μια κουβέντα που ίσως δεν έχετε κάνει ποτέ. Όχι για το τι πρέπει να κάνουν «οι άντρες», αλλά για το τι νιώθει ένας συγκεκριμένος άντρας στη ζωή σου.
Η International Men’s Day δεν ζητάει να ξαναμοιραστεί ο κόσμος. Ζητάει να ξαναδιαβαστεί. Σε έναν κόσμο που δεν θέλεις πια να είναι «man’s world», η λύση δεν είναι να εκθρονιστούν οι άντρες, αλλά να αφεθούν να γίνουν άνθρωποι. Κι εκεί, για πρώτη φορά, θα μπορέσουν και εκείνοι και εσύ να σταθείτε στον ίδιο τόπο χωρίς φόβο, χωρίς ρόλους, χωρίς ψέματα. Σε έναν κόσμο όπου κανείς δεν χρειάζεται να αποδείξει τίποτα για να αγαπηθεί.
Bloggers
