Κατάθλιψη: η μάστιγα της εποχής, ο δαίμονας του Ρόμπιν

Τι φοβόταν ο Ρόμπιν Γουίλιαμς; «Τα πάντα» είχε πει σε συνέντευξη που έδωσε στον Guardian πριν από τέσσερα χρόνια, μιλώντας μεταξύ άλλων για τους δαίμονές του. Για αυτούς με τους οποίους πάλευε δεκαετίες ολόκληρες. Και που του την είχαν στημένη στη γωνία. Πίσω από τις κάμερες και τη λάμψη του Χόλιγουντ, ανέτειλλε η σκοτεινή του πλευρά. Μερικά μπουκάλια αλκοόλ, μερικά γραμμάρια κοκαϊνης, μπουκαλάκια με ηρεμιστικά, ξεγελούσαν συχνά τους φόβους του. Οχι όμως και τον ίδιο. Ήταν ιδιοφυής, για να αντιλαμβάνεται όχι μόνο ότι δεν θα γλιτώσει έτσι από αυτό το "γενικότερο arghhh που σε κατακλύζει" -όπως ο ίδιος περιέγραψε κάποτε το φόβο και το άγχος που ένιωθε - αλλά ότι περπατάει στην λεπτή κόψη του ξυραφιού.

Μερικές εβδομάδες πριν την αυτοκτονία του, μπήκε ακόμη μια φορά σε κέντρο αποτοξίνωσης. Στην Μινεσότα, έδωσε την τελευταία μάχη να απεξαρτηθεί. Χθες βρέθηκε νεκρός, από ασφυξία. Πληροφορίες από τις Αρχές, όπως ανακοινώθηκαν σε συνέντευξη Τύπου, αναφέρουν ότι ο Ρόμπιν Γουίλιαμς βρέθηκε με μια ζώνη στο λαιμό του, με σημάδια από κοψίματα στους καρπούς του και ένα μαχαίρι με αίμα πολύ κοντά στο σώμα του. O θάνατος του προκλήθηκε λόγω ασφυξίας ενώ δεν βρέθηκε κανένα σημείωμα. Ενεργούνται τοξικολογικές εξετάσεις, τα αποτελέσματα των οποίων θα ανακοινωθούν τις επόμενες εβδομάδες. Η έρευνα συνεχίζεται και περισσότερες ανακοινώσεις θα ακολουθήσουν.

Συχνά μιλούσε για προβλήματα που αντιμετώπιζε με τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Τα τελευταία χρόνια, παραδέχτηκε ότι αγωνιζόταν και πάλι. Τα τέρατα που αποκοιμήθηκαν για 20 χρόνια -λίγο πριν γεννηθεί ο μεγαλύτερος γιος του, ήταν ξανά μπροστά του, όρθια και δυνατά. Κάποιοι είπαν ότι ήταν ο θάνατος του Κρίστοφερ Ριβ που τον έσπρωξε ξανά στο αλκοόλ. «Όχι» επέμενε ο ίδιος. «Είναι πιο εγωιστικό από αυτό. Είναι ότι θεωρητικά φοβάσαι. Και νομίζεις, ότι αυτό θα σε απαλλάξει από το φόβο. Και δεν το κάνει.» Στην Αλάσκα, το 2003, στα γυρίσματα του «Big White», ξανάρχισε να πίνει.

«Ήμουν σε μια μικρή πόλη- δεν ήταν εκεί η άκρη του κόσμου, αλλά φαινόταν από εκεί, και τότε σκέφτηκα: ποτό. Απλά σκέφτηκα, hey, ίσως το ποτό βοηθήσει. Γιατί ένιωθα μόνος και φοβισμένος. Και αυτό ήταν το χειρότερο πράγμα στον κόσμο.». Σε άλλη συνέντευξή του, ο ίδιος, περιγράφοντας πως «έπεσε» ξανά είχε πει: «Μια μέρα, μπήκα σε ένα μαγαζί και είδα ένα μικρό μπουκάλι Jack Daniel's. Και μετά αυτή η φωνή -εγώ τη λέω "lower power" έρχεται και μου λέει "Hey, μόνο μια γουλιά. Μόνο μια. Την ήπια και μετά ήρθε αυτή η στιγμή που είπα "Είμαι okay!". Αλλά κλιμακώθηκε τόσο γρήγορα... To ήξερα ότι ήταν πολύ άσχημο, όταν την ημερα των Ευχαριστιών, ήμουν τόσο μεθυσμένος που έπρεπε να με πάνε σηκωτό επάνω»

«Δεν του το 'χα»,«Δεν φαινόταν» σχολιάζουν αρκετοί στα social media, αναφερόμενοι στον εθισμό του Ρόμπιν Γουίλιαμς. Η κοινή γνώμη τον τοποθετούσε στην φωτεινή πλευρά, μακριά από τις καταχρήσεις και την εύθραυστη ψυχολογία των ροκ σταρς. Ο ίδιος περπατούσε στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού. Και βέβαια δεν ήταν αυτό το σημαντικότερο στοιχείο της προσωπικότητάς του, ούτε η ανάμνηση που αφήνει πίσω.

«Το 25% των καταθλιπτικών θα κάνει απόπειρα κάποια στιγμή της ζωής του», μας λέει ο Σπύρος Καλημέρης, Ψυχίατρος (http://kalimeristherapist.com) με αφορμή τον θάνατο του αγαπημένου ηθοποιού.

"Η αύξηση της κατάθλιψης τα τελευταία χρόνια και αναμένεται να υπάρχει και επιβεβαιώνεται από έρευνες. Σημαντικό ποσοστό των καταθλιπτικών διαταραχών οφείλεται σε "εξωγενείς" ψυχοπιεστικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες. Βασικός εξ'αυτών είναι η οικονομική δυσχέρεια που πολλοί συνάνθρωποί μας τα τελευταία χρόνια έχουν αντιμετωπίσει. Κατ'επέκταση ως βασική αιτία θεωρείται η άμεση εξάρτηση της "καλής" διάθεσης πολλών ατόμων από μια υλιστική/χρηματοοκονομικά ισχυρή κατάσταση. Φυσικά συνεχίζει και υφίσταται η άλλη μεγάλη βασική αιτία της κατάθλιψης που έχει να κάνει με βιολογικούς/γενετικούς παράγοντες

Το να πει κάποιος έχω κατάθλιψη, δε σημαίνει και απαραίτητα οτι όντως έχει. Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή και σχετικά διαρκής διαταραχή που διαβρώνει σημαντικά τον ψυχισμό και τη λειτουργικότητα του ατόμου και που βασίζεται σε συγκεκριμένα κριτήρια (πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 4 και αναφέρονται συνοπτικά παρακάτω) με διάρκεια τουλάχιστον 2 εβδομάδες.

• Καταθλιπτική διάθεση
• Απώλεια του ενδιαφέροντος ή μείωση της ευχαρίστησης από δραστηριότητες που τον ευχαριστούσαν στο παρελθόν
• Σημαντική αλλαγή όρεξης ή και βάρους (συνήθως μείωση λιγότερο συχνά αύξηση)
• Αϋπνία ή λιγότερο συχνά υπερυπνία
• Ψυχοκινητική ανησυχία ή ψυχοκινητική επιβράδυνση
• Εύκολη κόπωση ή απώλεια της ενεργητικότητας
• Ιδέες αναξιότητας, υπέρμετρης ή απρόσφορης ενοχής
• Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, βραδύτητα στη σκέψη και δυσχέρεια στη λήψη των αποφάσεων
• Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου ή ιδέες αυτοκαταστροφής

Όπως φαίνεται και στο τελευταίο κριτήριο η κατάθλιψη σχετίζεται στενά με την αυτοκτονική συμπεριφορά. Τα στοιχεία είναι τραγικά και λένε οτι 25% των καταθλιπτικών θα πραγματοποιήσουν απόπειρα κάποια στιγμή της ζωής τους, ενώ 15% θα επιτύχουν σε αυτή! Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση μπορεί να αποτρεψει αυτό το ενδεχόμενο. Βέβαια δεν έπεται οτι όλοι οι καταθλιπτικοί παρουσιάζουν αυτοκτονική συμπεριφορά!

Το προφίλ ενός ατόμου που βρίσκεται σε μεγαλύτερο σχετικά κίνδυνο για αυτοκτονία μπορεί να συνοψιστεί ως εξής : Άνδρας, μόνος, άνεργος, φτωχός, καταθλιπτικός, αλκοολικός, άρρωστος, που έχει όπλο, το έχει ξανακάνει και αντιμετωπίζει τώρα κάποιο οξύ πρόβλημα. Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί οτι τα παραπάνω χαρακτηριστικά δεν είναι απόλυτα, απλώς υποδηλώνουν μια σχετικά μεγαλύτερη συχνότητα από το αντίθετά τους και φυσικά δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν όλα ταυτόχρονα. Για παράδειγμα όσον αφορά το φύλο, ναι μεν οι άντρες επιτυγχάνουν συχνότερα να αυτοκτονήσουν, όμως οι γυναίκες κάνουν περισσότερες απόπειρες. Και βέβαια παραδόξως ή οχι, οι γυναίκες παθαινουν κατάθλιψη σε διπλάσια περίπου συχνότητα από τους άντρες.

Σχετικά με τις εξαρτήσεις θα πρέπει να ειπωθεί ενδεικτικά οτι η κατάθλιψη οδηγεί πολύ συχνά σε αλκοολισμό, αλλά και σε χρήση άλλων ουσιών. Ισχύει όμως και το αντίθετο, δηλαδή μπορεί να προηγηθεί η εξάρτηση από το αλκοόλ ή άλλες ουσίες και μετά να ακολουθήσει η εμφάνιση κατάθλιψης.

Όσον αφορά στον Ρόμπιν Ουίλιαμς, αν ισχύουν τα δημοσιεύματα, φαίνεται οτι υπήρξε ένα βεβαρυμένο και χρόνιο ιστορικό, κάτι που από μόνο του δυσκολέυει την πρόγνωση. Όταν κάποιος έχει ιστορικό κατάθλιψης, δε σημαίνει οτι είναι σε όλη του τη ζωή σε κατάθλιψη. Δε σημαίνει οτι αυτός ο άνθρωπος δε διαθέτει χιούμορ ή δεν μπορεί να εκτιμήσει τα θετικά της ζωής. Ένας κωμικός βεβαίως και θα μπορούσε να έχει κομμάτια του εαυτού του πιο σκοτεινά. Βασικά δεν έχει να κάνει με το επάγγελμα και μπορεί να ισχύει για τους περισσότερους ανθρώπους το να έχουν θετικές και αρνητικές εκφάνσεις στον εαυτό τους. Θα πρέπει να ειπωθεί οτι άτομα του καλλιτεχνικού χώρου ή γενικά άνθρωποι με υψηλό δημιουργικό έργο στον τομέα τους δεν εξαιρούνται από την κατάθλιψη, ούτε από την εξαρτησιογόνο συμπεριφορά. Απεναντίας είναι γνωστό για διάφορους καλλιτέχνες ιστορικά ότι έπασχαν από κάποια ψυχική διαταραχή με πιο άμεσο παράδειγμα που μου έρχεται στο μυαλό ο Βαν Γκογκ, που έπασχε από διπολική διαταραχή και αυτοκτόνησε."