Τι σημαίνει να ονειρεύεσαι ότι πέφτεις: η επιστημονική εξήγηση πίσω από το όνειρο

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Νευρολογικών Διαταραχών και Εγκεφαλικών Επεισοδίων των Ηνωμένων Πολιτειών, ο ύπνος χωρίζεται σε κύκλους REM και μη REM. Το φαινόμενο των ονείρων, ειδικά εκείνων που σχετίζονται με την αίσθηση της πτώσης, έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης και γοητείας τόσο στον επιστημονικό όσο και στον πολιτιστικό τομέα.

Όπως εξήγησε στο ABC News, ο ψυχολόγος Rainer Schoenhammer, από το Πανεπιστήμιο Burg Giebichenstein Halle στη Γερμανία, δεν είναι όλα τα όνειρα εκδηλώσεις καταπιεσμένων επιθυμιών ή υποσυνείδητων παρορμήσεων.

Συγκεκριμένα, η αίσθηση της πτώσης, που είναι συνήθως ενοχλητική, μπορεί να συνδέεται με συγκεκριμένες νευρολογικές διεργασίες που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια των φάσεων του ύπνου, όπως ο ύπνος REM (ταχεία κίνηση των ματιών).

Η φάση REM συγκεντρώνει τα πιο έντονα επεισόδια νοητικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου

Αυτή η κατάσταση, γνωστή ως «παράδοξος ύπνος», χαρακτηρίζεται από έντονη εγκεφαλική δραστηριότητα σε συνδυασμό με σχεδόν πλήρη μυϊκή παράλυση, με εξαίρεση την κίνηση των ματιών.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Νευρολογικών Διαταραχών και Εγκεφαλικών Επεισοδίων των Ηνωμένων Πολιτειών, ο ύπνος χωρίζεται σε κύκλους REM και μη REM.

Κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων του μη REM, οι εγκεφαλικές κυματομορφές, η καρδιακή συχνότητα, η αρτηριακή πίεση και η αναπνοή μειώνονται προοδευτικά.

Ωστόσο, κατά την είσοδο στη φάση REM, περίπου 90 λεπτά μετά την κατάκλιση, η εγκεφαλική δραστηριότητα αυξάνεται σε επίπεδα κοντά σε αυτά της εγρήγωσης, ενώ η αναπνοή γίνεται πιο γρήγορη και ακανόνιστη.

Αυτός ο κύκλος επαναλαμβάνεται αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας, με μακρύτερες περιόδους REM προς τα ξημερώματα. Αν και τα όνειρα συνήθως συνδέονται με τον REM ύπνο, μπορούν επίσης να εμφανιστούν στις φάσεις non-REM, γεγονός που αποδεικνύει την πολυπλοκότητα των ονειρικών διαδικασιών.

Η ουαρόλειος γέφυρα, γνωστή και ως pons Varolii, μια δομή που βρίσκεται στον εγκέφαλο, παίζει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία των ονείρων. Αυτή η περιοχή περιέχει νευρώνες που ρυθμίζουν τόσο τον ύπνο όσο και την εγρήγορση, ενώ λαμβάνει επίσης σήματα από το αιθουσαίο σύστημα, το οποίο είναι υπεύθυνο για την ισορροπία και τον χωρικό προσανατολισμό.

Όταν αυτοί οι νευρώνες αρχίζουν να ενεργοποιούνται στο τέλος του REM ύπνου, μπορούν να προκαλέσουν αισθήσεις όπως το να επιπλέεις, να πέφτεις ή να πετάς.

Αυτές οι αντιλήψεις, σε συνδυασμό με τη μυϊκή παράλυση που είναι χαρακτηριστική του REM ύπνου, μπορούν να οδηγήσουν σε όνειρα στα οποία το άτομο αισθάνεται ότι πέφτει γρήγορα, ξυπνώντας ακριβώς πριν «χτυπήσει» στο έδαφος.

Από την άλλη πλευρά, η ερμηνεία των ονείρων πτώσης ποικίλλει ανάλογα με το πλαίσιο και τα συναισθήματα που συνδέονται με αυτά. Σύμφωνα με την ψυχολόγο και συγγραφέα Athena Laz, όπως δήλωσε στο Today, μπορούν να συμβολίζουν συναισθήματα απώλειας ελέγχου, ανασφάλειας ή άγχους στην καθημερινή ζωή.

Για παράδειγμα, το όνειρο ότι πέφτεις από έναν γκρεμό μπορεί να αντανακλά έλλειψη αυτοπεποίθησης ή αίσθημα ευάλωτου απέναντι σε εξωτερικές καταστάσεις.

Από την άλλη πλευρά, μια ελεγχόμενη πτώση, όπως ένα άλμα με αλεξίπτωτο, θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μια πράξη απελευθέρωσης ή υπέρβασης συναισθηματικών εμποδίων.

Το φαινόμενο που είναι γνωστό ως «υπνωτικές συσπάσεις» σχετίζεται επίσης με τα όνειρα πτώσης. Αυτές οι ακούσιες μυϊκές συσπάσεις συμβαίνουν στην αρχή του ύπνου και επηρεάζουν το 60% έως 70% των ανθρώπων.

Αν και η ακριβής αιτία τους δεν είναι σαφής, αυτές οι σπασμωδικές κινήσεις μπορεί να συμπίπτουν με όνειρα πτώσης, δημιουργώντας μια εμπειρία που συχνά ξυπνάει απότομα τον ονειροπόλο.

Σύμφωνα με το Healthline, αυτός ο τύπος αφύπνισης μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα να θυμηθεί κανείς το όνειρο, αν και δεν ενέχει κανένα φυσικό κίνδυνο.

Από νευροεπιστημονική άποψη, τα όνειρα είναι μια αντανάκλαση της εγκεφαλικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Έρευνες του Ινστιτούτου Υγείας (NIH) έχουν δείξει ότι τα όνειρα είναι συνειδητές εμπειρίες που δημιουργούνται από τον εγκέφαλο, αποσυνδεδεμένες από το εξωτερικό περιβάλλον.

Τα όνειρα πτώσης μπορούν επίσης να επηρεαστούν από χημικούς παράγοντες

Ο καθηγητής Schoenhammer δήλωσε σε συνέντευξή του στο ABC News ότι τα επίπεδα της σεροτονίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που συνδέεται με την ευτυχία, φτάνουν στο χαμηλότερο σημείο τους μεταξύ μεσάνυχτα και τις πρώτες πρωινές ώρες, συμπίπτοντας με τις μακρύτερες περιόδους REM ύπνου.

Αυτή η μείωση θα μπορούσε να συμβάλει στο να έχουν τα τυπικά όνειρα, συμπεριλαμβανομένων των ονείρων πτώσης, πιο αρνητικό τόνο.

Εκτός από τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά, τα όνειρα πτώσης μπορεί να έχουν και συμβολικό χαρακτήρα. Σύμφωνα με τον Laz, το όνειρο της πτώσης στο νερό μπορεί να συμβολίζει την αντιμετώπιση βαθιών συναισθημάτων ή ασυνείδητων συμπεριφορικών προτύπων.

Από την άλλη πλευρά, η πτώση από μια σκάλα μπορεί να υποδηλώνει αποσύνδεση από την καθημερινή ζωή ή ανάγκη για μεγαλύτερη ενεργό συμμετοχή στις προσωπικές αποφάσεις.

01

03