Ο κωφός χορευτής Παναγιώτης Παράσχου μας θυμίζει πως η μουσική είναι η αίσθηση που ξυπνά την καρδιά

Σε έναν κόσμο όπου η μουσική θεωρείται ήχος, ο Παναγιώτης Παράσχου μας θυμίζει πως είναι κυρίως αίσθηση. Είναι ρυθμός, δόνηση, καρδιά. Ο Παναγιώτης είναι ο πρώτος κωφός χορευτής που πέρασε στην Κρατική Σχολή Χορού και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Ιουνίου, μιλάει στο Queen για τη δύναμη της έκφρασης, τη χαρά του να νιώθεις τη μουσική με το σώμα σου και το όνειρό του να χορεύει σε σκηνές που κάποτε έμοιαζαν μακρινές.

Ο ίδιος μας καλεί να δούμε -και να νιώσουμε- τη μουσική αλλιώς: ως κάτι που ενώνει, θεραπεύει και τελικά μας κάνει όλους – ακούοντες ή μη – ένα.

Πότε ήταν η πρώτη σου επαφή με τη μουσική και πώς ακριβώς την «άκουσες»; Τι συναισθήματα σου γέννησε αυτή η πρώτη επαφή;

Πρώτη φορά ήρθα σε επαφή με τη μουσική όταν έβλεπα την αδερφή μου να χορεύει σε τραγούδια που έπαιζαν στην τηλεόραση. Με εντυπωσίασε ο τρόπος που κινούνταν με τον ρυθμό και άρχισα να νιώθω ενδιαφέρον και χαρά. Η μουσική μου δημιούργησε ένα πολύ όμορφο συναίσθημα, σαν να με τραβούσε κοντά της από μόνη της.

Σε έναν κόσμο που θεωρεί τη μουσική κάτι που «πρέπει να ακούς», εσύ τη χορεύεις. Πώς κατάφερες να μετατρέψεις την «έλλειψη» σε δύναμη;

Δεν χρειάστηκε ποτέ να ακούσω τη μουσική για να τη ζήσω. Τη νιώθω μέσα μου, μέσα από τον ρυθμό, τις κινήσεις, τις δονήσεις. Αυτό που για άλλους μοιάζει με περιορισμό, για μένα έγινε τρόπος να εκφραστώ ελεύθερα. Ο χορός μου έδωσε φωνή, ακόμα κι όταν δεν υπήρχε ήχος. Με δίδαξε ότι δεν έχει σημασία τι σου λείπει, αλλά πώς το αντιμετωπίζεις και πώς το κάνεις μέρος της ζωής σου.

Αν σου έλεγα «περίγραψέ μου τη μουσική όπως τη νιώθεις», τι λέξεις θα χρησιμοποιούσες;

Η μουσική για μένα είναι ζωή, ρυθμός, αναπνοή και έκφραση. Είναι μια γλώσσα χωρίς λόγια που μιλά στην ψυχή. Τη νιώθω σαν ζεστασιά, ελευθερία, αλλά και ευτυχία. Είναι η σύνδεση με κάτι μεγαλύτερο από μένα, ένας τρόπος να επικοινωνώ χωρίς λέξεις.

Έχεις κάποιο αγαπημένο είδος μουσικής που σου αρέσει να χορεύεις περισσότερο;

Δεν έχω ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής που προτιμώ να χορεύω. Μου αρέσει να χορεύω ό,τι με κάνει να νιώθω καλά, όπως τραγούδια της Παπαρίζου, της Σάττι, της Adele, της Beyoncé, της Lady Gaga, της Loreen και άλλων αγαπημένων μου καλλιτεχνών.

Έχεις συνδέσει ποτέ έναν ήχο με ένα συναίσθημα, παρόλο που δεν τον άκουσες; Πώς λειτουργεί η «συναισθηματική ακρόαση» για εσένα;

Δεν ακούω πάντα τον ήχο με τον τρόπο που τον ακούν οι άλλοι. Αντίθετα, διαβάζω τους στίχους ενός τραγουδιού που με αγγίζει και, βάζοντας τα ακουστικά στη μέγιστη ένταση, νιώθω τις δονήσεις και τον ρυθμό μέσα από το σώμα μου. Έτσι, συνδέομαι συναισθηματικά με τη μουσική, ακόμα κι αν δεν την ακούω με τα αυτιά μου.

Ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος ξέρει πως η ομορφιά δεν παίζει ρόλο, αυτό που έχουμε μέσα μας μετράει

Ποια είναι τα εμπόδια που συναντά ένας βαρήκοος ή κωφός άνθρωπος ιδιαίτερα όσον αφορά την τέχνη -είτε από την πλευρά του καλλιτέχνη είτε απλά του ανθρώπου που θέλει να ψυχαγωγηθεί; Έχει υπάρξει θεωρείς βελτίωση στο κομμάτι της προσβασιμότητας στην Ελλάδα (φέτος είδαμε για πρώτη φορά την Eurovision να μεταδίδεται και στη νοηματική) και έχεις συναντήσει διαφορές με τις σπουδές σου στο εξωτερικό;

Τα μεγαλύτερα εμπόδια για έναν κ/Κωφό ή βαρήκοο άνθρωπο στην τέχνη είναι η έλλειψη προσβασιμότητας και η απουσία κατάλληλων υποστηρικτικών μέσων όπως η νοηματική γλώσσα, οι υπότιτλοι και η προσαρμογή των χώρων. Συχνά η τέχνη παρουσιάζεται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη αυτές οι ανάγκες, γεγονός που περιορίζει την εμπειρία και τη συμμετοχή μας.

Τα τελευταία χρόνια όμως βλέπουμε βελτιώσεις, όπως κάποιες συναυλίες και η μετάδοση της Eurovision με νοηματική γλώσσα, φέτος για πρώτη φορά στην Ελλάδα, που αποτελεί μεγάλο βήμα μπροστά. Ελπίζω να συνεχιστεί αυτή η πρόοδος ώστε να νιώσουμε ότι μπορούμε κι εμείς να συμμετάσχουμε στον κόσμο της μουσικής.

Όσον αφορά τις σπουδές μου που έγιναν μεταξύ της Κρατικής Σχολής Χορού και της SEAD στην Αυστρία, ο διερμηνέας μεταφέρει στη νοηματική την περιγραφή της μουσικής, των συναισθημάτων, του ρυθμού και δίνει παραδείγματα εικόνων. Αυτό με βοήθησε πολύ να έχω μια καθαρή εικόνα. Επίσης τα παιδιά στην τάξη μου δείχνουν τη μουσική χτυπώντας τον ώμο ή το χέρι μου, κάτι που δείχνει τη θέλησή τους να μου τη μεταφέρουν και το εκτιμώ βαθιά. Ακόμα με δική μου πρωτοβουλία πλησίαζα κοντά στα ηχεία για να νιώσω τη δόνηση.

Φωτογραφία: Christian Herrmann

Υπήρχαν προκαταλήψεις ή αρνητικές συμπεριφορές από δασκάλες χορού όταν ξεκίνησες να ασχολείσαι με αυτόν;

Δεν αντιμετώπισα ποτέ προκατάληψη ή αρνητική στάση από δασκάλους/ες χορού. Από την αρχή ήταν όλοι πολύ θετικοί, με στήριξαν και με ενθάρρυναν. Έδειξαν πραγματικό ενδιαφέρον να με καταλάβουν και να με βοηθήσουν να εκφραστώ μέσα από τον χορό. Αυτό μου έδωσε μεγάλη δύναμη και αυτοπεποίθηση.

Πώς προσεγγίζεις την κάθε χορογραφία; Χρησιμοποιείς παλμούς, δονήσεις ή κάποιο άλλο μέσο;

Μπορεί να χορεύω χωρίς να νιώσω τη δόνηση της μουσικής, γιατί χάνεται η επαφή όταν μετακινούμαστε στο χώρο. Αρχικά, μαθαίνω τα βήματα της χορογραφίας και μετά ζητάω από τον χορογράφο ή τον χορευτή να μου εξηγήσει κάθε λεπτομέρεια που συνδέεται με τον ήχο, τον ρυθμό ή το συναίσθημα του κομματιού. Με αυτόν τον τρόπο, μπορώ να καταλάβω καλύτερα τι εκφράζει η μουσική και πώς να την αποδώσω σωστά μέσα από την κίνηση. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να αισθάνομαι σίγουρος όταν συμμετέχω σε μια χορευτική παραγωγή.

Έχεις υπάρξει σε παράσταση στην οποία οι συντελεστές ήταν όλοι ακούοντες εκτός από εσένα. Υπήρχε δυσκολία στη συνεργασία σας;

Μέχρι τώρα, οι παραστάσεις στις οποίες συμμετείχα είχαν μόνο ακούοντες συντελεστές εκτός από εμένα. Υπήρξαν στιγμές που η επικοινωνία ήταν λίγο δύσκολη, ανάλογα με το άτομο, αλλά πάντα στο τέλος βρίσκαμε λύσεις. Κάποιοι ήταν πρόθυμοι να μάθουν βασικά στοιχεία της νοηματικής, άλλοι χρησιμοποιούσαν τη γλώσσα του σώματος ή έγραφαν στο κινητό για να συνεννοηθούμε. Πιστεύω πως όταν υπάρχει θέληση και από τις δύο πλευρές, όλα γίνονται πιο εύκολα.

Eίσαι ο πρώτος κωφός χορευτής στην Κρατική Σχολή. Πόσο πιο απαιτητική ήταν για εσένα η διαδικασία μέχρι να τα καταφέρεις και πιστεύεις πως είσαι ένα παράδειγμα για ανθρώπους που αισθάνονται τη μουσική όπως εσύ, ώστε να ασχοληθούν και επαγγελματικά με τον χορό ή τη μουσική;

Το να είμαι κωφός χορευτής στην Κρατική Σχολή Χορού ήταν μεγάλη πρόκληση. Χρειάστηκε πολύ προσπάθεια και επιμονή, καθώς το σύστημα δεν ήταν φτιαγμένο για να με υποστηρίξει από την αρχή. Δεν ήταν πάντα εύκολο και πολλές φορές ένιωθα πως δυσκολευόμουν περισσότερο από τους άλλους. Παρ’ όλα αυτά, ήθελα να δείξω ότι ο χορός δεν είναι μόνο για όσους ακούνε.

Ελπίζω η δική μου πορεία να εμπνεύσει άλλους που νιώθουν τη μουσική διαφορετικά με το σώμα, τις δονήσεις και την καρδιά και να παλέψουν γι’ αυτό που αγαπούν όσο δύσκολο κι αν φαίνεται.

Ο Νίτσε είχε πει πως «Χωρίς μουσική, η ζωή θα ήταν λάθος». Τι σημαίνει για εσένα λοιπόν, η Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής;

Για μένα η Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής είναι μια ευκαιρία να γιορτάσουμε τη δύναμη της μουσικής που ενώνει τους ανθρώπους, μας εκφράζει και μας γεμίζει συναισθήματα, ανεξάρτητα από το πώς την ακούμε ή την νιώθουμε.

Ποιο είναι το επόμενο χορευτικό όνειρο που θες να πραγματοποιήσεις;

Το επόμενο χορευτικό μου όνειρο είναι να συνεχίσω να δουλεύω με μεγάλες ομάδες σύγχρονου χορού στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ώστε να αποκτήσω περισσότερες εμπειρίες και γνώσεις. Επιθυμώ επίσης να συνεχίσω να διδάσκω σεμινάρια χορού για κ/Κωφούς, ΑμεΑ και μη, και πολύ θα ήθελα να χορέψω στη σκηνή της Eurovision, εκπροσωπώντας την Ελλάδα με έναν ή μία τραγουδιστή/τρια. Αυτό θα είναι για μένα μεγάλη τιμή και θα το θυμάμαι για πάντα.