Κατά το avatar εαυτού, την πιο λανθιμική σκηνοθεσία ο Λάνθιμος την έκανε όταν έφυγε στο εξωτερικό
Στη Βενετία, στην αρένα όπου το σινεμά αποκαλύπτει κάθε φορά ποιοι θα το οδηγήσουν παρακάτω και ποιοι θα μείνουν κολλημένοι στο χτες, ο Γιώργος Λάνθιμος στη συνέντευξη Τύπου, έστησε μια δήλωση ύπαρξης. Μίλησε σαν δημιουργός που ξέρει το «βάρος» του, αλλά δεν φοβάται να καταγγείλει και την ασφυξία του κινηματογραφικού τοπίου και την ασφυξία της ανθρωπότητας. «Ως άνθρωποι έχουμε την τάση να βλέπουμε τους άλλους μέσα από έτοιμες κατηγορίες», «Η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε μια μεγάλη κρίση. Κι έχουμε γίνει επικίνδυνα αναισθητοποιημένοι», είπε ανάμεσα σε άλλα ο σκηνοθέτης που δεν έμεινε ποτέ εγκλωβισμένος σε «avatar» ή σε «κουστούμια» που θα το καθιστούσαν αρεστό.
«Γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο για ανεξάρτητες ταινίες, με διαφορετικά θέματα, να καταφέρουν να γυριστούν», είπε και δεν μιλάμε για κλισέ ατάκα αλλά για μόνιμο παράπονο του δημιουργού που ζητά επιπλέον στήριξη. Του δημιουργού με «ειδικό βάρος» που έχει ανέβει ήδη στα πιο μεγάλα βάθρα, που θα μπορούσε να κολυμπάει ανέμελος στην πολυτέλεια του mainstream, αλλά επιλέγει να θυμίσει στους πάντες πως το σινεμά είναι σήμερα σε κρίση.
Ο Λάνθιμος δεν είπε τίποτα που δεν το ξέρουμε
Ο Λάνθιμος μίλησε με τρόπο που έχει νόημα. Θύμισε ότι ο κινηματογράφος είναι μια τέχνη που στοιχίζει. Είναι και τέχνη και εμπόρευμα. Και αυτή η διπλή φύση είναι ο μεγάλος του σταυρός. Γιατί η αγορά θέλει ασφάλεια, ενώ η τέχνη θέλει ρίσκο. Και ανάμεσα σε αυτά τα δύο, συντρίβονται οι ανεξάρτητες φωνές.
«Υπάρχουν έργα που είναι και τέχνη και ψυχαγωγία», είπε. «Αλλά το τοπίο είναι περίπλοκο». Εδώ βρίσκεται το μεγαλείο του καθώς δεν υιοθετεί την εύκολη αντίθεση «κακό εμπορικό – καλό καλλιτεχνικό». Αντιθέτως, βλέπει ότι μπορείς να έχεις και τα δύο. Μπορείς να έχεις μια ταινία που κάνει box office και ταυτόχρονα να λες κάτι που τσακίζει.
Φεστιβάλ Βενετίας: Η Emma Stone και οι εξωγήινοι, το μήνυμα του Λάνθιμου και η αδιαθεσία του Clooney
82ο Φεστιβάλ Βενετίας: Η επιστροφή Λάνθιμου με τη Βουγονία & 7 από τις must-see ταινίες της Μόστρας
Το Bugonia είναι ακριβώς μια τέτοια απόπειρα και η προκατάληψη ως θεματικός άξονας
Η υπόθεση μοιάζει απλή. Δύο συνωμοσιολόγοι απαγάγουν μια CEO γιατί πιστεύουν ότι είναι εξωγήινη. Κι όμως, πίσω από αυτό το σχεδόν γελοίο premise κρύβεται μια τεράστια αλήθεια. Ο τρόπος που εγκλωβίζουμε τον άλλον σε κατηγορίες, που δεν μπορούμε να δούμε πέρα από το φίλτρο της προκατάληψης. «Ως άνθρωποι έχουμε την τάση να βλέπουμε τους άλλους μέσα από έτοιμες κατηγορίες. Δεν μπορούμε να δούμε πέρα από αυτό», τόνισε.
Αν ο Κυνόδοντας ήταν το πείραμα της κλειστής οικογένειας και το The Lobster το πείραμα της κλειστής κοινωνίας, το Bugonia είναι το πείραμα της κλειστής μας συνείδησης. Ενός μυαλού που δεν μπορεί να ξεφύγει από την ταξινόμηση, κι έτσι χάνει την ουσία.
Η δυστοπία που δεν είναι δυστοπία
Όταν τον ρώτησαν αν η ταινία του είναι δυστοπική, η απάντηση ήταν κοφτή: «Δεν θα την έλεγα δυστοπία. Αυτό που δείχνει συμβαίνει τώρα». Μια φράση που κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει γιατί αν σκεφτείς το σήμερα –τους πολέμους που πολλαπλασιάζονται, την τεχνητή νοημοσύνη που απειλεί να γίνει το νέο μας αφεντικό, την κλιματική αλλαγή που αρνούμαστε να δούμε– καταλαβαίνεις ότι ο Λάνθιμος δεν κάνει επιστημονική φαντασία αλλά ρεαλισμό.
«Η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε μια μεγάλη κρίση. Οι άνθρωποι πρέπει να επιλέξουν τον σωστό δρόμο με πολλούς τρόπους. Διαφορετικά, δεν ξέρω πόσος χρόνος μας απομένει, με όλα όσα συμβαίνουν στον κόσμο. Με την τεχνολογία, με την τεχνητή νοημοσύνη, με τους πολέμους, την κλιματική αλλαγή και την άρνηση όλων αυτών. Κι έχουμε γίνει επικίνδυνα αναισθητοποιημένοι».
Η Stone, ο Sagan και το avatar του εαυτού
Στο πλάι του, η Emma Stone που όταν τη ρώτησαν πώς διαχειρίζεται την επιτυχία χωρίς να χάσει τον εαυτό της, απάντησε: «Πώς ξέρετε ότι δεν είμαι εξωγήινος;» Ένα αστείο, που όμως έγινε η καλύτερη περιγραφή του πώς νιώθει κάποιος όταν βλέπει το πρόσωπό του να γίνεται δημόσιο avatar. «Υπάρχει η "εγώ" που έρχεται εδώ και υπάρχει η "εγώ" που είμαι με τους φίλους και την οικογένειά μου. Είναι το ίδιο πρόσωπο, αλλά αυτή η διάκριση είναι που με κρατάει λογική», πρόσθεσε.
Κι όταν τη ρώτησαν για ανώτερη νοημοσύνη, επικαλέστηκε τον Carl Sagan: να πιστεύεις ότι είμαστε μόνοι στο σύμπαν είναι ναρκισσιστικό. «Ναι, πιστεύω στους εξωγήινους», κατέληξε με χιούμορ.
Οι πρώτες κριτικές
Ο Λάνθιμος τίμησε το κορεάτικο Save the Green Planet! του Jang J oon-Hwan (2003) αλλά έβαλε το δικό του στίγμα. Πιο κοφτερό, πιο ατσαλάκωτο, λιγότερο ακατέργαστο αλλά πάντα λανθιμικό. Μπορεί να έκοψε κάποιες υποπλοκές –τη ρομαντική σχέση, το αστυνομικό νήμα– αλλά κέρδισε σε ένταση ανάμεσα στο γέλιο και τον τρόμο. Η Stone και ο Jesse Plemons αναμετρώνται σε μια σκηνική μονομαχία που ισορροπεί ανάμεσα στην κωμωδία και τον εφιάλτη.
Ολόκληρο το επίσημο trailer
Η Ακρόπολη που δεν άντεξε
Κι όμως, πίσω στην Ελλάδα, ο ίδιος άνθρωπος που ανεβάζει τον πήχη του σινεμά, βρήκε μπροστά του την πόρτα κλειστή. Όταν ζήτησε να γυρίσει σκηνή με πτώματα και γάτες στην Ακρόπολη, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αρνήθηκε. «Αντίκειται στη διαχρονικότητα του μνημείου», είπαν. Σαν να απειλείται η αιωνιότητα του Παρθενώνα από μερικά ψεύτικα σώματα και τρεις γάτες. Σαν να είναι η αιωνιότητα τόσο εύθραυστη, που δεν αντέχει μια σκηνοθετική «ιεροσυλία».
Εδώ, όμως, αποκαλύφθηκε και το ελληνικό παράδοξο. Ένας Έλληνας που κατακτά τον κόσμο δεν χωράει στη δική του χώρα. Όσο εκείνος άνοιγε τα φτερά του, εμείς μετράγαμε αν ταιριάζει στο καλούπι μας.
Ο Λάνθιμος στη Βενετία φόρεσε κονκάρδα στα χρώματα της Παλαιστίνης
Ο ταλαντούχος σκηνοθέτης δεν έκανε διάλεξη ούτε και εκφώνησε μανιφέστο. Έβαλε μια κονκάρδα πάνω του. Και αυτό ήταν αρκετό. Γιατί ο καλλιτέχνης ξέρει πότε να μιλήσει με λέξεις και πότε με σιωπή. Αυτή η χειρονομία, είτε συμφωνείς είτε όχι, έδειξε ότι δεν φοβάται να «λερώσει» την εικόνα του. Κι αυτό είναι που κάνει έναν καλλιτέχνη σπουδαίο.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Βενετίας, Alberto Barbera, δήλωσε ότι το φεστιβάλ δεν θα αποκλείει καλεσμένους για τις πολιτικές τους απόψεις.
Προφανώς και την πιο λανθιμική σκηνοθεσία ο Λάνθιμος την έκανε όταν άνοιξε τα φτερά του
Ο Γιώργος Λάνθιμος κάνει μια θριαμβευτική επιστροφή στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας με τη Bugonia, την πρώτη του εμφάνιση μετά τον Χρυσό Λέοντα που κέρδισε πριν από δύο χρόνια για το Poor Things, το οποίο στη συνέχεια απέσπασε τέσσερα Βραβεία Όσκαρ. Κι όμως, ο σκηνοθέτης δεν χρειάζεται βραβεία. Για την ακρίβεια, δεν χρειάζεται την έγκριση κανενός. Χρειάζεται μόνο να συνεχίσει να κάνει αυτό που ξέρει κάτι που μεταφράζεται και ως, να βάζει τον καθρέφτη εκεί που πονάμε.
Κι όσο η Ελλάδα τον κοιτάει με καχυποψία, ο παγκόσμιος κινηματογράφος τον αποθεώνει. Γιατί εκείνος δεν δέχτηκε ποτέ να μικρύνει για να χωρέσει σε «διαχρονικότητες». Αντιθέτως, άνοιξε τα φτερά του και πέταξε πάνω από τα όρια.
Την πιο λανθιμική σκηνοθεσία δεν την έκανε σε φεστιβάλ, ούτε σε αίθουσα. Την έκανε όταν σκηνοθέτησε τον ίδιο του τον βίο. Όταν αποφάσισε να μείνει αδάμαστος, να πετάξει μακριά από το στενό κουστούμι και να διεκδικήσει την παγκόσμια σκηνή.
Κι αυτό, για εμάς που τον βλέπουμε, είναι σαν χρυσό άλμα που καταργεί τη βαρύτητα. Σαν τον Τεντόγλου να σπάει το ταβάνι του σταδίου. Σαν να λέει: η τέχνη, όταν θέλει, είναι το πιο μεγάλο άλμα. Κάτι τέτοιο.
Bloggers
