Βάλε «βιταμίνη P» στη διατροφή σου: γιατί η απόλαυση στο φαγητό έχει σημασία

Σχεδόν όλοι έχουμε έτοιμη απάντηση στην ερώτηση «ποιο είναι το αγαπημένο σου φαγητό;». Και αυτό δεν είναι τυχαίο. Ο άνθρωπος είναι βιολογικά προγραμματισμένος να αντλεί ευχαρίστηση από το φαγητό. Για πολλούς, το φαγητό δεν είναι απλώς ενέργεια ή καθημερινή υποχρέωση. Είναι χαρά, παρηγοριά, σύνδεση, μια μικρή απόλαυση μέσα στη ρουτίνα.

Εδώ μπαίνει η έννοια της λεγόμενης «βιταμίνης P». Το P προέρχεται από τη λέξη Pleasure, δηλαδή απόλαυση. Δεν πρόκειται φυσικά για πραγματική βιταμίνη, αλλά για έναν όρο που χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάτι εξίσου απαραίτητο για την υγεία μας. Την ικανότητά μας να απολαμβάνουμε αυτό που τρώμε χωρίς ενοχή.

Στην ελληνική καθημερινότητα αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Το φαγητό δεν είναι ατομική υπόθεση. Είναι τραπέζι, μοίρασμα, κουβέντα, οικογένεια, μνήμες. Κι όμως, για χρόνια μάθαμε να το αντιμετωπίζουμε με καχυποψία, σαν κάτι που πρέπει να ελέγχεται, να περιορίζεται ή να «εξαγνίζεται».

Η επιστήμη όμως δείχνει κάτι διαφορετικό.

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν τρώμε με απόλαυση

Η απόλαυση του φαγητού δεν είναι πολυτέλεια. Είναι νευροβιολογία. Όταν τρώμε κάτι που μας αρέσει, ο εγκέφαλος απελευθερώνει ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που σχετίζεται με την ευχαρίστηση, τη συγκέντρωση, την ηρεμία και το αίσθημα ανταμοιβής.

Όταν το σώμα βιώνει ευχαρίστηση και χαλάρωση, το νευρικό σύστημα περνά στη λεγόμενη κατάσταση «ξεκούρασης και πέψης». Αυτό σημαίνει ότι η πέψη λειτουργεί καλύτερα, τα θρεπτικά συστατικά απορροφώνται πιο αποτελεσματικά και το φαγητό δεν γίνεται βάρος.

Με απλά λόγια, όταν απολαμβάνεις αυτό που τρως, το σώμα σου συνεργάζεται μαζί σου αντί να αντιστέκεται.

Έρευνες δείχνουν επίσης ότι η απόλαυση στο φαγητό συνδέεται συχνά με πιο ισορροπημένες διατροφικές επιλογές και λιγότερα επεισόδια υπερφαγίας. Όχι επειδή επιβάλλεται έλεγχος, αλλά επειδή υπάρχει πραγματική ικανοποίηση.

Το φαγητό ως συναισθηματική θρέψη

Το φαγητό δεν τρέφει μόνο το σώμα. Τρέφει και το συναίσθημα. Ένα οικογενειακό τραπέζι, ένα φαγητό που θυμίζει παιδικά χρόνια, ένα γλυκό στο τέλος μιας δύσκολης μέρας λειτουργούν ως σημεία ανακούφισης και σύνδεσης.

Στην ελληνική κουλτούρα αυτό είναι βαθιά ριζωμένο. Το φαγητό:

• φέρνει τους ανθρώπους κοντά
• προσφέρει αίσθηση ασφάλειας
• συνδέεται με παράδοση και ταυτότητα
• λειτουργεί ως μορφή φροντίδας

Αρνούμενοι την απόλαυση, δεν χάνουμε μόνο τη γεύση. Χάνουμε και ένα βασικό κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας.

Απόλαυση και συναισθηματικό φαγητό δεν είναι το ίδιο

Συχνά τα δύο συγχέονται. Το συναισθηματικό φαγητό χρησιμοποιείται για να καλύψει ή να μουδιάσει δύσκολα συναισθήματα, συχνά χωρίς επίγνωση. Η απόλαυση, αντίθετα, είναι συνειδητή. Έχει παρουσία, γεύση και όριο.

Η διαφορά φαίνεται κυρίως μετά. Η απόλαυση δεν συνοδεύεται από ενοχή ή ντροπή. Δεν αφήνει αίσθημα απώλειας ελέγχου. Αντίθετα, δημιουργεί ικανοποίηση και ηρεμία.

Στην πραγματική ζωή τα όρια δεν είναι πάντα απόλυτα καθαρά. Και αυτό είναι ανθρώπινο. Το ζητούμενο δεν είναι η τελειότητα, αλλά η σχέση με το φαγητό.

Απόλαυση και θρέψη μπορούν να συνυπάρχουν

Ένα από τα πιο διαδεδομένα στερεότυπα είναι ότι το υγιεινό φαγητό πρέπει να είναι άνοστο ή τιμωρητικό. Στην πραγματικότητα, η απόλαυση ενισχύει τη βιωσιμότητα κάθε διατροφικής επιλογής.

Μικρές αλλαγές κάνουν διαφορά. Καλύτερη υφή, περισσότερη ζεστασιά, υλικά που αγαπάς, μυρωδιές και γεύσεις που σε ευχαριστούν. Η απόλαυση δεν ακυρώνει τη θρέψη. Την υποστηρίζει.

Ίσως τελικά η σωστή ερώτηση να μην είναι «ήταν σωστό;», αλλά «με ικανοποίησε πραγματικά;».

Γιατί χωρίς βιταμίνη P, δηλαδή χωρίς Pleasure, καμία διατροφή δεν αντέχει στον χρόνο.

^{Το άρθρο βασίστηκε σε επιστημονικά δεδομένα και δημοσιεύσεις που διαβάσαμε στο Healthline.}