Sorry, αλλά ο AI «θεραπευτής» σου δεν σκέφτεται εσένα

Στην εποχή της απόλυτης συνδεσιμότητας, είναι πιο εύκολο να μιλήσεις σε μια μηχανή παρά σε έναν άνθρωπο. Η φωνή της AI είναι πάντα διαθέσιμη, πάντα «ψύχραιμη», πάντα έτοιμη να απαντήσει χωρίς κριτική. Κι όμως, όσο δελεαστικό κι αν είναι να τη δεις ως θεραπευτή, υπάρχει μια αλήθεια που δεν μπορεί να παρακαμφθεί: η AI δεν σε σκέφτεται όταν κλείνεις τον υπολογιστή. Η ψυχή δεν θεραπεύεται από απαντήσεις, αλλά από την αίσθηση ότι υπάρχεις μέσα στη συνείδηση ενός άλλου ανθρώπου.

Γιατί η τεχνητή νοημοσύνη δεν θα αφανίσει (πιθανότατα) την ανθρωπότητα

Η φόρμουλα ενός Νομπελίστα για τη διαχείριση του άγχους γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη

Γιατί η γάτα είναι (μακράν) καλύτερη ψυχοθεραπεύτρια από την Τεχνητή Νοημοσύνη

10 τρόποι προστασίας από την αλγοριθμική μεροληψία και τον «ναρκισσισμό» της τεχνητής νοημοσύνης

Η ανάγκη να υπάρχουμε στο μυαλό ενός άλλου

Στον πυρήνα κάθε θεραπευτικής σχέσης βρίσκεται κάτι θεμελιώδες: η βεβαιότητα ότι ένας άλλος άνθρωπος σε κρατά μέσα στο μυαλό του. Δεν είναι απλή γνώση δεδομένων· είναι η βαθιά εμπειρία ότι υπάρχεις για κάποιον άλλον, ότι η ιστορία σου είναι αληθινή και σημαντική.

Αυτό απέχει πολύ από το να βρίσκεσαι σε μια βάση δεδομένων ή σε ένα chat που μπορεί να διαγραφεί με ένα κλικ. Όταν εμπιστεύεσαι τον εσωτερικό σου κόσμο σε έναν άνθρωπο, παραδίδεις το αφήγημά σου σε μια συνείδηση που θα το κουβαλήσει μαζί της και μετά τη συνεδρία.

Η ψυχολογία της αντανάκλασης

Η έννοια του «καθρέφτισματος» (mirroring) στην αναπτυξιακή ψυχολογία δείχνει την ουσία του δεσμού: το παιδί βλέπει τον εαυτό του στα μάτια του φροντιστή και έτσι αποκτά αίσθηση ύπαρξης. Χωρίς αυτό, η ψυχολογική ανάπτυξη σταματά.

Ακόμα και ως ενήλικες, εξακολουθούμε να έχουμε ανάγκη αυτό το καθρέφτισμα. Ο θεραπευτής δεν είναι μια «λευκή οθόνη»· σε σκέφτεται ανάμεσα στις συνεδρίες, αλλάζει από την ιστορία σου, σε κουβαλά μέσα του. Μέσα από το βλέμμα και τη συνείδησή του μαθαίνεις να κρατάς τον εαυτό σου με την ίδια προσοχή και συμπόνια.

Ο φόβος της ανυπαρξίας

Η μεγαλύτερη αγωνία που απαντά η θεραπεία είναι ο φόβος ότι μπορεί να υπάρχουμε χωρίς να μας ξέρει κανείς. Η γνώση ότι ο θεραπευτής σε κουβαλά στο μυαλό του αγκυρώνει την ύπαρξή σου στον κόσμο.

Η AI, όσο εξελιγμένη κι αν είναι, δεν έχει νου για να σε κουβαλήσει. Όταν αποσυνδέεσαι, σβήνεις. Δεν μένει τίποτα: ούτε αγωνία, ούτε χαρά, ούτε αποτύπωμα. Αυτό που μοιάζει με σχέση μπορεί να αποδειχθεί μια σιωπηλή υπενθύμιση της μοναξιάς.

Η αναντικατάστατη δύναμη της ανθρώπινης σύνδεσης

Η ανθρώπινη σχέση δεν είναι ποτέ τέλεια – κι όμως, σε αυτήν την ατέλεια κρύβεται η αξία της. Ένας άλλος, ατελής άνθρωπος που επιλέγει να είναι εκεί και να κρατά την ιστορία σου, προσφέρει μια επιβεβαίωση που κανένας αλγόριθμος δεν μπορεί να μιμηθεί.

Συμπερασματικά

Η AI μπορεί να είναι εργαλείο. Δεν μπορεί, όμως, να γίνει μάρτυρας της ύπαρξής σου. Δεν θα σε σκεφτεί αύριο, δεν θα σε συνδέσει με την ιστορία της, δεν θα σε κουβαλήσει μαζί της. Η απουσία αυτή δεν είναι τεχνικό κενό· είναι υπαρξιακό. Και εκεί ακριβώς φαίνεται η διαφορά: η θεραπεία δεν είναι συνομιλία με μια μηχανή· είναι το προνόμιο να κατοικείς στον νου ενός άλλου ανθρώπου.