Parasocial, vibe coding και 67: Οι λέξεις που μας αποκάλυψαν (και μας εξέθεσαν) το 2025

Το 2025 -μέχρι στιγμής- δεν χρειάστηκε μεγάλα γεγονότα για να χαρτογραφήσει τον εαυτό του. Αρκούσαν τρεις λέξεις. Ή, πιο σωστά, ένα επίθετο, ένας τεχνολογικός όρος και ένας αριθμός. Η επιλογή τους από τα σημαντικότερα λεξικά του κόσμου δεν προέκυψε από την αναζήτηση μιας μόδας αλλά από τη διαπίστωση ότι η γλώσσα δεν περιγράφει την εποχή. Την εκθέτει. Το parasocial του Cambridge, το vibe coding του Collins και το 67 του Dictionary.com δεν συγκροτούν μια ενιαία τάση. Συνθέτουν μια στιγμή όπου οι έννοιες λειτουργούν ως μαρτυρία για το πώς σκεφτόμαστε, πώς σχετιζόμαστε και πώς χρησιμοποιούμε την τεχνολογία.

Το φαινόμενο parasocial

Το φαινόμενο parasocial έχει αφετηρία στις κοινωνιολογικές αναλύσεις της δεκαετίας του ’50. Όμως η σημερινή του χρήση αποτυπώνει μια εντελώς διαφορετική πραγματικότητα, καθώς ο όρος μετακινήθηκε από το θεωρητικό πεδίο σε μια εποχή όπου η δημόσια σφαίρα λειτουργεί σε καθεστώς συνεχούς ψηφιακής έκθεσης και έχει ενσωματώσει μορφές σχέσης που αναπτύσσονται χωρίς φυσική παρουσία, χωρίς αμοιβαιότητα και χωρίς σταθερό πλαίσιο επικοινωνίας. Η διάδοσή του εξηγείται από την ανάγκη να διατυπωθεί με έναν όρο η εμπειρία μιας κοινωνίας που παρακολουθεί πρόσωπα, διαδρομές και στιγμιότυπα σαν να αποτελούν προσωπικό της περιβάλλον, δημιουργώντας συνδέσεις που δεν στηρίζονται σε πραγματική επαφή αλλά σε μια αίσθηση εγγύτητας που συγκροτείται από την επαναληπτική κατανάλωση ψηφιακού περιεχομένου, και αυτή η αίσθηση μετατρέπεται σταδιακά σε κανονικότητα που διαμορφώνει μια νέα δομή προσδοκιών στις ανθρώπινες σχέσεις.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το parasocial αποδίδει μια συνθήκη όπου ο θεατής ή ο χρήστης αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως συμμέτοχο σε ζωές που παρακολουθεί, ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχει πραγματική δυνατότητα αλληλεπίδρασης καθώς η επαφή οργανώνεται μονομερώς και αποκτά χαρακτήρα νοητής σχέσης η οποία βιώνεται με συναισθηματική ένταση, παρά την απουσία πραγματικής ανταπόκρισης. Η κοινωνία που υιοθέτησε τον όρο, εκφράζει μια τάση μετακίνησης της συναισθηματικής εμπλοκής σε επίπεδο παρατήρησης, δημιουργώντας ένα νέο είδος δεσμού που δεν προϋποθέτει ούτε ισορροπία ούτε συμμετρία, αλλά στηρίζεται στην αδιάλειπτη παρουσία εικόνων, αφηγήσεων και ψηφιακής δραστηριότητας, τα οποία λειτουργούν ως σημεία αναφοράς για τον χρήστη και του επιτρέπουν να αισθάνεται μέρος ενός περιβάλλοντος χωρίς να έχει πραγματική πρόσβαση σε αυτό.

Η λέξη καθιερώθηκε το 2025 όχι επειδή εισήγαγε νέο φαινόμενο αλλά επειδή απέδωσε με ακρίβεια μια κατάσταση που είχε ήδη παγιωθεί και διαμόρφωσε μια κοινωνική κατανόηση γύρω από μια μορφή σχέσης που θεωρείται πλέον αναμενόμενη. Η επιλογή της από το Cambridge καταγράφει τη στιγμή όπου η ψηφιακή παρακολούθηση, η συνεχής επαφή με δημόσιες αφηγήσεις και η αυξημένη παρουσία προσώπων στα μέσα μετατρέπουν τη μονομερή εμπλοκή σε δομικό στοιχείο της καθημερινότητας, και αυτό το στοιχείο αποτυπώνεται χωρίς δραματικότητα, χωρίς ηθικό σχολιασμό και χωρίς την ανάγκη να παρουσιαστεί ως απόκλιση, αλλά ως σταθερή έκφραση της εποχής που έχει αποδεχθεί τη μετατόπιση της εγγύτητας από την πραγματική συνεύρεση στη διαμεσολαβημένη εμπειρία.

Το vibe coding του Collins κινείται σε άλλο επίπεδο

Το vibe coding, όπως αναδείχθηκε από το Collins, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του τρόπου με τον οποίο η τεχνολογική κουλτούρα του 2025 μετασχηματίζει τις έννοιες της γνώσης και της δημιουργίας, καθώς περιγράφει μια διαδικασία όπου ο χρήστης απευθύνεται σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης με γλωσσικές οδηγίες και βλέπει την εντολή του να μετατρέπεται σε λειτουργικό κώδικα χωρίς να προηγείται εξειδικευμένη τεχνική κατάρτιση. Η έννοια οργανώνει το τεχνολογικό περιβάλλον γύρω από την αμεσότητα, αφού η ικανότητα του συστήματος να παράγει αποτέλεσμα καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος προσεγγίζει την ίδια τη διαδικασία της παραγωγής, δημιουργώντας μια κουλτούρα όπου η αυτοματοποίηση ενσωματώνεται στη σκέψη και διαμορφώνει ένα νέο κριτήριο πρωτογενούς πρακτικότητας.

Σε αυτό το πλαίσιο, η τεχνητή νοημοσύνη δεν προσεγγίζεται ως εργαλείο που απαιτεί συνεχή εκπαίδευση, αλλά ως μηχανισμός ο οποίος έχει τη δυνατότητα να αναλάβει όλη τη διαδρομή από την πρόθεση μέχρι το αποτέλεσμα. Ο χρήστης λειτουργεί με την πεποίθηση ότι το σύστημα μπορεί να καλύψει το κενό της τεχνικής γνώσης, και αυτή η αποδοχή δημιουργεί μια νέα μορφή τεχνολογικής εξάρτησης που χαρακτηρίζεται από άνεση, οικειότητα και πλήρη ευθυγράμμιση με τον ρυθμό της σύγχρονης καθημερινότητας, όπου η ταχύτητα απόκρισης αποκτά μεγαλύτερη σημασία από τη διαδικασία κατανόησης. Η έννοια του vibe coding αποδίδει έτσι μια νοοτροπία που ενσωματώνει την ιδέα της δημιουργίας χωρίς την ανάγκη αναμέτρησης με τα στάδια που παλαιότερα θεωρούνταν βασικά στοιχεία της τεχνολογικής παιδείας, και δείχνει πώς οι σύγχρονες ψηφιακές συνθήκες προωθούν μια πρακτική που βασίζεται στη λειτουργικότητα της στιγμής.

Η επιλογή του όρου ως λέξη της χρονιάς προκύπτει από το γεγονός ότι συμπυκνώνει μια ολόκληρη μετακίνηση στη σχέση ανθρώπου και τεχνολογίας, μια μετακίνηση που έχει καταστήσει την τεχνητή νοημοσύνη οργανικό μέρος της σκέψης, της εργασίας και της καθημερινής πράξης, ενώ παράλληλα αποτυπώνει την αποδοχή μιας εποχής όπου η γνώση δεν αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την παραγωγή, καθώς το σύστημα αναλαμβάνει τον ρόλο του φορέα της τεχνικής διαδικασίας. Με αυτό τον τρόπο, το vibe coding καθρεφτίζει έναν κόσμο που έχει μάθει να λειτουργεί με όρους άμεσης εκτέλεσης, προτεραιοποιεί τη δυνατότητα έναντι της κατανόησης και διαμορφώνει την εντύπωση ότι η τεχνολογία αποτελεί προέκταση της ανθρώπινης δράσης, όχι ως υποστήριξη αλλά ως πρωτεύον μέσο πραγματοποίησης στόχων.

Το 67 του Dictionary.com αποτελεί άλλη κατηγορία

Το 67 του Dictionary.com ανήκει στη σφαίρα των όρων που διαμορφώνονται έξω από τις κλασικές διαδικασίες γλωσσικής παραγωγής και αποκτούν ταυτότητα μέσα από την ταχύτητα της ψηφιακής διάδοσης. Η αφετηρία του εντοπίζεται στο τραγούδι “Doot Doot (6 7)” του Skrilla, το οποίο κυκλοφόρησε το 2024 και απέκτησε άμεση διείσδυση στις πλατφόρμες, δημιουργώντας μια αλληλουχία χρήσεων που δεν στηρίχθηκαν σε συγκεκριμένο περιεχόμενο αλλά στον ρυθμό της αναπαραγωγής. Η διάδοσή του μέσα από TikTok και Instagram έδωσε στον αριθμό λειτουργικότητα που ξεπερνούσε τη μουσική του προέλευση, καθώς ενσωματώθηκε σε βίντεο, σχολιασμούς και νεανικούς κώδικες αντίδρασης, επιτρέποντας στο 67 να μετατραπεί σε στοιχείο άμεσης κοινωνικής αναφοράς χωρίς να προηγηθεί ερμηνεία του νοήματός του.

Η αποδοχή του αριθμού συνδέθηκε με την ευκολία με την οποία η νεανική επικοινωνία υιοθετεί σήματα που δεν έχουν σταθερό πλαίσιο αλλά επιτρέπουν ευέλικτη χρήση. Το 67 λειτούργησε ως σύντομος δείκτης διάθεσης, ως μοτίβο που συνόδευε χειρονομίες και ως τρόπος απάντησης σε ποικίλες συνθήκες, δημιουργώντας έναν κώδικα που βασίζεται περισσότερο στην αίσθηση της στιγμής παρά στην εγγραφή ενός καθορισμένου νοήματος. Η ανθεκτικότητα της ασάφειας έγινε πλεονέκτημα, καθώς επέτρεψε τη συνεχή προσαρμογή του αριθμού σε νέα περιβάλλοντα πριν ακόμη σταθεροποιηθεί κάποια κοινή χρήση, κάτι που αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο η σύγχρονη επικοινωνία προτιμά τις γρήγορες μετατοπίσεις έναντι των σταθερών ορισμών.

Η κυριαρχία του 67 στις πλατφόρμες δεν προέκυψε από την ανάγκη του κοινού να ορίσει κάτι. Προέκυψε από την ανάγκη να χρησιμοποιήσει κάτι που διατηρεί ρυθμό, ευκαμψία και άμεση αναγνωσιμότητα μέσα σε περιβάλλοντα όπου η ταχύτητα της απάντησης έχει μεγαλύτερη σημασία από τη βαρύτητα της έννοιας. Με αυτόν τον τρόπο, ο αριθμός απέκτησε υπόσταση λέξης της χρονιάς επειδή εξέφρασε έναν τρόπο επικοινωνίας που ευθυγραμμίζεται με την καθημερινότητα των ψηφιακών κοινοτήτων, όπου η κυκλοφορία του περιεχομένου λειτουργεί χωρίς απαίτηση ερμηνευτικής ακρίβειας και όπου ο κώδικας διαμορφώνεται από την κοινότητα πριν ακόμη καταγραφεί από τους ειδικούς.

Η κοινή διάγνωση του 2025

Οι τρεις λέξεις θέτουν μια κοινή διάγνωση. Η γλώσσα του 2025 δεν επιδιώκει να ερμηνεύσει το περιβάλλον αλλά το αποτυπώνει με τρόπο που δεν αφήνει περιθώρια για εξωραϊσμό. Το parasocial δείχνει την αλλαγή στη δομή των σχέσεων όπου η μονομερής εμπλοκή θεωρείται κανονικότητα. Το vibe coding δείχνει την τεχνολογική νοοτροπία που επιθυμεί την αφαίρεση της προσπάθειας ενώ το 67 δείχνει τον τρόπο με τον οποίο η γλώσσα της νεότητας μετακινείται από την έννοια στην αίσθηση. Κανένας από τους όρους δεν εκπροσωπεί την πρόοδο ή την οπισθοχώρηση. Αντιπροσωπεύουν το παρόν. Ένα παρόν που έχει αποδεχθεί ότι η ταχύτητα και η απουσία βεβαιότητας δεν είναι προβλήματα αλλά θεμέλια.

Το 2025 παρουσιάζεται όχι ως χρονιά ανακαλύψεων αλλά ως χρονιά αναγνώρισης

Η αλήθεια είναι πως η γλώσσα του 2025 εκφράζει μια εποχή που έχει διαμορφώσει νέους κανόνες επικοινωνίας και σχέσης χωρίς να αναζητά σταθερά σημεία αναφοράς, γιατί οι ρυθμοί της καθημερινότητας έχουν μετατρέψει την έννοια του δεσμού, της παραγωγής και της κατανόησης σε διαδικασίες που εξελίσσονται μέσα σε συνεχή μετάβαση. Στο πλαίσιο αυτό, η συναισθηματική εγγύτητα παίρνει τη μορφή συμμετοχής χωρίς αμοιβαιότητα, η τεχνολογία αποκτά ρόλο καθοδηγητή στη σκέψη και στη δράση και η νεανική επικοινωνία διαμορφώνεται σε συνθήκες όπου η χρήση προηγείται της ανάλυσης.

Μέσα σε αυτή τη συνθήκη, το 2025 διαμορφώνεται ως χρονιά όπου αυτοί οι τρεις όροι συμπυκνώνουν τον τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας και γίνονται εργαλεία κατανόησης ενός πλαισίου που δεν αναζητά μεγάλες διακηρύξεις. Ο κόσμος λειτουργεί με ρυθμό που απαιτεί άμεση πρόσληψη, συνεχή συμβίωση με τεχνολογικούς μηχανισμούς και μια μορφή επικοινωνίας που προτάσσει τη ροή πάνω από τη σταθερή ερμηνεία, δημιουργώντας ένα περιβάλλον όπου το parasocial, το vibe coding και το 67 αποτελούν συνοπτικά αποτυπώματα μιας εποχής που έχει μάθει να στηρίζεται στη στιγμή και στην ταχύτητα.