Ποια είναι η επίδραση του διαλογισμού στον εγκέφαλο, το στρες και τη μνήμη, βάσει μελετών

Στον σημερινό κόσμο με τους γρήγορους ρυθμούς, οι άνθρωποι αναζητούν τρόπους για να χαλαρώσουν και να βρουν ηρεμία. Ο διαλογισμός μπορεί να αποτελέσει ένα τέτοιο εργαλείο, καθώς είναι ένας επιστημονικά αποδεδειγμένος τρόπος για την εξάλειψη του στρες.

Όμως ο διαλογισμός δεν δημιουργεί μόνο θετικά συναισθήματα, αλλά έχει επίσης σημαντικό αντίκτυπο, ιδίως στα συναισθήματα και τη μνήμη, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.

Αυτό διαπίστωσε μια ομάδα ερευνητών από την Ιατρική Σχολή Icahn School of Medicine at Mount Sinai, οι οποίοι χρησιμοποίησαν ενδοκρανιακές καταγραφές ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (EEG) από τα βάθη του εγκεφάλου και διαπίστωσαν ότι ο διαλογισμός προκάλεσε αλλαγές στη δραστηριότητα της αμυγδαλής και του ιππόκαμπου, βασικών περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη ρύθμιση των συναισθημάτων και τη μνήμη.

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο PNAS, μπορεί να βοηθήσει στην εξήγηση των θετικών επιπτώσεων αυτών των πρακτικών και θα μπορούσε να συμβάλει στην ανάπτυξη προσεγγίσεων που βασίζονται στον διαλογισμό για τη βελτίωση της μνήμης.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ενδοκρανιακά δεδομένα από ασθενείς με επιληψία για να κατανοήσουν καλύτερα τις εγκεφαλικές επιδράσεις του διαλογισμού

Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Συμπληρωματικής και Ολοκληρωτικής Υγείας των ΗΠΑ (NCCIH), «ο όρος διαλογισμός αναφέρεται σε μια ποικιλία πρακτικών που εστιάζουν στην ολοκλήρωση του νου και του σώματος και χρησιμοποιούνται για την ηρεμία και τη βελτίωση της συνολικής ευεξίας».

«Ορισμένοι τύποι διαλογισμού περιλαμβάνουν τη διατήρηση της νοητικής εστίασης σε μια συγκεκριμένη αίσθηση, όπως η αναπνοή, ένας ήχος, μια οπτική εικόνα ή ένα μάντρα, το οποίο είναι μια επαναλαμβανόμενη λέξη ή φράση. Άλλες μορφές διαλογισμού περιλαμβάνουν την πρακτική της ενσυνειδητότητας, η οποία περιλαμβάνει τη διατήρηση της προσοχής ή της επίγνωσης στην παρούσα στιγμή, χωρίς κρίση».

Σε μια πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Human Neuroscience, διαπιστώθηκε ότι ο υπερβατικός διαλογισμός έχει μοναδικό αντίκτυπο σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την οπτική επεξεργασία, τη μνήμη και τις σωματικές αισθήσεις.

Μέχρι στιγμής, η εγκεφαλική έρευνα έχει καταδείξει μια σύνδεση μεταξύ της διαλογιστικής πρακτικής και της εγκεφαλικής δραστηριότητας. Ωστόσο, η συγκεκριμένη νευρωνική δραστηριότητα που διέπει τις διαλογιστικές πρακτικές και τα θετικά αποτελέσματά τους δεν είναι ακόμη καλά κατανοητή.

Η Christina Maher, διδακτορική φοιτήτρια στις νευροεπιστήμες στη Μεταπτυχιακή Σχολή Βιοϊατρικών Επιστημών της Ιατρικής Σχολής Icahn και υπεύθυνη της μελέτης εξήγησε:

«Παραδοσιακά, ήταν δύσκολο να μελετηθούν αυτές οι βαθιές περιοχές του εγκεφάλου στον άνθρωπο με τη χρήση τυπικών μεθόδων. Η ομάδα μας μπόρεσε να ξεπεράσει αυτή την πρόκληση εκμεταλλευόμενη δεδομένα που συλλέχθηκαν από ασθενείς με επιληψία με χειρουργικά εμφυτευμένες συσκευές που επιτρέπουν τη χρόνια καταγραφή της εγκεφαλικής λειτουργίας μέσα από ηλεκτρόδια εμφυτευμένα βαθιά στην αμυγδαλή και τον ιππόκαμπο.

Οι βαθιές καταγραφές του εγκεφάλου κατέστησαν δυνατό να μετρηθεί για πρώτη φορά πώς μια σύντομη εξάσκηση διαλογισμού μεταμορφώνει τη νευρική δραστηριότητα.

Η μελέτη διεξήχθη στο Εργαστήριο Ποσοτικής Βιομετρίας στο Mount Sinai West, ένα εργαστήριο που έχει σχεδιαστεί για να παρέχει στους ασθενείς ένα χαλαρωτικό περιβάλλον για να λάβουν θεραπευτική αγωγή χωρίς τους περισπασμούς που συνήθως συνδέονται με ένα νοσοκομειακό περιβάλλον ή ένα παραδοσιακό εργαστήριο.

Τι ανακάλυψαν για τον διαλογισμό

Για τη μελέτη αυτή, η ερευνητική ομάδα μελέτησε οκτώ νευροχειρουργικούς ασθενείς με επιληψία ανθεκτική στα φάρμακα, στους οποίους εμφυτεύθηκε ένα σύστημα αντιδραστικής νευροδιέγερσης.

Οι συμμετέχοντες ήταν αρχάριοι διαλογιστές πριν από τη μελέτη και ολοκλήρωσαν μια πεντάλεπτη ακουστική καθοδηγούμενη διδασκαλία ακολουθούμενη από 10 λεπτά ακουστικού καθοδηγούμενου διαλογισμού «αγάπης-φιλίας».

Ο διαλογισμός της αγάπης-φιλίας είναι ένας συγκεκριμένος τύπος διαλογιστικής πρακτικής που περιλαμβάνει την εστίαση της προσοχής σε σκέψεις ευημερίας για τον εαυτό μας και τους άλλους και προδιαθέτει κάποιον να αναπτύξει συναισθήματα ενσυναίσθησης, αγάπης και ευημερίας.

Για την αξιολόγηση της επαγωγής του διαλογισμού της αγάπης-καλοσύνης, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να αναφέρουν το βάθος του διαλογισμού που βίωσαν μετά τη συνεδρία σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10 (υψηλότερη βαθμολογία = βαθύτερος διαλογισμός). Κατά μέσο όρο, οι συμμετέχοντες ανέφεραν υψηλό βαθμό βαθύ διαλογισμού (μέσος όρος = 7,43).

«Διαπιστώσαμε ότι ο διαλογισμός με βάση την αγάπη-καλοσύνη σχετίζεται με αλλαγές στην ισχύ και τη διάρκεια ορισμένων τύπων εγκεφαλικών κυμάτων που ονομάζονται κύματα βήτα και γάμμα», δήλωσε ο Ignacio Saez, PhD, αναπληρωτής καθηγητής Νευροεπιστήμης, Νευροχειρουργικής και Νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή Icahn και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.

«Αυτοί οι τύποι εγκεφαλικών κυμάτων επηρεάζονται σε διαταραχές της διάθεσης, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, οπότε η πιθανότητα να μπορούμε να τους ελέγξουμε εκούσια μέσω του διαλογισμού είναι αρκετά εκπληκτική και μπορεί να βοηθήσει να εξηγήσουμε τον θετικό αντίκτυπο που έχουν αυτές οι πρακτικές στους ανθρώπους», πρόσθεσε ο ειδικός.

Οι ερευνητές αναγνώρισαν ορισμένους περιορισμούς της μελέτης. Το μέγεθος του δείγματος ήταν μικρό και εξέτασαν τις επιδράσεις του διαλογισμού μόνο μία φορά, χωρίς να αξιολογήσουν τις επιπτώσεις της επαναλαμβανόμενης άσκησης ή την παρακολούθηση με την πάροδο του χρόνου για να δουν αν οι επιδράσεις διαρκούν.

«Η μελέτη αυτή παρέχει μια βάση για μελλοντικές έρευνες που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανάπτυξη παρεμβάσεων με βάση τον διαλογισμό για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ρυθμίσουν την εγκεφαλική δραστηριότητα σε περιοχές που εμπλέκονται στη μνήμη και τη συναισθηματική ρύθμιση», δήλωσε ο ειδικός και πρόσθεσε:

«Ο διαλογισμός είναι μη επεμβατικός, ευρέως προσβάσιμος και δεν απαιτεί εξειδικευμένο εξοπλισμό ή ιατρικούς πόρους, καθιστώντας τον ένα εύχρηστο εργαλείο για τη βελτίωση της ψυχικής ευεξίας.

Η ερευνητική ομάδα του Mount Sinai σχεδιάζει επακόλουθες μελέτες που θα διερευνήσουν τη συγκεκριμένη σχέση μεταξύ της παρατηρούμενης εγκεφαλικής δραστηριότητας και των αποτελεσμάτων στη διάθεση και την ψυχική υγεία.

Πώς να διαλογιστείς

Ο διαλογισμός είναι «πολύ προσιτός», δήλωσε ο Δρ Robert Waldinger, κλινικός καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και τόνισε:

«Υπάρχουν πλέον τόσες πολλές εφαρμογές που, αν έχεις ένα smartphone, μπορείς να μάθεις να διαλογίζεσαι. Συχνά αυτό που είναι πραγματικά χρήσιμο είναι να χρησιμοποιήσεις μια από τις εφαρμογές όπου κάποιος σας καθοδηγεί μέσα από έναν διαλογισμό»

Σύμφωνα με το Κέντρο Υγιεινής Διαβίωσης του Πανεπιστημίου Concepción της Χιλής, μπορείς να ξεκινήσεις το διαλογισμό ακολουθώντας τα εξής βήματα:

• Πάρε θέση σε ένα άνετο μέρος. Κλείσε τα μάτια, ανάπνευσε βαθιά από τη μύτη, εκπνέοντας από το στόμα. Επικεντρώσου μόνο στην αναπνοή και αν σου έρθει στο μυαλό κάποια σκέψη, άφησέ την να περάσει. Εκείνη τη στιγμή, επανάφερε την προσοχή σου στην αναπνοή σου.
• Πάρε μια βαθιά εισπνοή από τη μύτη για μια αναπνοή και μια αργή εκπνοή από το στόμα για δύο αναπνοές. Συγκεντρώσου στο να αισθανθείς και να αντιληφθείς πώς οι πνεύμονες γεμίζουν με αέρα και πώς απελευθερώνονται καθώς ο αέρας εκπνέεται. Επικεντρώσου στον ήχο της αναπνοής και στον ρυθμό της.
• Επιλέξε μια λέξη ή έναν ήχο (το μάντρα «ΟΜ» για παράδειγμα). Επανάλαβε το ήρεμα στο μυαλό σας, χωρίς να σκέφτεσαι τίποτα άλλο για ένα λεπτό. Αύξήσε σταδιακά το χρόνο καθώς κάνεις την άσκηση.