Ο χειρουργός μαστολόγος Χρήστος Λούμπιας θεωρεί την πρόληψη στάση ζωής και την ενημέρωση No1 φάρμακο

Η ιατρική του μαστού δεν είναι πια ένας ψυχρός τομέας της επιστήμης αλλά ένας ζωντανός χώρος όπου η τεχνολογία συναντά την ενσυναίσθηση. Η έγκαιρη διάγνωση και η εξατομίκευση της θεραπείας αλλάζουν τη ροή της νόσου, ενώ η τεχνητή νοημοσύνη και η νέα εποχή στην απεικόνιση δίνουν στους γιατρούς τη δυνατότητα να βλέπουν πιο βαθιά και πιο νωρίς. Στο κέντρο, όμως, δεν βρίσκεται η ασθένεια αλλά η γυναίκα. Όχι ως ποσοστό, αλλά ως ολόκληρος κόσμος εμπειριών, φόβου, αντοχής και ελπίδας. Ο καρκίνος του μαστού αντιμετωπίζεται πια όχι μόνο με φάρμακα και χειρουργεία, αλλά με γνώση, συνέπεια και εμπιστοσύνη -με μια συμμαχία ανάμεσα στην επιστήμη και την πίστη στη ζωή.

Η πρόληψη δεν είναι τεχνικός όρος αλλά στάση ζωής. Είναι η στιγμή που η γυναίκα αποφασίζει να δει το σώμα της όχι ως πιθανό κίνδυνο, αλλά ως φορέα ζωτικότητας. Ο ρόλος του γιατρού, μέσα σε αυτό το νέο πλαίσιο, μετατρέπεται σε πράξη συνοδοιπορίας -από τη διάγνωση έως την αποκατάσταση, από τον φόβο έως τη συνειδητή επιβίωση. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού, ο χειρουργός μαστολόγος Χρήστος Λούμπιας μιλά με ακρίβεια και ήθος για τις εξελίξεις στην ιατρική του μαστού, για την ευθύνη της ενημέρωσης και για την πίστη ότι η ίαση δεν είναι απλώς ιατρικό αποτέλεσμα αλλά η στιγμή που η γυναίκα ξαναγίνεται ολόκληρη.

Κύριε Λούμπια, στην ιατρική κοινότητα μιλάμε συχνά για έγκαιρη διάγνωση. Πόσο έγκαιρη μπορεί να είναι η πρόληψη όταν η ίδια η γυναίκα δεν έχει ακόμη μάθει να ακούει το σώμα της;

Όταν μιλάμε για έγκαιρη διάγνωση, το μυαλό μας αμέσως πάει στον προσυμπτωματικό έλεγχο, στην πρόληψη. Η γυναίκα πρέπει απλά να ακούει τον μαστολόγο της, να τον συμβουλεύεται, και εκείνος -πιστέψτε με- έχει τη γνώση να την καθοδηγήσει και να την εκπαιδεύσει, έτσι ώστε να μάθει να ακούει το σώμα της.

Οι επιστημονικές ανακαλύψεις γύρω από τους μοριακούς υποτύπους του καρκίνου του μαστού αλλάζουν διαρκώς τα δεδομένα. Ποιες θεωρείτε τις πιο καθοριστικές και πώς επηρεάζουν τη σύγχρονη θεραπεία;

Η γνώση αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική και έχει συμβάλει πάρα πολύ στην αποτελεσματική θεραπεία του καρκίνου του μαστού.

Η γνώση του αν έχουμε να αντιμετωπίσουμε έναν ορμονοευαίσθητο καρκίνο, έναν τριπλά αρνητικό καρκίνο ή έναν her2-θετικό καρκίνο καθορίζει το είδος της θεραπείας που θα χρησιμοποιήσουν οι ογκολόγοι, ώστε να έχουμε το επιθυμητό, αίσιο αποτέλεσμα -και το έχουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό.

Έχουμε τη δυνατότητα να εξατομικεύουμε την κάθε θεραπεία ανάλογα με τα μοριακά χαρακτηριστικά της νόσου.

Από την τεχνητή νοημοσύνη μέχρι την τρισδιάστατη μαστογραφία, η τεχνολογία έχει μεταμορφώσει τη διάγνωση. Ποια είναι η πραγματική πρόοδος που έχει επιτευχθεί και τι οφείλει να γνωρίζει κάθε γυναίκα για την ψηφιακή μαστογραφία;

Τα τελευταία χρόνια στην απεικόνιση του μαστού έχει επιτευχθεί μια -θα έλεγα- τεχνολογική επανάσταση.

Από την αναλογική μαστογραφία περάσαμε στη δισδιάστατη ψηφιακή μαστογραφία, στη συνέχεια στην τρισδιάστατη ψηφιακή μαστογραφία με τομοσύνθεση, στη χρήση σκιαγραφικών, και φτάνουμε στη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης.

Μπορούμε πλέον να λαμβάνουμε απίστευτα μεγάλο αριθμό πληροφοριών και δεδομένων που τις περισσότερες φορές θα ήταν αδύνατο να ανιχνευθούν με το ανθρώπινο μάτι.

Έχουμε βέβαια ακόμη πολύ δρόμο -πολλές έρευνες και μελέτες- ώστε η ai να χρησιμοποιείται με ασφάλεια στη ρουτίνα της διάγνωσης.

Πολλές γυναίκες αποφεύγουν τη μαστογραφία όχι από αμέλεια αλλά από φόβο για τη διάγνωση. Πώς μπορεί η ιατρική επικοινωνία να μετατρέψει τον φόβο σε δύναμη;

Η σωστή ενημέρωση, με τη σωστή επικοινωνία του μαστολόγου με την εξεταζόμενη, πρέπει να έχει έναν και μόνο στόχο: την έγκαιρη διάγνωση που μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε τη νόσο και να έχουμε πλήρη ίαση σε ποσοστό άνω του 95%.

Αυτό το ποσοστό, από μόνο του, είναι δύναμη.

Η ψυχολογική κατάσταση φαίνεται να επηρεάζει ουσιαστικά την πορεία μιας ασθένειας. Μπορεί ένας μαστολόγος να λειτουργήσει και ως ψυχολογικό στήριγμα όταν ανακοινώνει μια διάγνωση;

Όχι μόνο μπορεί να έχει ένα τέτοιο θεμιτό αποτέλεσμα, αλλά είναι υποχρέωση του κάθε μαστολόγου να στηρίξει την εξεταζόμενη ψυχολογικά, γιατί και ο ιατρός θέλει έναν δυνατό και συνεργάσιμο σύμμαχο στην πορεία προς την ίαση.

Στις περιπτώσεις αυτές τα αποτελέσματα είναι πάντα αρεστά.

Οι γυναίκες 30 με 40 ετών συχνά θεωρούν ότι είναι πολύ νέες για μαστογραφία. Ποια είναι σήμερα η επιστημονική θέση για την έναρξη του ελέγχου και πόσο ρόλο παίζει η γενετική προδιάθεση;

Το είδος των εξετάσεων, καθώς και ο χρόνος που πρέπει να διενεργούνται, διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα, αφού εξαρτώνται από παραμέτρους όπως το ατομικό ιστορικό, το οικογενειακό ιστορικό και η γενετική προδιάθεση.

Σοφότερο απ’ όλα είναι κάθε γυναίκα να έχει τον μαστολόγο της, ο οποίος θα την καθοδηγεί για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού.

Η γενετική προδιάθεση αφορά περίπου το 10% των περιπτώσεων και οφείλεται σε κληρονομούμενες μεταλλάξεις.

Εδώ χρειάζεται αξιολόγηση και συμβουλευτική από ειδικούς.

Η χειρουργική αποκατάσταση του μαστού δεν αφορά μόνο την αισθητική αλλά και την ψυχική επανένωση. Πώς εξελίσσονται οι τεχνικές διατήρησης και αποκατάστασης του μαστού και τι σημαίνουν για τη γυναίκα;

Η πλαστική αποκατάσταση του μαστού που έχει χειρουργηθεί για καρκίνο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της θεραπείας.

Οι εξελίξεις στις πλαστικές τεχνικές είναι τεράστιες και πολύ σημαντικές.

Τα αποτελέσματα είναι τέτοια που οι γυναίκες πραγματικά δεν νιώθουν σε καμία περίπτωση ότι έχουν υποστεί ακρωτηριασμό· συνεχίζουν τη ζωή τους κανονικά, πιο δυνατές από πριν, έχοντας κερδίσει το παράσημο της νίκης απέναντι στον καρκίνο.

Οι αυξανόμενες διαγνώσεις καρκίνου του μαστού τι αποκαλύπτουν για τον τρόπο που ζούμε σήμερα; Μπορεί η ασθένεια να λειτουργήσει και ως καθρέφτης του κοινωνικού μας τρόπου ζωής;

Οι ολοένα και περισσότερες διαγνώσεις, πέρα από την τεράστια εξέλιξη της τεχνολογίας στη διάγνωση, σίγουρα αποτελούν και καθρέφτη του τρόπου ζωής.

Περισσότερη καθιστική ζωή, λιγότερη άσκηση, λιγότερο υγιεινή διατροφή -όλα αυτά επηρεάζουν και τον μαστό και έχουν αρνητικό αντίκτυπο.

Πώς επαναπροσδιορίζεται η ταυτότητα μιας γυναίκας που έχει νικήσει τον καρκίνο του μαστού; Μπορεί ο καρκίνος του μαστού να λειτουργήσει όχι μόνο ως τραύμα αλλά και ως εσωτερική αναγέννηση; Ποιος είναι ο ρόλος του γιατρού στη ζωή της μετά τη θεραπεία;

Η γυναίκα, μετά από αυτή τη μάχη, βγαίνει πιο δυνατή, πιο συνειδητοποιημένη και συνεχίζει τη ζωή της όπως πριν -πολλές φορές και με καλύτερες επιλογές.

Ο ρόλος του γιατρού είναι τεράστιος, και μετά από αυτή τη νικηφόρα μάχη δημιουργείται μια αληθινή σχέση ζωής -μια σχέση συνεργασίας και ειλικρίνειας.

Ο γιατρός πρέπει να είναι πάντα δίπλα στη γυναίκα.

Αν η πρόληψη είναι η νέα θεραπεία, ποια θεωρείτε ότι θα είναι η επόμενη μεγάλη επανάσταση στην ιατρική του μαστού τα επόμενα χρόνια; Είναι ρεαλιστικό να μιλάμε για μια εποχή όπου ο καρκίνος του μαστού θα είναι πλήρως ιάσιμος;

Ήδη, από το 1990 μέχρι σήμερα, έχει σημειωθεί πτωτική τάση στις απώλειες από καρκίνο του μαστού της τάξης του 43%, σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες.
Η σωστή πληροφόρηση, η ενημέρωση, η εξειδίκευση και η τεχνολογική πρόοδος έχουν συμβάλει καθοριστικά.

Καθώς εντείνονται οι προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, μαζί με τη γνώση και την εμπειρία των ιατρών σε συνεργασία με την τεχνολογία, τα ποσοστά θα βελτιώνονται διαρκώς.

Συχνά λέμε «πάσχω από καρκίνο του μαστού», σαν η ασθένεια να είναι το υποκείμενο κι εμείς το αντικείμενο. Πιστεύετε ότι η γλώσσα που χρησιμοποιούμε για τον καρκίνο επηρεάζει τον τρόπο που τον βιώνουμε;

Το ζητούμενο είναι η λέξη «πάσχω» να αντικατασταθεί από το «είχα/πέρασα καρκίνο του μαστού».

Εμπειρικά μπορώ να πω ότι οι γυναίκες που στέκονται όρθιες μπροστά του και τον αντιμετωπίζουν χωρίς φόβο, με ορθό ανάστημα, βγαίνουν νικήτριες.

Πάμε λοιπόν να αντικαταστήσουμε το «πάσχω» με το «είχα».

Μετά τη μαστεκτομή, πολλές γυναίκες επαναπροσδιορίζουν τη σχέση τους με το σώμα και την εικόνα τους. Μπορεί η αισθητική -με την ουσιαστική έννοια της αποδοχής και της αρμονίας- να λειτουργήσει θεραπευτικά;

Σίγουρα η αισθητική αποτελεί μέρος της θεραπείας.

Η αποδοχή και η αρμονία έρχονται μετά από μια ωραία αισθητική αποκατάσταση και αυτό λειτουργεί τόσο ευεργετικά όσο και θεραπευτικά.

Μια θεραπευμένη νόσος, μαζί με ένα καλό αισθητικό αποτέλεσμα, αποτελούν «φάρμακο» και για την ψυχική υγεία. Έτσι, όλο το σώμα ζει ξανά αρμονικά, όπως πριν από τη μαστεκτομή.

Οι γυναίκες που έχουν χάσει μητέρα ή αδελφή από καρκίνο του μαστού ζουν συχνά μέσα σε έναν προληπτικό φόβο. Πώς μπορεί η ιατρική γνώση να τις ελευθερώσει από την ψυχολογική κληρονομιά του τρόμου χωρίς να ακυρώνει τη σημασία της πρόληψης;

Γνωρίζουμε πλέον, μετά από πολλές έρευνες, ότι μια νεαρή γυναίκα με ιστορικό σε μητέρα ή αδελφή διατρέχει επιπλέον κίνδυνο να νοσήσει σε σχέση με τον υπόλοιπο γυναικείο πληθυσμό -μικρότερο από 10%.

Χρέος του χειρουργού είναι να ενημερώσει σωστά ότι δεν πρέπει να την διακατέχει φόβος, παρά μόνο υπευθυνότητα ως προς τις ιατρικές οδηγίες για την πρόληψη του μαστού.

Κύριε Λούμπια, στην εποχή των κοινωνικών δικτύων, ο καρκίνος του μαστού έγινε και hashtag. Πώς αντιμετωπίζετε τη σύγχυση ανάμεσα στην ιατρική ενημέρωση και την παραπληροφόρηση; Μπορεί ο γιατρός να παραμείνει αυθεντία χωρίς να γίνει influencer;

Το σημαντικότερο όπλο -και η αρχή της πρόληψης- είναι η ενημέρωση.
Δίχως σωστή ενημέρωση δεν θα υπήρχε ευαισθητοποίηση και, κατ’ επέκταση, δεν θα ξεκινούσε ποτέ η πρόληψη.

Υποχρέωση του ιατρού, μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, είναι αυστηρά και μόνο η υπεύθυνη, τεκμηριωμένη ενημέρωση γύρω από την πρόληψη του μαστού.