«Κοντά στα σαράντα νόμιζα πως τελείωνα» - Σήμερα, στα 76, απλώς συνεχίζει να είναι η Meryl Streep
Την αποκαλούν «την καλύτερη ηθοποιό της γενιάς της» ενώ καμία άλλη δεν έχει συγκεντρώσει περισσότερες υποψηφιότητες για Όσκαρ. Δεν είναι, όμως, απλώς η καλύτερη ηθοποιός της γενιάς της. Είναι κάτι πολύ πιο επικίνδυνο. Το σύστημα του Hollywood δεν την είδε εξαρχής με δέος. Στην πρώτη της οντισιόν για το King Kong, ο παραγωγός είπε -νομίζοντας πως δεν καταλάβαινε ιταλικά- «Μα τι μου έφερες; Είναι άσχημη». Η -76 ετών σήμερα- Streep τού απάντησε, επίσης στα ιταλικά: «Συγγνώμη που δεν είμαι όσο όμορφη θέλετε. Αυτή είμαι όμως. Κι αυτό έχετε». Επέστρεψε σπίτι. Δεν έγινε ηθοποιός του King Kong, έγινε ηθοποιός του Kramer vs. Kramer. Εκεί, άγγιξε το πρώτο της Όσκαρ. Ήταν μόνο η αρχή.
«Κοντά στα σαράντα πίστευα πως κάθε ταινία θα ήταν η τελευταία. Στα 48 κρατούσαν το φτυάρι… Κι εγώ είμαι εκεί έξω εκ μέρους όλων των “παλιών” γυναικών -και το απολαμβάνω», έχει πει κατα το παρελθόν η 76 ετών σήμερα, Meryl Streep, καθιστώντας σαφές με την πορεία της πως αυτό το φτυάρι έμεινε άχρηστο.
Στα σαράντα της, η βιομηχανία την κοίταζε σαν να πλησίαζε ήδη το τέλος
Η καριέρα, κατά τα στατιστικά του Hollywood, είναι υπόθεση νεότητας. Ειδικά όταν είσαι γυναίκα. Κι όμως, ενώ οι άλλοι σκέφτονταν πόσες ανάσες απέμειναν στο κινηματογραφικό της σώμα, η Streep φόρτωνε ακόμα οξυγόνο και με απίστευτη δόση τσαμπουκά δεν υπέγραψε ποτέ συμβόλαιο με το τέλος. Στα 48 της, της είχαν ήδη σκάψει τον λάκκο, εκείνη όμως μετέτρεψε το φτυάρι σε εργαλείο διάνοιξης δρόμου.
Εκτός από το ότι δίδαξε υποκριτική, μετέτρεψε κάθε ρόλο σε πεδίο ανατομίας της ανθρώπινης ψυχής. Στο Sophie’s Choice χρειάστηκε μία λήψη. Όσο άντεχε, το έζησε. Η Sophie κουβαλούσε την απόφαση. Κι εκείνη το βάρος της σκηνής. Δεν κινούσε τον ρόλο. Τον βάρυνε. Στις σιωπές της υπήρχε περισσότερη ένταση απ’ όση σε ολόκληρους διαλόγους.
Όπως στο Bridges of Madison County, όπου η επιλογή μιας γυναίκας αιχμαλωτίζεται όχι στην κραυγή αλλά στο βλέμμα της πίσω από το παράθυρο. Ή όπως στο The Iron Lady, όπου η ωμή ακαμψία της Margaret Thatcher φιλτράρεται μέσα από μια ανθρωπιά που δεν μαλακώνει, αλλά βαραίνει.
Κανείς δεν μπορεί πια να την κρίνει με τους ίδιους όρους που κρίνουν τους άλλους. Όταν λέγεται πως είναι η «καλύτερη ηθοποιός της γενιάς της», κάτι σημαντικό χάνεται. Γιατί η Meryl Streep δεν ανήκει στη γενιά της. Δεν ανήκει καν σε γενιά. Η ύπαρξή της μέσα στο σινεμά είναι τόσο απόλυτη, που ακυρώνει την ίδια την ανάγκη σύγκρισης.
Γεννημένη στο Summit του New Jersey, σαν σήμερα 21 Ιουνίου του 1949, μεγάλωσε σ’ ένα περιβάλλον που η αυτοπεποίθηση δεν ήταν ζητούμενο -ήταν υπόθεση μητρικής εντολής. Η Mary Wilkinson Streep, καλλιτέχνιδα η ίδια, την κοίταζε στα μάτια από παιδί και της έλεγε: «Μπορείς να κάνεις τα πάντα. Αν το προσπαθήσεις, το έχεις. Αν δεν το προσπαθήσεις, κανείς δεν θα το κάνει για σένα». Και η μικρή Meryl δεν αμφισβήτησε ποτέ την αλήθεια αυτής της πρότασης. Η πίστη στο εφικτό έγινε δομικό υλικό του χαρακτήρα της.
Ξεκίνησε μαθήματα όπερας στα δώδεκα, όταν τη διάλεξαν να τραγουδήσει σε σχολική εκδήλωση. Επί τέσσερα χρόνια μάθαινε να παράγει ήχο. Αλλά ο ήχος, γρήγορα κατάλαβε πως δεν ήταν το απόλυτο νόημα για εκείνη. Τραγουδούσε λέξεις που δεν ένιωθε, ιστορίες που δεν ήταν δικές της. Ένα από τα πιο σημαντικά μαθήματα της ζωής της καταγράφηκε τότε: να μην λέει τίποτα που δεν μπορεί να νιώσει. Η ενσυναίσθηση έγινε η πεμπτουσία της τέχνης της.
Αν το ταλέντο ήταν αρκετό, δεν θα είχαμε αυτή την ιστορία.
Απο νωρίς ήξερε ότι η σκληρή δουλειά είναι αυτό που διαχωρίζει την ιδιοφυΐα από το ταλέντο. Στο Yale, μελετούσε, δούλευε ως σερβιτόρα, δακτυλογράφος, ανέβαινε σε πάνω από δώδεκα θεατρικές παραγωγές τον χρόνο. Υπήρχαν στιγμές που το σώμα της δεν άντεχε -έλκη, εξάντληση, σκέψεις εγκατάλειψης. Σκέφτηκε να γίνει δικηγόρος. Κράτησε τον ρόλο του ηθοποιού. Όχι γιατί πίστευε πως ήταν η μοίρα της. Αλλά γιατί ήξερε να πειθαρχεί.
Το σύστημα του Hollywood δεν την είδε εξαρχής με δέος. Στην πρώτη της οντισιόν για το King Kong, ο παραγωγός είπε -νομίζοντας πως δεν καταλάβαινε ιταλικά- «Μα τι μου έφερες; Είναι άσχημη». Η Meryl του απάντησε, επίσης στα ιταλικά: «Συγγνώμη που δεν είμαι όσο όμορφη θέλετε. Αυτή είμαι όμως. Κι αυτό έχετε». Επέστρεψε σπίτι. Δεν έγινε ηθοποιός του King Kong, έγινε ηθοποιός του Kramer vs. Kramer. Εκεί άγγιξε το πρώτο της Όσκαρ. Ήταν η αρχή.
Κάθε ρόλος ήταν ένα νέο σύστημα κανόνων. Στο Sophie’s Choice, η πολωνική προφορά κουβαλούσε ενοχή που δεν έσβηνε. Στο Devil Wears Prada, η σιωπή της Miranda Priestly ήταν αρκετή. Δεν χρειαζόταν τόνο για να δώσει εντολή. Στην Iron Lady, η φωνή της Thatcher δούλευε σαν μηχανή ακριβείας.
Κι ενώ το σινεμά την τοποθετούσε συνεχώς στην κορυφή, η ζωή έφτιαχνε την αντιπαράθεσή της με την απώλεια από πολύ νωρίς. Ο John Cazale, ο άνδρας που αγάπησε και φρόντισε όταν εκείνος έδινε τη μάχη του με τον καρκίνο, έφυγε στα 42 του το 1978. Εκείνη έμεινε δίπλα του μέχρι το τέλος. «Δεν το ξεπέρασα. Δεν θέλω να το ξεπεράσω. Ο πόνος παραμένει κάπου πίσω στο μυαλό και αγγίζει ό,τι έρχεται μετά. Αλλά μπορείς να συνεχίσεις».
Ωστόσο, χωρίς να ξεπεράσει το τραγικό γεγονός που τη σημάδεψε, συνέχισε. Παντρεύτηκε τον γλύπτη Don Gummer, απέκτησε τέσσερα παιδιά, έφτιαξε μια οικογένεια μακριά από τα φωτογραφικά φλας. Σπάνια διασημότητα βρήκε τέτοια ισορροπία ανάμεσα σε παγκόσμια αναγνωρισιμότητα και καθημερινότητα.
Το αθροιστικό βάρος των διακρίσεων της είναι σχεδόν τρομακτικό. Τρία Όσκαρ. Είκοσι μία υποψηφιότητες. Ενενήντα υποψηφιότητες σε όλα τα μεγάλα βραβεία. Χρυσές Σφαίρες, BAFTA, Emmy, Grammy, Tony, AFI, τιμητικά βραβεία σε κάθε ήπειρο. Δεν κυνήγησε τις διακρίσεις. Εκείνες την κυνήγησαν.
Η υπερταλαντούχα ηθοποιός με τα 100+ διαφορετικά κινηματογραφικά πρόσωπα, ποτέ δεν σίγησε τη φωνή της όταν ήθελε να μιλήσει. Στο αποκορύφωμα του κινήματος #MeToo, στάθηκε δίπλα σε όσες μίλησαν για τις κακοποιήσεις. Στην απονομή του Cecil B. DeMille Award το 2017, μίλησε για την εξουσία που κακοποιεί και χλευάζει: «Όταν οι ισχυροί χρησιμοποιούν τη δύναμή τους για να ταπεινώνουν τους αδύναμους, όλοι χάνουμε».
Σήμερα, στα 76 της, με βεβαιότητα θα πούμε πως δεν παίζει ρόλους. Ούτε καν διαλέγει. Τους αναπνέει. Δεν κάνει επίδειξη αντοχής. Δεν επιζητά την επιβεβαίωση. Είναι εκεί, ειλικρινής και σταθερή, όπως ένα γεωγραφικό στίγμα που δεν χρειάζεται ούτε χάρτη ούτε GPS. Υπάρχει.
Η Meryl Streep δεν είναι η κορυφαία ηθοποιός της γενιάς της. Είναι το όριο όπου σταματούν οι συγκρίσεις.
Δεν είναι τυχαίο ότι όσοι την αποκαλούν «θρύλο» αδυνατούν ταυτόχρονα να την αποδομήσουν. Γιατί η δύναμή της δεν βρίσκεται στα πολλά κυβικά της καριέρας της, αλλά στην απόλυτη αδιαφορία της απέναντι στη μηχανή του εντυπωσιασμού.
Όσοι μιλούν για «ρόλους-προκλήσεις» συνήθως μιλούν για υλικό που θα τροφοδοτήσει βραβεία και εξώφυλλα. Εκεινη έψαχνε κάτι πιο ενοχλητικό: έψαχνε τον χώρο όπου το εγώ της θα διαλυόταν. Δεν κατασκεύαζε χαρακτήρες. Υποτασσόταν σε αυτούς. Μια γυναίκα που κατάφερε να μιλήσει ταυτόχρονα με τη φωνή μιας Πολωνής μητέρας, μιας Βρετανίδας πρωθυπουργού, μιας Νεοϋορκέζας μαγείρισσας, μιας καλόγριας στο Κουίνς ή μιας μάγισσας στο δάσος, δεν υποδύθηκε. Μετακινήθηκε. Άλλαξε οπτική, άλλαξε βιολογία, άλλαξε ακόμα και τις μικροπαύσεις ανάμεσα στις συλλαβές. Αυτή είναι η επικίνδυνη ακρίβεια που τρομάζει τους «εύκολους» ηθοποιούς.
Αυτό που κάνει τη διαδρομή της Meryl Streep μοναδική είναι ότι δεν έχτισε τον μύθο της πάνω σε έναν θρίαμβο. Τον έχτισε πάνω στην καθημερινή άρνηση να υποκύψει στο προβλέψιμο. Το γεγονός ότι, ακόμα και τώρα, στα 76 της, εξακολουθεί να υπάρχει ως ενεργό δημιουργικό σημείο αναφοράς, είναι από μόνο του πράξη αντίστασης. Αντίστασης στην εμμονή της βιομηχανίας με τη νεότητα. Αντίστασης στην ισοπέδωση της πολυπλοκότητας.
Με αφορμή τα 76α γενέθλιά της ακολουθούν κάποια από τα γεμάτα σοφία λόγια της που μάς θυμίζουν το «Ζήσε επιτέλους τη ζωή σου»
«Κοντά στα σαράντα πίστευα ότι κάθε ταινία θα ήταν η τελευταία. Στα 48 σού ετοίμαζαν το φτυάρι… Κι εγώ είμαι εκεί έξω εκ μέρους όλων των “παλιών” γυναικών, και το χαίρομαι!»
«Βρες τον δικό σου δρόμο… Στο τέλος μετράει αυτό που νιώθεις σωστό εσύ – όχι ό,τι σου είπε η μητέρα σου, ούτε κάποια ηθοποιός, ούτε κανείς άλλος· μόνο εκείνη η μικρή, ήσυχη φωνή μέσα σου»
«Βάλε παρωπίδες σε ό,τι προσπαθεί να σε κρατήσει πίσω, ιδίως στις φωνές που έχεις μέσα στο κεφάλι σου»
«Η συνταγή της ευτυχίας και της επιτυχίας είναι απλή: να είσαι ο εαυτός σου, με όσο το δυνατόν πιο ζωντανό τρόπο»
«Είναι απίστευτο τι μπορείς να πετύχεις αν το ζητήσεις ήρεμα, καθαρά και με αυτοπεποίθηση»
«Ό,τι μας κάνει πραγματικά χαρούμενους είναι απλό: αγάπη, σεξ και φαγητό. Αν έχεις τα βασικά, όλα τ’ άλλα περισσεύουν»
«Υπάρχουν μέρες που κι εγώ νομίζω ότι με υπερεκτιμούν… μα όχι σήμερα»
«Οι κόρες μου με βοήθησαν να σταματήσω να ανησυχώ για την εμφάνισή μου. Πόσα χρόνια έχασα πιστεύοντας πως δεν ήμουν αρκετά όμορφη! Τι σπατάλη χρόνου»
«Αγκάλιασε το γήρας. Η ζωή είναι πολύτιμη. Όταν έχεις χάσει πολλούς ανθρώπους, κάθε μέρα μοιάζει με δώρο»
«Τη στιγμή που αρχίζεις να νοιάζεσαι τι σκέφτονται οι άλλοι, παύεις να είσαι ο εαυτός σου»
«Αυτό που σε κάνει διαφορετικό ή παράξενο –εκεί κρύβεται η δύναμή σου»
«Η εμμονή για τέλειο φως, τέλειο αυτό, τέλειο εκείνο, μου φαίνεται τρομερά ενοχλητική»
«Το μεγάλο προνόμιο των ανθρώπων είναι ότι διαθέτουμε τη δύναμη της ενσυναίσθησης. Η ενσυναίσθηση βρίσκεται στον πυρήνα της τέχνης του ηθοποιού. Δώσε σημασία στις ρωγμές - από εκεί μπαίνει το φως»
«Πιστεύω ότι η μεγάλη αξία της δουλειάς μας ως ηθοποιοί είναι πως δίνουμε φωνή σε χαρακτήρες που αλλιώς δεν θα είχαν καμία»
«Η υποκριτική δεν είναι να προσποιείσαι ότι είσαι κάποιος άλλος. Είναι να βρίσκεις το κοινό μέσα σε αυτό που φαίνεται διαφορετικό -και να βρίσκεις εσένα εκεί. Δεν νομίζω ότι είμαι γεννημένη performer· νομίζω ότι είμαι ηθοποιός»
«Με συναρπάζουν οι άνθρωποι. Αυτή είναι η ουσία της υποκριτικής μου. Με ενδιαφέρει πώς είναι να είμαι εσύ»
«Μην τα παρατάς ούτε να υποχωρείς μπροστά στον χλευασμό, την ειρωνεία ή την αδιαφορία»
«Απλώς συνέχισε αυτό που κάνεις. Αυτό είναι το μάθημα που παίρνω από τον άντρα μου: “Συνέχισε. Ξεκίνα, ξεκινώντας”»
«Αν δεν νιώθω απόλυτα σίγουρη ότι μπορώ να αποδώσω τέλεια τον ρόλο, δεν το επιχειρώ καν»
«Το μόνο που έχει ένας ηθοποιός είναι η τυφλή πίστη ότι είναι αυτό που υποδύεται, κάθε μέρα, σε κάθε σκηνή»
«Το πιο απελευθερωτικό πράγμα που έκανα στην αρχή ήταν να πάψω να ανησυχώ για την εμφάνισή μου όσον αφορά τη δουλειά μου»
«Ενσωμάτωσε τις αξίες σου σε κάθε τομέα της ζωής σου. Πήγαινε την καρδιά σου στη δουλειά και ζήτα το περισσότερο και το καλύτερο κι από τους άλλους»
«Θέλω να νιώθω τη ζωή μου όσο τη ζω»
«Μην σπαταλάς τη ζωή σου ανησυχώντας για το βάρος σου. Δεν υπάρχει τίποτα πιο βαρετό, ανόητο, αυτοκαταστροφικό και ανιαρό από το να απομακρύνεις έτσι τον εαυτό σου από τη χαρά του να ζεις»
«Πρέπει να αγκαλιάζεις το πέρασμα του χρόνου. Η ζωή είναι πολύτιμη. Όταν έχεις χάσει πολλούς ανθρώπους, συνειδητοποιείς πως κάθε μέρα είναι ένα δώρο»
«Όταν γεράσουμε, γινόμαστε αυτό που πάντα ήμασταν. Και όταν είμαστε ηλικιωμένοι, είμαστε στην ουσία οι ίδιοι άνθρωποι που ήμασταν στα οκτώ μας»
«Η υποκριτική δεν είναι να προσποιείσαι πως είσαι κάποιος άλλος. Είναι να βρίσκεις την ομοιότητα μέσα σε αυτό που φαίνεται διαφορετικό και να ανακαλύπτεις τον εαυτό σου εκεί μέσα»
«Το πιο απελευθερωτικό πράγμα που έκανα στην αρχή ήταν να απελευθερωθώ από κάθε ανησυχία για την εμφάνισή μου σε σχέση με τη δουλειά μου»
«Είναι εκπληκτικό τι μπορείς να κερδίσεις όταν το ζητάς ήρεμα, ξεκάθαρα και με αυτοπεποίθηση»
«Αυτό που σε κάνει διαφορετικό ή περίεργο /αυτό είναι η δύναμή σου»
«Το μεγάλο δώρο των ανθρώπων είναι η δύναμή μας για ενσυναίσθηση»
«Με συναρπάζει πραγματικά η συνεργασία… Είναι σαν μια κοινή, συνειδητή αυταπάτη»
Bloggers
