Imagine, να έχουν περάσει 85 χρόνια από τη γέννηση του John Lennon & να έχει πεθάνει τα 45 από αυτά

«Όταν ήμουν πέντε χρονών, η μητέρα μου έλεγε πάντα πως το κλειδί της ζωής είναι η ευτυχία. Όταν πήγα σχολείο, με ρώτησαν τι θέλω να γίνω όταν μεγαλώσω. Έγραψα "ευτυχισμένος". Μου είπαν πως δεν κατάλαβα την άσκηση. Τους είπα πως εκείνοι δεν κατάλαβαν τη ζωή». Αυτή η φράση συμπυκνώνει to DNA του John Lennon. Την άρνησή του να υποταχθεί στις απαιτήσεις του κόσμου, την επιμονή του να βλέπει τη ζωή όχι ως καθήκον αλλά ως κατάσταση ελευθερίας.

Ο Lennon γεννήθηκε σαν σήμερα

Ο Lennon γεννήθηκε στο Λίβερπουλ στις 9 Οκτωβρίου του 1940, σε μια πόλη που ακόμη μετρούσε τις πληγές του πολέμου. Ο πατέρας του, ναυτικός, έλειπε συνεχώς. Η μητέρα του, Julia, του χάρισε τη μουσική και μαζί της την αίσθηση της ανεξαρτησίας. Του έμαθε να παίζει μπάντζο, του μίλησε για τον Elvis Presley, του άνοιξε έναν κόσμο που κανένα σχολείο δεν μπορούσε να του διδάξει. Όταν σκοτώθηκε, ο Lennon ήταν δεκαεπτά. Από εκείνη τη μέρα έμαθε ότι η απώλεια είναι η πιο σκληρή μορφή ενηλικίωσης. Τη μετέτρεψε σε δύναμη, σε χιούμορ, σε άρνηση να προσαρμοστεί σε οτιδήποτε δεν κουβαλούσε αλήθεια.

Η θεία Mimi τον μεγάλωσε με πειθαρχία και αστική ευπρέπεια. Του έλεγε ότι η μουσική δεν θα τον ταΐσει ποτέ. Εκείνος αποφάσισε να αποδείξει το αντίθετο, όχι από πείσμα αλλά από ανάγκη. Η τέχνη του δεν ήταν φιλοδοξία, ήταν επιβίωση. Μέσα της διοχέτευε ό,τι δεν μπορούσε να πει αλλιώς. Ο θυμός, η μοναξιά, η ειρωνεία και η τρυφερότητα έγιναν οι νότες του. Από μικρός έμαθε να μετατρέπει το σκοτάδι σε μελωδία.

Το 1957, σε μια εκκλησιαστική γιορτή, γνώρισε τον Paul McCartney

Ήταν δύο έφηβοι με κοινή πείνα για μουσική και εντελώς διαφορετική ψυχοσύνθεση. Ο ένας πειραχτήρι, ο άλλος τελειομανής. Μαζί δημιούργησαν κάτι που ξεπέρασε τη φιλία και έγινε δημιουργική εξίσωση. Οι Beatles γεννήθηκαν από αυτή τη συνάντηση και έγιναν η φωνή μιας γενιάς που ήθελε να απελευθερωθεί από την ενοχή και τον φόβο. Ο Lennon δεν έβλεπε τη μουσική ως διασκέδαση. Την έβλεπε ως πράξη αυτογνωσίας. Γι’ αυτό τα τραγούδια του, ακόμη και τα πιο χαρούμενα, είχαν μια εσωτερική ανησυχία.

Το Help δεν ήταν τραγούδι για έρωτα, αλλά εξομολόγηση. Το Nowhere Man δεν μιλούσε για κάποιον άλλον αλλά για τον ίδιο. Το All You Need Is Love δεν ήταν διακήρυξη ρομαντισμού αλλά πρόταση απλότητας. Ο Lennon δεν ήθελε να ακούγεται ως φιλόσοφος, όμως συχνά ήταν πιο ουσιαστικός από όσους αυτοχαρακτηρίζονταν έτσι. Πίστευε πως η αλήθεια είναι πάντα απλή, και πως το να τη λες φωναχτά είναι ήδη πολιτική πράξη.

Η δημοσιότητα τον τρόμαζε

Έβλεπε τη λατρεία σαν άλλο πρόσωπο του ελέγχου. Ήξερε πως ό,τι αγαπά ο κόσμος, σύντομα το απαιτεί. Η φράση του «We’re more popular than Jesus now» δεν ειπώθηκε για πρόκληση αλλά ως σχόλιο πάνω στην παράνοια της μαζικής λατρείας. Ο Lennon δεν άντεχε τον ρόλο του μύθου. Ήθελε να παραμένει άνθρωπος, ακόμη κι αν αυτό σήμαινε να απογοητεύει.

Το 1968 γνώρισε τη Yoko Ono

Το 1968 γνώρισε τη Yoko Ono, μια γυναίκα που δεν ήρθε να τον θαυμάσει αλλά να τον ταράξει. Η παρουσία της δεν υπήρξε ήρεμη, υπήρξε καθοριστική. Τον αποσύνδεσε από τη λογική του συγκροτήματος, από το ρυθμό της μαζικής επιτυχίας, από τον Lennon που οι άλλοι περίμεναν να βλέπουν. Τον έβαλε να αντικρίσει τον εαυτό του χωρίς χειροκρότημα και χωρίς κοινό. Πολλοί πίστεψαν πως τον κατέστρεψε όμως στην πραγματικότητα τον υποχρέωσε να βγει από τη φυλακή της ταυτότητάς του. Εκείνος, μέσα από εκείνη, ξαναβρήκε τη φωνή του -όχι τη μουσική, αλλά τη φωνή της συνείδησης κατά πολλούς.

Η σχέση τους έγινε το πεδίο όπου ο Lennon κατέρρευσε και αναγεννήθηκε. Η Yoko του έμαθε ότι η αγάπη δεν είναι συναίσθημα αλλά πράξη, μια άσκηση παρουσίας που απαιτεί πειθαρχία. Όταν έλεγε πως «η αγάπη είναι σαν φυτό, πρέπει να τη φροντίζεις αλλιώς μαραίνεται», δεν μιλούσε θεωρητικά. Μιλούσε για την προσπάθεια να συνυπάρξεις χωρίς να χαθείς.

Τα bed-ins για την ειρήνη, οι φωτογραφίες τους στα ξενοδοχεία, τα πανό War is Over, ήταν μορφές δημόσιας εξομολόγησης. Μέσα από εκείνα, ο Lennon απομακρύνθηκε οριστικά από τη λογική του σταρ. Η ειρήνη, για εκείνον, έπαψε να είναι ιδέα και έγινε παρουσία. Το Give Peace a Chance ηχογραφήθηκε σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, ανάμεσα σε φίλους, με μικρόφωνο που δεν έκρυβε τίποτα. Έγινε ύμνος όχι για την αρτιότητά του, αλλά γιατί ακούγονταν μέσα του η αλήθεια ενός ανθρώπου που είχε περάσει απέναντι, από τη φιλοδοξία στην επίγνωση.

Το 1971 κυκλοφόρησε το Imagine

Ένα τραγούδι χωρίς περιττές νότες, χωρίς θρησκευτικά ή εθνικά σύμβολα, χωρίς ουτοπίες. Ένα τραγούδι που ζητούσε από τον άνθρωπο να σταματήσει να βλέπει τους άλλους σαν ξένους. Το Imagine δεν ήταν μήνυμα ειρήνης αλλά πρόταση συνειδητότητας. Η μουσική του ήταν τόσο απλή που έγινε αθάνατη. Μέσα σε λίγα λεπτά χώρεσε ό,τι προσπαθούν να πουν βιβλία και δηλώσεις ολόκληρες εποχές.

Μετά το Imagine ήρθε η σιωπή. Ο Lennon ζούσε ήρεμα στη Νέα Υόρκη. Το 1980, αποφάσισε να επιστρέψει με το Double Fantasy, έναν δίσκο γεμάτο αγάπη, αποδοχή, ωριμότητα. Οι στίχοι του ήταν σχεδόν καθημερινοί, σαν συνομιλία ενός ανθρώπου που είχε σταματήσει να παλεύει με τον εαυτό του και είχε αρχίσει να τον καταλαβαίνει.

Στις 8 Δεκεμβρίου 1980, έξω από το Dakota Building, ένας άνδρας τον πυροβόλησε τέσσερις φορές

Ο Lennon έφυγε στα σαράντα του μόλις χρόνια. Δεν πρόλαβε να γεράσει, αλλά η αλήθεια είναι πως πρόλαβε να ζήσει γεμάτα. Ο κόσμος εκείνη τη νύχτα βγήκε στους δρόμους, τραγουδούσε Imagine και έκλαιγε σαν να είχε χαθεί κάτι συλλογικό. Γιατί δεν έφυγε μόνο ένας μουσικός αλλά μια φωνή που έλεγε δυνατά ό,τι όλοι φοβόντουσαν να πουν.

Σαράντα πέντε χρόνια μετά, η παρουσία του παραμένει απτή. Ο Lennon δεν αγιοποιήθηκε και ούτε μπόρεσε να τον βάλει κανείς σε πλαίσιο. Δεν υπήρξε άγιος ούτε επαναστάτης. Ήταν άνθρωπος, εγωιστής, με τρυφερότητα, επιπολαιότητα, διαύγεια, φόβο και θάρρος ταυτόχρονα. Και αυτή η αλήθεια του είναι που τον κρατά ζωντανό.

Τα στρογγυλά του γυαλιά έγιναν σύμβολο

Δεν ήταν αισθητική λεπτομέρεια αλλά τρόπος θέασης. Μέσα από αυτά κοιτούσε τον κόσμο με καθαρότητα, αφαιρώντας τα περιττά. Η απλότητα του ντυσίματός του, η ήρεμη στάση του σώματος, η αποδοχή της ηλικίας και της φθοράς, όλα εξέφραζαν έναν άνθρωπο που δεν ενδιαφερόταν να φανεί, αλλά να υπάρχει.

Η φωνή του Lennon είχε εκείνη τη ρωγμή που δεν μπορεί να διδαχθεί. Ήταν η φωνή ενός ανθρώπου που είχε καταλάβει ότι η αδυναμία είναι μορφή δύναμης. Κάθε του τραγούδι κουβαλούσε το βάρος μιας εσωτερικής ερώτησης, ποτέ μιας απάντησης. Έλεγε πως «η πραγματικότητα αφήνει πολύ χώρο στη φαντασία» και το αποδείκνυε με τη στάση του. Γιατί το θάρρος να φαντάζεσαι είναι ήδη πράξη αντίστασης.

Η επιρροή του Lennon ξεπερνά τη μουσική. Είναι αισθητική, ηθική, υπαρξιακή. Οι νεότεροι μουσικοί δεν τον μιμούνται. Τον διαβάζουν. Βλέπουν πώς η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο αφύπνισης. Ο Lennon έδειξε ότι ο ρόλος του καλλιτέχνη δεν είναι να οδηγεί, αλλά να καθρεφτίζει. Η τέχνη, όπως έλεγε, δεν θεραπεύει, αλλά αποκαλύπτει.

Imagine there’s no heaven.. It’s easy if you try.. No hell below us.. Above us only sky

Η Imagine Peace Tower στην Ισλανδία ανάβει κάθε χρόνο στις 9 Οκτωβρίου, τη μέρα της γέννησής του, και σβήνει στις 8 Δεκεμβρίου, τη μέρα που έφυγε. Δεν είναι μνημείο αλλά συνέχεια. Μια υπενθύμιση ότι η ειρήνη για την οποία μίλησε δεν ήταν σύνθημα αλλά πράξη επιμονής. Η Yoko Ono, στα ενενήντα της, εξακολουθεί να τον αναφέρει σαν να ζει στο διπλανό δωμάτιο. Το ίδιο και οι γιοι του. Ο Sean Lennon κουβαλά το βλέμμα του, ο Julian τη νηφαλιότητα που εκείνος απέκτησε αργά. Όσα έμειναν πίσω δεν ανήκουν στην ιστορία, αλλά κατά το John Lennon ...Ευαγγέλιον, ανήκουν σε μια διαρκή πρόθεση του να ζούμε δηλαδή με καθαρότητα και να μην ξεχνάμε ότι η ειρήνη χρειάζεται φωνή για να υπάρξει.

Ο Lennon πίστευε πως ο άνθρωπος είναι ικανός για το καλύτερο και για το χειρότερο

Ο -για πάντα 40 ετών- Lennon δεν αναζήτησε ποτέ τελειότητα, μόνο αλήθεια. Κι αυτή η αλήθεια βρίσκεται ακόμη μέσα στις νότες του. Όταν έλεγε πως «όλα όσα κάνω είναι προσπάθεια να επικοινωνήσω», δεν εννοούσε επικοινωνία μέσω επιτυχιών, αλλά εκείνη την αόρατη σύνδεση που δημιουργείται όταν κάποιος μιλά από την ψυχή του και κάποιος άλλος τον ακούει.

Ο άνθρωπος που έκανε την ειρήνη ροκ δεν ανήκει πια στη μουσική ιστορία αλλά στην ανθρώπινη επιθυμία για καθαρότητα. Μάλιστα, απέδειξε ότι η ελευθερία δεν είναι σύνθημα αλλά τρόπος να ζεις, ότι η αγάπη δεν είναι ρομαντισμός αλλά ευθύνη και ότι η τέχνη δεν είναι απόδραση αλλά τρόπος επιστροφής. Κι ίσως γι’ αυτό, σαράντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, η φωνή του ακούγεται ακόμη σαν υπόσχεση. Γιατί ο Lennon δεν ζήτησε ποτέ να τον πιστέψουν. Ζήτησε μόνο να τον ακούσουν. Και κάθε φορά που ακούγεται το Imagine, ο κόσμος θυμάται για λίγο πώς θα μπορούσε να είναι, αν η μουσική μπορούσε πράγματι να διορθώσει το ανθρώπινο λάθος.

Με αφορμή την ημέρα, ακολουθούν κάποια iconic λόγια ενός ανθρώπου που η υστεροφημία του θα είναι

Υπάρχουν δύο βασικές δυνάμεις που μας κινούν: ο φόβος και η αγάπη. Όταν φοβόμαστε, αποτραβιόμαστε από τη ζωή. Όταν αγαπάμε, ανοίγουμε σε όλα όσα έχει να μας προσφέρει, με πάθος, ενθουσιασμό και αποδοχή.

Ο χρόνος που απολαμβάνεις να «σπαταλάς» δεν πήγε χαμένος.

Αν όλοι ζητούσαν ειρήνη αντί για μια ακόμα τηλεόραση, τότε θα υπήρχε ειρήνη.

Ζούμε σε έναν κόσμο όπου πρέπει να κρυβόμαστε για να κάνουμε έρωτα, ενώ η βία ασκείται μέρα μεσημέρι.

Η πραγματικότητα αφήνει πολύ χώρο στη φαντασία.

Κλείσε το μυαλό σου, χαλάρωσε και άφησε το ρεύμα να σε παρασύρει.

Πιστεύω σε όλα, μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο. Πιστεύω στα ξωτικά, στους μύθους, στους δράκους. Όλα υπάρχουν, έστω κι αν είναι μόνο στο μυαλό μας. Ποιος μπορεί να πει ότι τα όνειρα και οι εφιάλτες δεν είναι τόσο αληθινά όσο το εδώ και τώρα;

Όλα θα πάνε καλά στο τέλος. Αν δεν είναι καλά, δεν είναι το τέλος.

Μέτρα την ηλικία σου με φίλους, όχι με χρόνια. Μέτρα τη ζωή σου με χαμόγελα, όχι με δάκρυα.

Όσο πιο αληθινός γίνεσαι, τόσο πιο ψεύτικος φαίνεται ο κόσμος γύρω σου.

Η αγάπη είναι δώρο, αλλά μοιάζει με ένα πολύτιμο φυτό. Δεν αρκεί να την αποδεχθείς και να την αφήσεις στο ράφι, ούτε να νομίζεις ότι θα επιβιώσει μόνη της. Πρέπει να τη φροντίζεις, να τη ποτίζεις, να τη μεγαλώνεις.

Η ειρήνη δεν είναι κάτι που εύχεσαι. Είναι κάτι που δημιουργείς, κάτι που κάνεις, κάτι που είσαι και κάτι που χαρίζεις.

Όταν κάνεις κάτι όμορφο και κανείς δεν το προσέχει, μην λυπάσαι. Για τον ήλιο, κάθε πρωί είναι ένα θαύμα, κι όμως οι περισσότεροι κοιμούνται.

Δεν έχει σημασία ποιον αγαπάς, πού αγαπάς, γιατί αγαπάς, πότε αγαπάς ή πώς αγαπάς. Σημασία έχει μόνο ότι αγαπάς.

Πρέπει πρώτα να μάθουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας, με όλα μας τα προτερήματα και τις ατέλειες. Αν δεν αγαπήσουμε τον εαυτό μας, δεν μπορούμε να ανοίξουμε πραγματικά την ικανότητά μας να αγαπήσουμε τους άλλους ή να δημιουργήσουμε. Η εξέλιξη και κάθε ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο στηρίζονται στο θάρρος και την ανοιχτή καρδιά των ανθρώπων που αγκαλιάζουν τη ζωή.

Δεν πρόκειται να αλλάξω την εμφάνισή μου ή το πώς νιώθω για να ταιριάξω κάπου. Πάντα ήμουν «φρικιό». Έτσι ήμουν όλη μου τη ζωή και έτσι θα ζήσω. Είμαι απλώς ένας από αυτούς τους ανθρώπους.

Όλοι σε αγαπούν, όταν είσαι έξι πόδια κάτω απ’ τη γη.

Η αγάπη είναι υπόσχεση, είναι ενθύμιο. Όταν δοθεί, δεν ξεχνιέται ποτέ· μην την αφήσεις να χαθεί.

Το μόνο που χρειάζεσαι είναι αγάπη.

Κήρυξέ την, όπως κηρύσσουμε τον πόλεμο, έτσι θα έχουμε ειρήνη.

Αν όλοι μπορούσαν να είναι ευχαριστημένοι με τον εαυτό τους και με τις επιλογές των άλλων, ο κόσμος θα ήταν αμέσως καλύτερος.

Το να είσαι ειλικρινής μπορεί να μη σου φέρει πολλούς φίλους, αλλά θα σου φέρει τους σωστούς.

Δεν χρειάζεσαι κανέναν να σου πει ποιος είσαι ή τι είσαι. Είσαι αυτό που είσαι.

Το να προσπαθείς να ευχαριστήσεις τους πάντες είναι αδύνατο, θα καταλήξεις στη μέση, χωρίς κανέναν να σε συμπαθεί. Κάνε αυτό που θεωρείς καλύτερο και προχώρα.

Ένα λάθος είναι απλώς σφάλμα. Γίνεται λάθος μόνο όταν δεν το διορθώνεις.

Η κοινωνία μας διοικείται από τρελούς για τρελούς σκοπούς. Μας κυβερνούν μανιακοί για μανιακά αποτελέσματα, και κινδυνεύω να με πουν τρελό επειδή το λέω. Κι αυτό είναι το πιο τρελό απ’ όλα.

Είναι προτιμότερο να σβήσεις σιγά-σιγά σαν παλιός στρατιώτης, παρά να καείς απότομα.

Αν θέλεις ειρήνη, δεν θα τη βρεις μέσα από τη βία.

Αν κάποιος νομίζει ότι η ειρήνη και η αγάπη είναι απλώς κλισέ που έμειναν πίσω στα ’60s, τότε αυτός είναι το πρόβλημα. Η ειρήνη και η αγάπη είναι αιώνιες. Βγες έξω και διεκδίκησέ την. Σκέψου ειρήνη, ζήσε ειρήνη, ανάσανε ειρήνη και θα την έχεις πιο γρήγορα απ’ όσο φαντάζεσαι.

Δεν πιστεύω στο να σκοτώνεις, όποιος κι αν είναι ο λόγος.

Όπως πάντα, πίσω από κάθε ηλίθιο υπάρχει μια σπουδαία γυναίκα.

Ένα όνειρο που το ονειρεύεσαι μόνος είναι απλώς όνειρο. Ένα όνειρο που το ονειρεύεσαι μαζί με άλλους είναι πραγματικότητα.

Δημιούργησε το δικό σου όνειρο. Μπορείς να κάνεις τα πάντα, αλλά όχι αν τα αφήνεις στους «ηγέτες» και στους παρκόμετρα.

Μπορεί να λες ότι είμαι ονειροπόλος, αλλά δεν είμαι ο μόνος. Ελπίζω κάποτε να μας ακολουθήσεις και ο κόσμος θα γίνει ένα.

Δεν υπάρχει μέρος όπου μπορείς να βρεθείς και να μην είναι εκεί που προορίζεσαι να είσαι.

Ένα πράγμα δεν μπορείς να κρύψεις: όταν είσαι σακατεμένος μέσα σου.

Όταν ήμουν πέντε χρονών, η μητέρα μου έλεγε πάντα πως το κλειδί της ζωής είναι η ευτυχία. Όταν πήγα σχολείο, με ρώτησαν τι θέλω να γίνω όταν μεγαλώσω. Έγραψα «ευτυχισμένος». Μου είπαν πως δεν κατάλαβα την άσκηση. Τους είπα πως εκείνοι δεν κατάλαβαν τη ζωή.

Δεν υπάρχουν προβλήματα, μόνο λύσεις.

Ο σουρεαλισμός με επηρέασε βαθιά, γιατί τότε κατάλαβα ότι οι εικόνες στο μυαλό μου δεν ήταν τρέλα. Ο σουρεαλισμός, για μένα, είναι η πραγματικότητα.

Για όσους κάθονται στις φτηνές θέσεις, χτυπήστε παλαμάκια σ’ αυτό το κομμάτι· οι υπόλοιποι απλώς κουδουνίστε τα κοσμήματά σας.

Πώς μπορώ να προχωρήσω όταν δεν ξέρω προς ποια κατεύθυνση κοιτάζω;

Η ευτυχία είναι απλώς το πώς νιώθεις, όταν δεν νιώθεις δυστυχισμένος.

Είστε όλοι ιδιοφυΐες και όλοι όμορφοι. Δεν χρειάζεστε κανέναν να σας πει ποιοι είστε. Είστε αυτό που είστε.

Ο ρόλος μου στην κοινωνία -όπως κάθε καλλιτέχνη ή ποιητή- είναι να προσπαθώ να εκφράζω αυτό που όλοι νιώθουμε. Όχι να λέω στους ανθρώπους πώς να νιώθουν. Όχι σαν κήρυκας ή ηγέτης, αλλά σαν καθρέφτης όλων μας.

Κανείς δεν με ελέγχει. Είμαι ανεξέλεγκτος. Ο μόνος που με ελέγχει είμαι εγώ -και αυτό μόλις που γίνεται.

Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να κρατήσουμε την ελπίδα ζωντανή, χωρίς αυτήν, θα βουλιάξουμε.

Όλα είναι εξίσου σημαντικά.

Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορείς να γνωρίζεις και να μην είναι ήδη γνωστό.

Μόνο δοκιμάζοντας τα ρούχα των άλλων μαθαίνουμε το δικό μας μέγεθος.

Είναι παράξενο να μην είσαι παράξενος.

Όταν δεν μπορώ να τραγουδήσω την καρδιά μου, μπορώ μόνο να μιλήσω το μυαλό μου.

Δεν μπορώ να σε ξυπνήσω εγώ. Εσύ μπορείς να ξυπνήσεις τον εαυτό σου. Δεν μπορώ να σε γιατρέψω, εσύ μπορείς να σε γιατρέψεις.

Η τέχνη είναι απλώς ένας τρόπος να εκφράζεις τον πόνο.

Είμαι ένας βίαιος άνθρωπος που έμαθε να μην είναι βίαιος και μετανιώνει για τη βία του.

Στο τέλος, μένεις μόνο με τον εαυτό σου. Ό,τι κι αν κάνεις, πρέπει να φτάσεις στον δικό σου Θεό, στον δικό σου ναό. Όλα εξαρτώνται από εσένα, φίλε.