Beauty Backslide: Πώς επιστρέφουμε στα συντηρητικά, skinny πρότυπα και πώς το feed μας έγινε φυλακή

Το σενάριο είναι γνώριμο: δυο και κάτι τα ξημερώματα, σκρολάρεις «για μια τελευταία φορά». Ένα reel υπόσχεται «θεϊκή θηλυκή ενέργεια» αρκεί να κόψεις το βραδινό γεύμα. Αμέσως μετά, μια «clean girl» ποζάρει κρατώντας την πρώτη της ένεση ενώ κάπου στο πλάι ένας αισθητικός χαράζει «ιδανικές γωνίες» σ’ ένα μάγουλο-καμβά. Κι ύστερα τα tradwife clips: πλεγμένες κοτσίδες, λινές πετσέτες, υποταγή πακεταρισμένη σε pastel φίλτρο. Δεν πρόκειται για ατυχή ακολουθία είναι χειρουργικά στημένος διάδρομος επιστροφής σε πρότυπα που νόμιζες ότι είχες σβήσει μαζί με τα low-rise τζιν.

Το ονομάζουν τάση, όμως είναι αντεπανάσταση ή αλλιώς ένα πισωγύρισμα που σπρώχνει τις γυναίκες πίσω στα ερμάρια όπου χωρούσαν οι γιαγιάδες μας -μόνο που, αντί για κορσέδες, φοράμε αλγόριθμους και ενέσεις. Αυτό είναι το beauty backslide aka η οπισθοδρόμηση της ομορφιάς: η προσεκτική, καλοσχεδιασμένη αναστήλωση ενός παλιού καθεστώτος, μεταμφιεσμένου σε νέο glam.

Όσο κάποιοι «μαθαίνουν» να γράφουν με ΑΙ, τόσο απομακρύνονται από ποιητές όπως η Δημουλά-Πόσο κρίμα!

Όταν το feed γίνεται φυλακή και η ομορφιά όπλο πειθαρχίας

Τα GLP-1 φάρμακα εμφανίζονται σαν θαυματουργές σταγόνες αυτοπεποίθησης. Η διαφήμιση που υπόσχεται «υγεία», στην πραγματικότητα επιβάλει μινιμάρισμα ύπαρξης: λιγότερα κιλά, λιγότερες θορυβώδεις σκέψεις, λιγότερος χώρος στον κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πωλήσεις τους εκτοξεύονται την ίδια στιγμή που τα δικαιώματά μας κουρεύονται. Όσο το σώμα μικραίνει, τόσο μικραίνει και το περιθώριο να διεκδικήσεις, ποια θα διαδηλώσει όταν λιποθυμά από 800 θερμίδες την ημέρα; Το χάπι δεν κόβει απλώς την όρεξη, κόβει και τον θόρυβο της διαφωνίας.

Αλγόριθμοι που ψαρεύουν στο βωμό της ανασφάλειας

Οι πλατφόρμες μάς σερβίρουν αυτό που πιστεύουν ότι θα κρατήσει το βλέμμα καρφωμένο. Η δυσφορία είναι χρυσός στην οικονομία προσοχής: περισσότερες προβολές, περισσότερες πωλήσεις skincare για «πόρους που δεν κλείνουν ποτέ». Το #SkinnyTok δεν είναι αθώα επιθυμία για «wellness» αλλά εργοστάσιο παραπόνων που παράγει κέρδος από κάθε μπλούζα που αγοράζουμε δύο νούμερα μικρότερη «για κίνητρο». Και καθώς η μπάρα φόρτωσης γεμίζει, γεμίζει κι ένα άλλο δοχείο, αόρατο: η συλλογική ενοχή πως, αν δεν χωράμε στα νέα ιδεώδη, εμείς φταίμε.

Η ψυχολογία της επίδρασης της τεχνητής νοημοσύνης στην ανθρώπινη γνώση

Τα #Tradwife reels παρουσιάζουν μια ονειρεμένη κουζίνα, λευκές πλεξίδες, τετράγωνα καρβελάκια ψωμιού και ένα μωρό στην αγκαλιά. Μακάρι να τελείωνε εκεί. Το φίλτρο της νοσταλγίας, όμως, κρύβει μια γυαλιστερή λεπίδα: όλες οι «αρετές» της τέλειας συζύγου, εγκλωβισμένες σ’ ένα εφηβικά λεπτό σώμα, υπηρετούν μια ιδεολογία που θέλει τη γυναίκα στο σπίτι και σιωπηλή. Σήμερα, αντί για κρατική προπαγανδιστική αφίσα, αρκεί ένα sponsored post. Η αισθητική αλλάζει∙ η εντολή παραμένει η ίδια: «Μείνε λεπτή, μείνε ήρεμη, μείνε σπίτι».

Το barely-there μακιγιάζ και οι αόρατες παρεμβάσεις

Η μόδα της «διακριτικής λάμψης» παρουσιάζεται ως επανάσταση της φυσικότητας. Στην πράξη είναι άσκηση επιτήρησης: πρέπει να επενδύσεις χρόνο, χρήμα, βελόνες, ορούς, για να δείχνεις ότι δεν έχεις κάνει τίποτα. Όσο πιο no-make-up το look, τόσο πιο ακριβό το backstage. Η τάση δεν σε απελευθερώνει από το βάρος του φαίνεσθαι, το βιδώνει βαθύτερα, γιατί τώρα πολλαπλασιάζεται το άγχος «μήπως φανώ φτιαγμένη». Η αόρατη εργασία ομορφιάς γίνεται υποχρεωτική βάρδια, απλήρωτη, μα καθημερινή.

Η μισαλλοδοξία που ντύθηκε wellbeing

Δεν βλέπουμε μόνο λιποφοβία. Ξαναβλέπουμε κάθε είδους υβριστικά σχόλια να ξεπροβάλλουν λες και τα φόρουμ των 00s δεν έκλεισαν ποτέ. Όταν οι πλατφόρμες αφήνουν τις προσβολές να ρέουν ελεύθερες, το κάνουν επειδή ο θυμός κρατά το κοινό συνδεδεμένο. Κάθε φορά που μια φωνή φιμώνεται, σπάει ένας ακόμη κρίκος στη συλλογική αλυσίδα αλληλεγγύης. Το beauty backslide δεν αφορά μόνο νούμερα ρούχων ή παλέτες σκιάς, αφορά το ποιος θεωρείται «κανονικός» και ποιος ρίχνεται στην ψηφιακή πυρά.

Γιατί τώρα; Γιατί πάντα μετά τα κύματα προόδου

Η ιστορία είναι σπειροειδής: κάθε φορά που οι γυναίκες κερδίζουν έδαφος -ψήφος, μισθό, αντισύλληψη- μια αντίρροπη δύναμη προσπαθεί να τις συρρικνώσει. Σήμερα το κάνει με hashtags και ενέσεις. Δεν χρειάζεται πια λογοκρισία αρκεί υπερπληροφόρηση. Πνίξε την καταναλώτρια σε how-to be smaller tips και θα ξεχάσει να ρωτήσει γιατί το σύστημα την θέλει κατά το δυνατόν αόρατη. Η νέα ομορφιά γίνεται παλιό πατριαρχικό όνειρο σε HD ανάλυση.

Ο φιλοσοφικός πυρήνας: ομορφιά ή συμμόρφωση;

Ομορφιά σημαίνει δυνατότητα έκφρασης, παιχνίδι αισθήσεων, άσκηση φαντασίας. Όμως όταν καθορίζεται από έξω, γίνεται μάσκα ομοιομορφίας. Στην κλασική αισθητική, το ωραίο γεννιέται από τη σχέση μας με τον κόσμο. Δεν μετριέται. Στο σύγχρονο feed, το ωραίο μεταφράζεται σε πρότυπο ελέγχου. Φιλοσοφικά, πρόκειται για αναστροφή σκοπού: η αισθητική, αντί να απελευθερώνει, στρατεύεται σε μηχανισμό πειθαρχίας. Κι εμείς, ως φορείς λόγου, οφείλουμε να το κατονομάσουμε.

1. Απο-αλγοριθμοποιούμε το βλέμμα. Επιλέγουμε ενεργά λογαριασμούς που καλλιεργούν ποικιλομορφία, σιγούμε όσους τρέφονται από ενοχή.

2. Εφευρίσκουμε νέες αφηγήσεις φροντίδας. Αντί για «κάψε», «μείωσε», «κρύψε», γράφουμε «θρέψε», «ξεκουράσου», «παίξε». Η γλώσσα δεν είναι διακοσμητικό, διαμορφώνει βιολογία.

3. Συνεχίζουμε την πολιτική κουβέντα. Δεν υπάρχει κραγιόν που να καλύπτει το κενό δικαιώματος στην άμβλωση ή τον φόβο στον δρόμο. Συνδέουμε τα θέματα σώματος με τα θέματα νόμου, εργασίας, φτώχειας.

4. Στηρίζουμε συλλογικότητα. Μικρά brands, art projects που υμνούν τις ρυτίδες, τις ραγάδες, την trans λαμπρότητα, το αναπηρικό σώμα -μικρές ανάσες που ανοίγουν χώρο στο οπτικό μας πεδίο.

5. Διεκδικούμε διαφάνεια. Ρωτάμε: ποιος κερδίζει από το trend; Ποιος το χρηματοδοτεί; Ποιος σιωπά; Κάθε απάντηση μάς φέρνει δύο βήματα πιο μακριά από την παγίδα της αυτοϋποτίμησης.

Το beauty backslide είναι θύελλα, αλλά δεν είναι μοίρα. Κάθε κύμα συντηρητισμού γέννησε ιστορικά νέο κύμα δημιουργίας: ριζοσπαστικές μόδες, φεμινιστικές θεωρίες, συλλογικά studio τέχνης. Ναι, σήμερα οι εχθροί κρατούν smartphones αντί για ρόπαλα, αλλά κι εμείς κρατάμε συλλογικές πλατφόρμες. Η κούραση είναι πραγματική και η μάχη με τον καθρέφτη καθημερινή. Όμως η λύση δεν είναι να μικρύνουμε για να χωρέσουμε στον αλγόριθμο -είναι να επεκτείνουμε το πλαίσιο μέχρι να χωράει κάθε σώμα, κάθε φύλο, κάθε ιστορία.

Κλείσε για μια στιγμή την οθόνη και πάρε μια ανάσα. Θυμήσου ότι το σώμα σου δεν είναι έργο «υπό κατασκευή», αλλά ζωντανό αρχείο εμπειριών, απόλαυσης, αντίστασης. Όταν αύριο ξαναμπείς στο feed, άσε το δάχτυλο στον αέρα ένα κλικ παραπάνω και αναρωτήσου: αυτό που βλέπω με μικραίνει ή με μεγαλώνει; Κι αν η απάντηση σε περιορίζει, τόλμησε το ανείπωτο: κάνε unfollow, ξαναγράψε, μοιράσου. Γιατί στην τελική, η πιο ριζοσπαστική πράξη στον κόσμο της επιβεβλημένης ασκητικότητας είναι να επιμένεις να καταλαμβάνεις χώρο -κυριολεκτικά, πολιτικά, αισθητικά.

Δεν θα χωρέσουμε στο κουτί. Θα αλλάξουμε το σχήμα του κουτιού.