Η ψυχολόγος Έφη Σίκαλη πιστεύει πως η επιθετικότητα γεννιέται από την έλλειψη αγάπης & σεβασμού

Όσο σπουδαίο είναι να αναγνωρίσουμε τα σημάδια διαδικτυακής βίας, το ίδιο σημαντικό είναι να μάθουμε να προστατευόμαστε πνευματικά και ψυχικά, απεναντί της. Συμπεριφορές που μας προβληματίζουν στα social media, σχόλια που υποσκάπτουν την προσωπικότητά μας και πολλά άλλα κακοποιητικά στοιχεία που γινόμαστε αποδέκτες τους online, περνούν από το ντιβάνι της ψυχολόγου στην οθόνη του υπολογιστή μας και εμείς με αφορμή τη σημερινή Διεθνής Ημέρα για την εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών βλέπουμε τις επιπτώσεις τους στη ζωή μας. «Digital Violence is Violence» και ήρθε ο καιρός να την κοιτάξουμε στα μάτια και να την πολεμίσουμε.

Ο κυβερνοεκφοβισμός (cyber bullying) αποτελεί μια μορφή επιθετικής συμπεριφοράς, η οποία πραγματοποιείται μέσω της χρήσης της πληροφορικής τεχνολογίας και των νέα ν τεχνολογικών μέσων επικοινωνίας. Τι πρέπει να κάνει μια γυναίκα που τον δέχεται για να μην επηρεαστεί ψυχολογικά;

Ο όρος διαδικτυακός εκφοβισμός αφορά την απειλή, την παρενόχληση, την ταπείνωση μέσω του διαδικτύου. Ο όρος αυτός δημιουργήθηκε από τον Καναδό Bill Belsey και έχει τις ρίζες του στον παραδοσιακό σωματικό ψυχολογικό εκφοβισμό όπου ο στόχος του επιτιθέμενου είναι να προκαλέσει ζημιά ή να βλάψει το θύμα του. Έρευνες δείχνουν πως οι γυναίκες διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο από τους άντρες να πέσουν θύματα διαδικτυακής παρενόχλησης και καταδίωξης. Οι ψυχοσυναισθηματικές επιπτώσεις είναι ποικίλες καθώς είναι πολύ πιθανό μια γυναίκα να οδηγηθεί σε απομόνωση, καταθλιπτική συμπεριφορά, να αναπτύξει υψηλά επίπεδα άγχους και φόβου καθώς επίσης να ενεργοποιήσει θέματα αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης. Γι’αυτό είναι απαραίτητο, οι γυναίκες να εκπαιδεύονται σχετικά ώστε να είναι ικανές να αναγνωρίσουν πότε ελλοχεύει ο κίνδυνος να γίνουν «θύματα» διαδικτυακής παρενόχλησης. Καλό είναι να προστατεύουν τα δεδομένα τους, τα προσωπικά τους στοιχεία και να φροντίζουν να αγνοούν μηνύματα από αγνώστους αποστολείς ή ακόμα και να τους μπλοκάρουν. Το πιο σημαντικό όμως, είναι να υπάρχει ένα ασφαλές περιβάλλον στο οποίο μπορούν να απευθυνθούν για να λάβουν υποστήριξη και συμβουλευτική, σε φίλους, οικογένεια αλλά ακόμα και σε ένα επαγγελματία ψυχολόγο ο οποίος μπορεί να τους παρέχει μια εξατομικευμένη υποστήριξη καθώς βοηθά στην πρόληψη και την αντιμετώπιση ψυχοσυναισθηματικών διαταραχών που ενδέχεται να προκύψουν.

Πώς αναγνωρίζει κάποια το όριο μεταξύ δημόσιου σχολιασμού και ακραίας επικριτικής συμπεριφοράς;

Η διαδικτυακή παρενόχληση μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους. Συνήθως παρατηρούνται ανεπιθύμητα μηνύματα με σεξουαλικό περιεχόμενο, ανάρμοστα ή προσβλητικά, εξευτελιστικά και ντροπιαστικά σχόλια. Επίσης, η δυσφήμηση και παρενόχληση λόγω φύλου, κοινωνικής τάξης, μορφωτικού επιπέδου είναι πολύ συχνές, καθώς επίσης η αναδημοσίευση εικόνων ή βίντεο χωρίς συναίνεση.

Cyber Violence & Depression

Μπορεί η διαδικτυακή βία να οδηγήσει μια γυναίκα σε κατάθλιψη;

Οι επιπτώσεις του διαδικτυακού εκφοβισμού μπορεί να είναι καταστροφικές, τόσο ψυχοσυναισθηματικά όσο και σωματικά. Οι γυναίκες που βιώνουν διαδικτυακό εκφοβισμό διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη, αυξημένο άγχος και διαταραχή μετατραυματικού στρες. Η συνεχής έκθεση σε αρνητικά σχόλια και μηνύματα μίσους μπορεί να διαβρώσει την αυτοπεποίθηση και το αίσθημα αυτοεκτίμησης και επάρκειας. Επιπλέον, η διαδικτυακή ρητορική μίσους μπορεί να συμβάλει σε αισθήματα απομόνωσης και κοινωνικού αποκλεισμού επιδεινώνοντας τα προβλήματα ψυχικής υγείας. Τέλος, δεν πρέπει να αγνοούμε τις σωματικές εκδηλώσεις μιας επικείμενης ψυχοσυναισθηματικής διαταραχής όπως διαταραχές ύπνου, πονοκεφάλους αλλά και δερματικά προβλήματα.

Πως μπορεί να «θωρακιστεί» ψυχολογικά για να αποφύγει κάτι τέτοιο;

Καταρχάς, μια γυναίκα χρειάζεται να εκπαιδεύεται σχετικά με την ασφάλεια στο διαδίκτυο και να είναι σε θέση να αναγνωρίσει τα σημάδια διαδικτυακού εκφοβισμού. Εφόσον νιώθει πως κινδυνεύει να πέσει «θύμα» διαδικτυακού εκφοβισμού χρειάζεται να αναζητήσει υποστήριξη από έμπιστους φίλους, μέλη της οικογένειας έτσι ώστε να νιώσει ασφάλεια από τους οικείους της. Επιπρόσθετα, μπορεί να απευθυνθεί σε γραμμές υποστήριξης (10306:Γραμμή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, 15900:Γραμμή κατά της βίας, υπέρ των γυναικών) όπου εξειδικευμένοι γιατροί και ψυχολόγοι με μεγάλη εμπειρία σε τέτοιου είδους θέματα παρέχουν υποστήριξη. Τέλος, η ατομική ψυχοθεραπεία παρέχει μια εξατομικευμένη υποστήριξη καθώς βοηθά στην πρόληψη και την αντιμετώπιση ψυχοσυναισθηματικών διαταραχών που ενδέχεται να προκύψουν.

Τα μισογυνίστικα σχόλια δεν προέρχονται πάντα μόνο από άντρες. Πως το εξηγείτε αυτό;

Ο μισογυνισμός ορίζεται ως η πεποίθηση η οποία θεωρεί πως η γυναίκα είναι ηθικά, συναισθηματικά, ως άνθρωπος και ως ύπαρξη κατώτερη από τον άνδρα. Δυστυχώς ο μυσογυνισμός έχει βαθιές ρίζες στην ανθρώπινη ιστορία καθώς προερχόμαστε από ένα καθαρά πατριαρχικό περιβάλλον. Έτσι, είναι αναμενόμενο να πέφτουμε θύματα προκαταλήψεων και στερεοτύπων. Ακόμα και αν μεγαλώνοντας αποκτούμε νέες εμπειρίες είναι δύσκολο να αποβάλλουμε περιορισμούς και στερεοτυπικές αντιλήψεις που αφορούν τον ρόλο της γυναίκας που έχουν πλέον εσωτερικευθεί και απαρτίζουν τη νοοτροπία μας. Έτσι λοιπόν, υπάρχουν γυναίκες που ακολουθούν τα πρότυπα και τους ρόλους που προωθεί η κοινωνία για τη γυναικεία συμπεριφορά και κατακρίνουν εύκολα εκείνες που δεν έχουν την αρμόζουσα συμπεριφορά σύμφωνα με τα στερεοτυπικά πρότυπα. Συνήθως όμως, πέρα από τα στερεότυπα, τα μισογυνίστικα σχόλια οφείλονται σε ένα σύνολο ανασφαλειών μια γυναίκας που καθρεφτίζονται σε άλλες. Η αλήθεια είναι πως δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε και να ενδυναμώσουμε η μια την άλλη αν δεν έχουμε το αίσθημα της αυτοπεποίθησης κατακτημένο. Η επιθετικότητα γεννιέται από την έλλειψη αγάπης και σεβασμού, οπότε αφορούν συνήθως άτομα πληγωμένα τα οποία ενδεχομένως τα ίδια έχουν βιώσει απόρριψη και ελλιπή φροντίδα.

Υπάρχουν σημάδια που μπορούμε να αναγνωρίσουμε πάνω σε κάποιον που θα μπορούσε να ασκήσει διαδικτυακή βία;

Τα άτομα που θα μπορούσαν να ασκήσουν διαδικτυακή βία δεν διαφέρουν από εκείνα που επιδίδονται σε οποιαδήποτε μορφή βίας. Συνήθως, τα άτομα αυτά έχουν αντικοινωνικό προφίλ, εμφανίζουν δυσκολία να διαχειριστούν το θυμό και την παρορμητικότητα τους, δεν εκφράζονται με σεβασμό στους γύρω τους και μέσω του αυταρχισμού και της ελεγκτικότητας προσπαθούν να επιβληθούν. Επίσης, αφορά άτομα «παλαιών αρχών», με παραδοσιακές αντιλήψεις σε σχέση με τους ρόλους των δυο φύλων. Πρόκειται για άτομα με αισθήματα ανεπάρκειας, χαμηλή αυτοπεποίθηση και συναισθηματική ανωριμότητα. Είναι πιθανό να έχουν μεγαλώσει και οι ίδιοι σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον και να αναπαράγουν το ίδιο μοντέλο, οικείο τους πλέον στη μετέπειτα ζωή. Τέλος, κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η παθολογική ζήλεια και η καχυποψία που πολλές φορές οδηγεί σε παρανοϊκές και σαδιστικές συμπεριφορές.

See The Signs

Συνδέεται η διαδικτυακή με τη σωματική βία; Έχουν κοινά και διαφορές οι θύτες;

Στο διαδικτυακό εκφοβισμό λόγω της ανωνυμίας και της εύκολης προσβασιμότητας σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, οι θύτες διευκολύνονται στο να επιδίδονται σε εκφοβιστικού είδους συμπεριφορές. Η απροσωποποίηση και τα fake προφίλ δημιουργούν υψηλά επίπεδα άρσης αναστολών και προκαλεί αδυναμία ελέγχου των παρορμήσεων. Οι θύτες τείνουν να κάνουν στο διαδίκτυο ό,τι δεν θα έκαναν στην πραγματική ζωή γι’αυτό οι διαδικτυακές επικοινωνίες μπορεί να είναι ιδιαίτερα σαδιστικές και μπορεί να συμβούν όλο το 24ωρο. Σε κάθε περίπτωση κάθε είδους βία είτε ψυχολογική, σεξουαλική, μέσω του διαδικτύου είτε σωματική βία αφήνει ένα μεγάλο ψυχολογικό αποτύπωμα σε κάθε γυναίκα που το βιώνει καθώς οι ψυχολογικές επιπτώσεις είναι πολυάριθμες.

Τα κορίτσια της Gen G είναι δίπλα εκτεθειμένα στην κουλτούρα των social, υπάρχουν μηχανισμοί «εκπαίδευσης» για να θωρακιστούν απέναντι σε κάθε είδους βίας;

Το ποσοστό της βίας στον κυβερνοχώρο είναι άμεσα συνδεόμενο με την αύξηση της χρήσης διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ιδιαίτερα τα κορίτσια της Gen Z δικτυώνονται σε μια σειρά από εφαρμογές στις οποίες έχουν πολλοί χρήστες πρόσβαση. Γι’αυτό, επιβάλλεται να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα, στοιχεία, φωτογραφίες κ.α. «κλειδώνοντας» τον προσωπικό λογαριασμό τους έτσι ώστε μόνο οικεία τους άτομα να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτούς. Να μην δίνουν ποτέ το κωδικό πρόσβασης σε αγνώστους ή αν έχουν υποψίες πως κάποιος τον γνωρίζει να τον αλλάξουν αμέσως. Επίσης, είναι αναγκαίο να μην απαντάνε σε εκφοβιστικά μηνύματα και να αγνοούν μηνύματα που λαμβάνουν από άγνωστο αποστολέα, Σε πολλές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η αναφορά και το μπλοκάρισμα από οποιονδήποτε τα κάνει να νιώθουν άβολα αφού πρώτα κρατήσουν αποδεικτικά στοιχεία. Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να επικοινωνήσουν το πρόβλημα με άτομα της εμπιστοσύνης τους (οικογένεια, φίλοι). Εάν αισθάνονται ανασφάλεια ή η κακοποίηση επιδεινωθεί μπορούν να υποβάλλουν αίτημα στην αστυνομία. Περιστατικά διαδικτυακού εκφοβισμού πρέπει να καταγγέλονται άμεσα στην αστυνομία, στο αρμόδιο τμήμα, το «Γραφείο καταπολέμησης ηλεκτρονικού εγκλήματος».

Σε ποιο βαθμό μπορεί ο «Ψ» να βοηθήσει και την οικογένεια/περίγυρο μια γυναίκας που έχει δεχθεί cyber violence;

Η ψυχοθεραπεία είναι απαραίτητη σε πολλές περιπτώσεις, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για γυναίκες που έχουν υποστεί κάθε είδους βία, διαδικτυακή, σεξουαλική, ψυχολογική, σωματική. Γι’αυτό, η οικογένεια και ο περίγυρος μια γυναίκας που έχει δεχθεί διαδικτυακή παρενόχληση χρειάζεται να συμβουλεύεται έναν επαγγελματία ψυχολόγο ο οποίος θα τους καθοδηγήσει ως προς την υποστήριξη που χρειάζεται να λάβει μια τέτοια γυναίκα, πάντα με σεβασμό και διακριτικότητα να ακούσει προσεκτικά αυτά που έχει να πει. Μια κακοποιημένη γυναίκα χρειάζεται να νιώσει ασφάλεια, κατανόηση, υποστήριξη και ενθάρρυνση να κάνει ό,τι χρειάζεται για να είναι σωματικά και ψυχοσυναισθηματικά ασφαλής. Οι γυναίκες χρειάζεται να αντιδρούν, έχουν δικαίωμα να μιλούν, να απαιτούν σεβασμό, να νιώθουν ελευθερία και όλα αυτά οφείλει ένα οικογενειακό περιβάλλον να τα προσφέρει και να τα διδάσκει.

Δες όλο το αφιέρωμα εδώ