Τι σημαίνει όταν κάποιος αποστρέφει το βλέμμα του κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης;

Η επικοινωνία δεν γίνεται μόνο με λέξεις. Το σώμα, το πρόσωπο, οι χειρονομίες, αλλά πάνω απ’ όλα το βλέμμα, αφηγούνται ιστορίες που δεν εκφωνούνται. Η βλεμματική επαφή είναι μια σιωπηλή γλώσσα. Κι όμως, υπάρχουν φορές που αυτή η σιωπή γίνεται πιο ηχηρή από τον λόγο. Τι σημαίνει όταν κάποιος αποστρέφει το βλέμμα του την ώρα που του μιλάς; Είναι απόρριψη, απόσταση, αδιαφορία ή μήπως κάτι πιο σύνθετο; Η ψυχολογία απαντά με πολλαπλές ερμηνείες και καμία δεν πρέπει να εκληφθεί επιπόλαια.

Η ανασφάλεια πίσω από το βλέμμα

Ένας από τους συχνότερους λόγους που κάποιος αποφεύγει να σε κοιτάξει στα μάτια είναι η εσωτερική του ανασφάλεια. Για άτομα που βιώνουν κοινωνικό άγχος ή ντροπαλότητα, η βλεμματική επαφή δεν είναι απλώς δυσάρεστη, μπορεί να φαντάζει σχεδόν απειλητική. Το αποστραμμένο βλέμμα, σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν είναι απόρριψη, αλλά αυτοπροστασία.

Όταν το βλέμμα ψάχνει συγκέντρωση

Το βλέμμα δεν στρέφεται πάντα αλλού λόγω του άλλου. Συχνά στρέφεται αλλού εξαιτίας του εσωτερικού μας κόσμου. Όταν προσπαθούμε να ανακαλέσουμε πληροφορίες ή να επεξεργαστούμε πολύπλοκες σκέψεις, η απομάκρυνση του βλέμματος λειτουργεί υποστηρικτικά στη συγκέντρωσή μας. Δεν είναι απόσταση· είναι λειτουργία του μυαλού.

Το βλέμμα της αποφυγής και της ενοχής

Σε ορισμένες περιστάσεις, η απουσία βλεμματικής επαφής γεννά υποψίες. Όταν κάποιος αποκρύπτει πληροφορίες ή αποφεύγει να πει την αλήθεια, μπορεί να μην αντέχει να σε κοιτάξει στα μάτια. Δεν είναι απαράβατος κανόνας, αλλά πολλές φορές το βλέμμα μαρτυρά εκείνο που το στόμα σιωπά.

Η πολιτισμική διάσταση του σεβασμού

Η σημασία του βλέμματος δεν είναι καθολική. Στις δυτικές κοινωνίες, η βλεμματική επαφή θεωρείται ένδειξη σεβασμού, ειλικρίνειας και κοινωνικής ευγένειας. Στον αντίποδα, σε πολλές ασιατικές κουλτούρες, η ευθεία βλεμματική επαφή -ειδικά προς πρόσωπα εξουσίας- μπορεί να εκληφθεί ως πρόκληση ή αγένεια. Επομένως, η ερμηνεία της αποφυγής εξαρτάται και από το πολιτισμικό πλαίσιο.

Όταν το βλέμμα αποκαλύπτει αδιαφορία

Υπάρχουν όμως και οι στιγμές εκείνες που το βλέμμα δεν στρέφεται μακριά για να προστατεύσει ή να σκεφτεί -αλλά για να απομακρυνθεί. Όταν κάποιος δείχνει απρόθυμος να εμπλακεί στη συζήτηση, όταν κοιτάζει αλλού χωρίς λόγο, όταν δείχνει πως έχει το νου του σε κάτι τελείως διαφορετικό, το βλέμμα φανερώνει αδιαφορία, πλήξη ή συναισθηματική απόσταση.

Το βλέμμα που προστατεύει από τον πόνο

Σε κουβέντες που αγγίζουν ευαίσθητες χορδές, που φέρνουν στην επιφάνεια δύσκολα συναισθήματα ή τραύματα, η αποφυγή βλεμματικής επαφής είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης. Το βλέμμα στρέφεται αλλού γιατί το εσωτερικό τοπίο πονά και χρειάζεται προστασία. Δεν είναι αδυναμία· είναι ανθρώπινη άμυνα.

Η πολλαπλότητα ενός φευγαλέου νεύματος

Το βλέμμα δεν είναι ποτέ αθώο, αλλά ούτε και μονοσήμαντο. Το ότι κάποιος δεν σε κοιτάζει στα μάτια μπορεί να σημαίνει τόσα διαφορετικά πράγματα: φόβο, σεβασμό, σκέψη, πόνο, αποστασιοποίηση, ντροπή, αδιαφορία. Η βλεμματική επαφή (ή η απουσία της) είναι μια γλώσσα που πρέπει να διαβάζεται με ευαισθησία, χωρίς βιαστικά συμπεράσματα.

Δες πίσω από το βλέμμα

Το βλέμμα είναι μια ανοιχτή επιστολή - άλλοτε ξεκάθαρη, άλλοτε αινιγματική. Μην βιαστείς να ερμηνεύσεις την αποστροφή του βλέμματος ως αδιαφορία. Μπορεί να είναι ψυχικό βάρος, ευαλωτότητα ή πολιτισμικό ένστικτο. Μάθε να διαβάζεις όχι μόνο αυτό που βλέπεις, αλλά και αυτό που κρύβεται πίσω του. Γιατί εν τέλει, εκεί που σταματούν τα λόγια, αρχίζουν τα μάτια να μιλούν.