Μια δεξιότητα που διαθέτουν τα (πραγματικά) ισχυρά ζευγάρια: χιούμορ

Το χιούμορ είναι μια πολύτιμη δεξιότητα που μας επιτρέπει να κοιτάμε τον εαυτό μας με μεγαλύτερη αντικειμενικότητα. Τα ζευγάρια που παίρνουν πολύ σοβαρά τον εαυτό τους ή την κατάστασή τους συχνά μένουν παγιδευμένα σε επαναλαμβανόμενους κύκλους έντασης.

Τι ακριβώς σημαίνει χιούμορ στη σχέση και γιατί έχει σημασία

Το χιούμορ, απλά και κατανοητά, είναι η ικανότητα να κοιτάμε μια κατάσταση, ένα γεγονός ή ακόμη και τον ίδιο μας τον εαυτό όχι απόλυτα κυριολεκτικά, αλλά με μια δόση σαρκαστικού σκεπτικισμού που επιτρέπει χαλάρωση, ασάφεια και ελευθερία. Πρόκειται για τη δυναμική που μας επιτρέπει να «απομακρυνθούμε» από μια συγκρουσιακή ή φορτισμένη στιγμή και να τη δούμε από μια εξωτερική ή διαφορετική οπτική γωνία.

Το χιούμορ μάς δίνει τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε μια κατάσταση σαν να τη βλέπουμε με «τρίτο μάτι» και να τη διακρίνουμε ως κάπως παραλογική -ίσως ακόμη και με τρυφερή επίγνωση της αντίφασης. Στο κλασικό παράδειγμα του Αλμπέρ Καμύ για τον Σίσυφο, μας προτείνει να «φανταστούμε τον Σίσυφο χαρούμενο» -δηλαδή να δούμε τη ματαιότητα του έργου του ως ένα είδος θετικής παραδοχής της ανθρώπινης κατάστασης, σχεδόν με χιούμορ.

Ο ψυχαναλυτής Άνταμ Φίλιπς υποστηρίζει ότι το χιούμορ αποτελεί θεμελιώδη δεξιότητα για την ψυχική υγεία. Μας βοηθά να μην παρασυρόμαστε από τις «παραστάσεις» που παίζουμε καθημερινά. Όλες οι πράξεις και συμπεριφορές μας μπορούν εν μέρει να θεωρηθούν «παραστάσεις του εαυτού» -σενάρια που έχουμε κληρονομήσει από τους γονείς μας ή από παλιότερες σχέσεις. Συχνά κινούμαστε από «σωματομνήμη» ή από νευρικές διαδρομές που επαναλαμβάνουμε -μοτίβα που κάποτε λειτούργησαν ευεργετικά, αλλά πλέον έχουν γίνει παγίδα.

Για παράδειγμα, εάν κάποτε ένα ξέσπασμα θυμού ή μερικά δάκρυα απέδωσαν το επιθυμητό αποτέλεσμα, το μοτίβο αυτό μπορεί να επαναλαμβάνεται σε κάθε σύγκρουση. Αυτές οι αντανακλαστικές ή «συνηθισμένες» αντιδράσεις δημιουργούν φαύλους κύκλους μέσα στη σχέση, οι οποίοι συχνά οδηγούν σε αδιέξοδο.

Πώς ο γάμος μπορεί να ισχυροποιήσει την σχέση σου, σύμφωνα με τον ειδικό

Το κόστος των «παραστατικών» μας κύκλων

Από την οπτική ενός ζευγαριού, το πρόβλημα είναι ότι τείνουμε να πιστεύουμε αυτές τις «παραστάσεις» ως αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς μας. Προσκολλούμαστε σε παλιές αντιδράσεις και υποψιαζόμαστε ότι ο σύντροφός μας τις περιμένει -κι έτσι γίνεται πολύ δύσκολο να τις εγκαταλείψουμε.

Στην ουσία, διστάζουμε να αφήσουμε πίσω μας ένα κομμάτι «εαυτού» που συνδέεται με μια παλιά έκφραση θυμού ή ένα συνεχιζόμενο παράπονο, γιατί φοβόμαστε μήπως χάσουμε την αυτογνωσία ή ακόμη και την αναγνώριση από τον σύντροφό μας. Ποιοι είμαστε αν σταματήσουμε να γκρινιάζουμε, να διαμαρτυρόμαστε ή να αποσύρομαστε συναισθηματικά; Θα εξακολουθούμε να γινόμαστε ορατοί κι ακούσιμοι;

Το χιούμορ, ωστόσο, απαιτεί να ρισκάρουμε αυτό το κομμάτι ταυτότητας που στηρίζεται στη σοβαρότητα, τα μοτίβα και τα όριά μας. Έτσι, καλούμαστε να δούμε τον εαυτό μας ως εγγενώς διχασμένο, αντιφατικό και όχι ως μια αδιαίρετη, αμετάβλητη οντότητα. Είμαστε και κάποιος που εκφράζει έντονο θυμό και επιμένει σε αδιαπραγμάτευτα όρια, αλλά είμαστε και κάποιος που μπορεί να θίξει τον εαυτό του με χιούμορ, επειδή καταλαβαίνει πόσο παράλογο ή υπερβολικό μπορεί να φαίνεται αυτό το κομμάτι της συμπεριφοράς του.

Ένα άτομο που διαθέτει αίσθημα χιούμορ μπορεί να αστειευτεί ακόμα και με τις αδυναμίες του, βλέποντάς τες όχι ως αμετάβλητα χαρακτηριστικά, αλλά ως κατασκευασμένα και ενίοτε υπερβολικά. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι τολμά να φανερώσει αυτή τη διχασμένη εικόνα μπροστά στον σύντροφό του, δείχνοντας τουλάχιστον ότι δεν θεωρεί τον εαυτό του απειλή ή αλάθητο.

8 φράσεις που τείνουν να χρησιμοποιούν οι people pleasers χωρίς να το συνειδητοποιούν

Πώς ωφελεί τα ζευγάρια μια δόση χιούμορ

Τα οφέλη από αυτή την ικανότητα είναι σημαντικότατα, καθώς το χιούμορ τείνει να γίνεται μεταδοτικό: αν εγώ μπορώ να αντικρίσω τον εαυτό μου με χιούμορ, τότε και ο σύντροφός μου θα αισθανθεί σιγουριά να κάνει το ίδιο. Το χιούμορ αποσυντονίζει την ένταση, γιατί η αυτοκριτική επιτρέπει στον άλλον να σε δει όχι ως απειλή αλλά ως έναν άνθρωπο ατελή, ενσυνείδητο και προσιτό.

Ένα ζευγάρι που μπορεί να τσακωθεί και, λίγα λεπτά αργότερα, να κοιταχτεί και να πει «Δεν είναι κάπως αστείο;» έχει πραγματικά πολλές πιθανότητες να διατηρηθεί ευτυχισμένο μακροπρόθεσμα. Πολλές από τις συγκρούσεις σε μια σχέση δεν έχουν εύκολη λύση. Δεν ψάχνουμε πάντα για παραχωρήσεις ή συμβιβασμούς, αλλά για αποτέλεσμα που να εξυπηρετεί και τους δύο.

Αυτός ο δρόμος χρειάζεται χρόνο και απαιτεί γενναία δόση χιούμορ για να επιβιώσει. Στο υψηλότερό του επίπεδο, συνεπάγεται την αναγνώριση ότι διάλεξα ελεύθερα έναν άνθρωπο με τον οποίο τσακώνομαι ή διαφωνώ -και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο τον αγαπώ. Αυτό το παράδοξο φαινόμενο -να επιλέγεις κάποιον με τον οποίο έχεις συγκρούσεις και να τον αγαπάς ακριβώς γι’ αυτές -είναι, ουσιαστικά, χιουμοριστικό.

Το άρθρο που διαβάσαμε στο Psychology Today φέρει την υπογραφή του Nicholas Balaisis, Ph.D., Our Devices, Our Selves.