6 σημάδια που μαρτυρούν ότι κάποιος σε εκμεταλλεύεται, σύμφωνα με έναν ψυχολόγο
Δεν είναι πάντα εύκολο να καταλάβεις πότε κάποιος σε χρησιμοποιεί. Όταν όμως το συνειδητοποιήσεις, η αίσθηση δεν είναι καθόλου ευχάριστη.
Είτε πρόκειται για ghosting, είτε για προειδοποιητικά σημάδια σε μια σχέση, είτε για έλεγχο της συμπεριφοράς σου, η ψυχολόγος τραύματος και ειδικός στην πνευματική ενσωμάτωση Dr. Kirsten Viola Harrison επισημαίνει πως πάντα υπάρχουν ενδείξεις που πρέπει να προσέξεις.
«Πολλοί γνωρίζουμε τα συνήθη σημάδια εκμετάλλευσης, όπως η μονόπλευρη προσπάθεια, η χειριστική ενοχή και η παραβίαση ορίων», εξηγεί. «Η ειλικρινής ενδοσκόπηση μπορεί να προσφέρει διαύγεια και ανακούφιση. Αν αναγνωρίζεις τα παρακάτω σημάδια, ίσως είναι καιρός να επανεξετάσεις τη σχέση — και κυρίως, τη σχέση με τον εαυτό σου».
Ας τα πάρουμε από την αρχή ένα ένα, λοιπόν.
1. Έντονη εσωτερική ένταση όταν βρίσκεσαι μαζί τους
Aν νιώθεις συνεχώς σε επιφυλακή, σαν να περιμένεις το επόμενο αίτημα ή σαν να μη μπορείς να χαλαρώσεις, πιθανόν αυτό είναι σημάδι ότι έχεις ξεπεράσει τα όριά σου για χάρη κάποιου τρίτου.
«Είναι σημάδι πως το νευρικό σου σύστημα είναι σε συναγερμό», λέει η Dr. Harrison. «Ίσως δεν το συνειδητοποιείς, αλλά το σώμα σου σου λέει να προσέξεις. Η ψυχή σου σε προειδοποιεί να επαναπροσδιορίσεις πόση ενέργεια μπορείς πραγματικά να δώσεις».
Πώς να υπερασπιστείς τον εαυτό σου από τη χειραγώγηση: 8 στρατηγικές από μία ψυχολόγο
2. Διαρκής ανάγκη να ευχαριστείς, να συμφωνείς ή να νιώθεις επιβεβαίωση
Οι «χειραγωγοί» συχνά χρησιμοποιούν τη γοητεία τους για να εκμεταλλεύονται. Αν νιώθεις διαρκώς ότι πρέπει να τους ευχαριστείς ή να ζητάς επιβεβαίωση, αυτό είναι ένδειξη εξάρτησης.
«Ένας από τους πιο ύπουλους τρόπους είναι όταν ο χρήστης σε κάνει να στραφείς ενάντια στον εαυτό σου», εξηγεί. «Η συνεχής παραχώρηση προσωπικής δύναμης για χάρη των άλλων οδηγεί σε συναισθηματική εξάντληση».
3. Οι ανάγκες σου αγνοούνται και αισθάνεσαι αόρατος
Αν η σχέση είναι συνεχώς μονόπλευρη και οι ανάγκες σου δεν ικανοποιούνται, ίσως πρόκειται για εκμετάλλευση.
«Οι "εκμεταλλευτές" είναι γνωστοί για το ότι εξαφανίζονται και επιστρέφουν μόνο όταν θέλουν κάτι», λέει. «Αδιαφορούν για τις δικές σου ανάγκες, και συχνά σε “εκπαιδεύουν” να είσαι πάντα διαθέσιμος».
Η γενναιοδωρία δεν πρέπει να σε αφήνει εξαντλημένο και να νιώθεις ενοχές επειδή έχεις κι εσύ ανάγκες.
4. Απομακρύνεις άλλες σχέσεις για να επικεντρωθείς σε ένα τοξικό άτομο
Αν περιορίζεις τον κοινωνικό σου κύκλο για να εξοικονομήσεις ενέργεια για ένα άτομο, αυτό δείχνει ανισορροπία.
«Οι άνθρωποι που εκμεταλλεύονται τους άλλους ξέρουν τι κάνουν», τονίζει η Dr. Harrison. «Σε απομονώνουν και παίρνουν θέση κεντρική στη ζωή σου, αποκόπτοντάς σε από άλλες πηγές υποστήριξης».
5. Γίνεσαι υπερβολικά αυτοκριτική και αποσταθεροποιείσαι συναισθηματικά
Αν αυξάνεται η αυτοκριτική σου και νιώθεις ψυχικά αποσυντονισμένος, ίσως βιώνεις ψυχολογική επιβάρυνση από την εκμετάλλευση.
«Όταν τα όριά μας παραβιάζονται, συχνά καταφεύγουμε σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές ή απελπισία», λέει. «Η χαμηλή αυτοεκτίμηση ενισχύει τη δύναμη ενός "χειραγωγού" πάνω σου».
Η λύση ξεκινά από την αυτογνωσία, τη σύνδεση με υγιή περιβάλλοντα και την πίστη πως το μέλλον μπορεί να είναι διαφορετικό.
6. Αποφεύγεις την όποια σύνδεση με το εν λόγω άτομο
Υποσυνείδητα μπορεί να αποφεύγεις να σκέφτεσαι το άτομο ή να έχεις επαφές μαζί του. Αυτό είναι ένδειξη συναισθηματικής προστασίας.
«Η ψυχή προσπαθεί να επιβιώσει συναισθηματικά, αγνοώντας δεσμούς με τον άνθρωπο που νιώθεις ότι σε εκμεταλλεύεται», λέει. «Αλλά όταν προσπαθείς να αποφύγεις οτιδήποτε τους θυμίζει, αποκόβεσαι και από άλλα σημαντικά στοιχεία της ζωής σου».
Συνήθεις τακτικές χειρισμού
Οι χειραγωγοί συχνά:
- Χρησιμοποιούν υπερβολικά κομπλιμέντα ή φιλοφρονήσεις.
- Θυμώνουν όταν δεν τους κάνεις το χατίρι.
- Ενοχοποιούν, διαστρεβλώνουν γεγονότα ή σε "gaslight-άρουν".
- Παίζουν το θύμα για να σε κάνουν να νιώσεις τύψεις.
Το paperclipping είναι η νέα τοξική τάση στις σχέσεις και τελικά είναι χειρότερη από το ghosting
Γιατί κάποιοι άνθρωποι εκμεταλλεύονται
Η Dr. Harrison εντοπίζει δύο βασικές αιτίες:
- Δυσλειτουργικοί δεσμοί στην παιδική ηλικία
- Μη ικανοποιημένες βασικές ανάγκες κατά την ανάπτυξη
Η αστάθεια και η έλλειψη ασφάλειας ως παιδιά οδηγούν σε άτομα που στην ενήλικη ζωή χρησιμοποιούν τους άλλους για να καλύψουν αυτά τα κενά.
Η επίδραση στην ψυχική υγεία
Η μακροχρόνια εκμετάλλευση μπορεί να οδηγήσει σε:
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Αυτομομφή
- Άγχος και κατάθλιψη
- Σύγχυση και συναισθηματική απομόνωση
Η Dr. Harrison εξηγεί πως το πώς ερμηνεύουμε την εμπειρία παίζει καθοριστικό ρόλο στην ψυχική μας ανθεκτικότητα.
Πώς να προστατευτείς
Η πρόληψη ξεκινά με:
- Αυτογνωσία και ενσυνείδηση
- Σαφή προσωπικά όρια
- Αξιολόγηση σχέσεων και συμπεριφορών
- Εμπιστοσύνη στο ένστικτο
Η Dr. Harrison επισημαίνει: «Η συνειδητοποίηση των προτύπων μας και η σταθερή πίστη ότι αξίζουμε καλύτερα είναι το πρώτο βήμα προς την ελευθερία».
Bloggers
