Sorry/Not Sorry: Ο φάκελος της σεξουαλικά απρεπούς συμπεριφοράς του Louis C.K. «άνοιξε» στο 26ο ΔΦΝΘ

Ανθή Μιμηγιάννη
Sorry/Not Sorry: Ο φάκελος της σεξουαλικά απρεπούς συμπεριφοράς του Louis C.K. «άνοιξε» στο 26ο ΔΦΝΘ
Toronto. September 10, 2017. Louis C.K. for The New York Times NYTCREDIT: Angela Lewis for The New York Times Angela Lewis

Ευρωπαϊκή πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ στο οποίο δύο δυναμικές σκηνοθέτριες ρίχνουν φως σε ερωτήματα σχετικά με το φύλο και την εξουσία στον εργασιακό χώρο. Μέσα από συνεντεύξεις με τους/τις δημοσιογράφους που αποκάλυψαν την ιστορία, κωμικούς, θεματοφύλακες και κριτικούς, η ταινία κάνει τους θεατές να διερωτηθούν: σε ποιον τελικά δίνουμε δεύτερη ευκαιρία και ποιος παραγκωνίζεται στην πορεία;

Στο φετινό 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, που διεξάγεται από 7 έως 17 Μαρτίου, θα προβληθούν 67 μεγάλου και μικρού μήκους ελληνικές ταινίες. Το Queen.gr δεν θα μπορούσε να λείπει από τον κορυφαίο θεσμό που θίγει σε παγκόσμιο επίπεδο τεράστια ζητήματα προβληματισμού και συζήτησης μέσα από τη ματιά σπουδαίων δημιουργών που έχουν ως άξονα την αλήθεια.

Τμήμα Top Docs: Sorry/Not Sorry

Κάποια στιγμή στην κουλτούρα μας, αρχίσαμε να βλέπουμε τους άντρες κωμικούς ως φιλοσόφους. Επικαλούμενοι τις κληρονομιές του George Carlin, του Richard Pryor και του Bill Hicks, οι οπαδοί της κωμωδίας χαρακτήρισαν τους αστείους άνδρες ως πατερναλιστές αφηγητές της αλήθειας που όλοι πρέπει να τιμούμε. Δεν έχει σημασία το γεγονός ότι αυτοί οι άνδρες δεν είναι πλέον εν ζωή και συνεπώς δεν έχουν την ευκαιρία να αμφισβητήσουν τον τρόπο με τον οποίο έχει πλαισιωθεί το έργο τους και με ποιους ζωντανούς κωμικούς συγκρίνονται.

Ο Louis C.K. είναι ένας τέτοιος κωμικός για τον οποίο συχνά γίνεται λόγος στην ίδια αναπνοή με αυτούς τους άνδρες, παρά το γεγονός ότι του λείπει η συχνά πολιτική αιχμή του έργου τους. Ο C.K. και κωμικοί όπως ο Chris Rock και ο Dave Chappelle είναι το επιβεβαιωμένο χρυσό πρότυπο της κωμωδίας, που στέκεται στην κορυφή του βουνού και κοιτάζει τους υπόλοιπους από κάτω. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για το ταλέντο και τη διορατικότητά τους, αλλά εξακολουθούν να είναι σε μεγάλο βαθμό άνθρωποι, παρά την κυρίαρχη επιθυμία να τους βλέπουμε ως απόκοσμους και υπεράνω μομφής, απλώς και μόνο επειδή μας έκαναν να γελάσουμε.

Ποτήρι, μισογεμάτη ζωή: Στα ανεκπλήρωτα όνειρα του Rogier Kappers στο 26ο ΔΦΝΘ κάπου είδαμε και εμάς

Πώς γίνεται όμως να βρισκόμαστε, ξανά και ξανά, να δίνουμε προτεραιότητα στους ισχυρούς άνδρες πάνω απ' όλα; Και πώς γίνεται να ξεχνάμε τόσο εύκολα; Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που προκύπτουν μέσα από το ντοκιμαντέρ Sorry/Not Sorry, το οποίο καταγράφει την άνοδο, την πτώση, και την επάνοδο του C.K. με θέμα τη σεξουαλική παρενόχλησή σε βάρος γυναικών κωμικών καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας του.

Η ταινία, σε σκηνοθεσία των Caroline Suh και Cara Mones, βασίζεται σε άρθρο των New York Times των Melena Ryzik, Cara Buckley και Jodi Kantor. Συνδυάζοντας συνεντεύξεις ομιλητών με πλάνα από stand-up comedies, αποσπάσματα άρθρων και tweets, το ντοκιμαντέρ επιχειρεί να δημιουργήσει ένα σαφές χρονοδιάγραμμα της συμπεριφοράς του C.K. που αποκαλύπτεται σιγά σιγά στο κοινό. Από τους ψιθύρους μέχρι τα τυφλά σημεία και τους New York Times, η αυξανόμενη φήμη του C.K. αντικατοπτρίζει το αυξανόμενο ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης για την αποκάλυψη της καταχρηστικής συμπεριφοράς στον εργασιακό χώρο.

26ο ΔΦΝΘ: Το «Γενηθήτω το θέλημά σου» & το debate που θίγει το δικαίωμα της αξιοπρέπειας στον θάνατο

Με συνεντεύξεις με προσωπικότητες του stand-up όπως ο Mike Schur και ο Michael Ian Black, καθώς και με συγγραφείς όπως ο δημοσιογράφος κωμωδίας Sean L. McCarthy και ο κριτικός των Times, Wesley Morris, η ταινία επιχειρεί να απαντήσει σε κομβικά ζητήματα και αποριών για το προφίλ ενός ανθρώπου που χαρακτηρίστηκε ως ιδιοφυία για το αβίαστο stand-up του και τη μαζική αποδοχή του.

Μεγάλο μέρος του το Sorry/Not Sorry επικεντρώνεται στην Jen Kirkman, η οποία έγινε πασίγνωστη επειδή ήταν μία από τις πρώτες γυναίκες κωμικούς που είπαν δημόσια κάτι αρνητικό για τον C.K. Όπως οι περισσότεροι άνθρωποι στην stand-up κοινότητα, η Kirkman δεν είχε σκοπό να προκαλέσει αντιδράσεις, αλλά αυτό ακριβώς έκανε. Το σχόλιό της, μαζί με τις συνεισφορές της καλλιτέχνιδας και κωμικού Abby Schachner και της κωμικού και συγγραφέα Megan Koester, χρησιμεύει για να εκφράσει τη δυσκολία της πλοήγησης στο περίπλοκο ανδροκρατούμενο κλαμπ κωμωδίας. Η ταινία ευτυχώς δεν αφιερώνει χρόνο στο ανόητο ερώτημα αν οι γυναίκες είναι αστείες ή όχι, αντίθετα αποκαλύπτει τους μηχανισμούς που λειτουργούν για να τις εμποδίσουν να κάνουν αυτό που αγαπούν.

Χωρισμένο σε επτά αφηγηματικά μέρη, το Sorry/Not Sorry ανάμεσα σε άλλα, εξετάζει τις αποχρώσεις της ανόδου και της πτώσης του C.K., και τον εξίσου διεστραμμένο -με την ίδια τη σεξουαλική παρενόχληση, τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αξιολόγησαν δημοσίως τις περιπτώσεις αυτών των γυναικών. Προσωπικότητες της κωμωδίας, όπως ο Bill Maher και ο Joe Rogan, άνοιξαν τις πύλες σε όλους -εντός και εκτός της κωμικής κοινότητας, να μοιραστούν την άποψή τους για μια κατάσταση με την οποία δεν έχουν καμία απολύτως σχέση.

26ο ΔΦΝΘ: Η «απάντηση» στην ξώφαλτση σφαίρα του One Bullet δεν είναι πολεμική αλλά ύμνος στη φιλία

Για παράδειγμα, σε κάποιο απόσπασμα του The Bird Revelation, ο Dave Chappelle κατηγορεί την Abby Schachner ότι έχει «εύθραυστο πνεύμα» επειδή υποτίθεται ότι επέτρεψε στις πράξεις του C.K. να αποτρέψουν τις φιλοδοξίες της για καριέρα. Δεν έχει σημασία το γεγονός ότι η κωμωδία είναι, στην πραγματικότητα, μια δουλειά και η κοινότητα είναι φαινομενικά ένας χώρος εργασίας, που σημαίνει ότι θεωρητικά θα έπρεπε να είναι ασφαλής για όλους. Περισσότερο από τον Rock ή τον C.K., ο Chappelle έχει παρουσιάσει τον εαυτό του ως τον πατριάρχη της αμερικανικής κωμωδίας, και η άκριτη αποδοχή των ενεργειών του C.K. ενισχύει την ιδέα ότι η συμμετοχή των γυναικών στην κωμική κοινότητα έχει μικρή σημασία. Ακόμα χειρότερα, προφανώς αναμένεται να συνεχίσουν να γνωρίζουν ότι αυτό ισχύει.

Στις τελευταίες ενότητες της ταινίας, το επίκεντρο είναι η ακύρωση ή αλλιώς το cancel culture. Αλλά σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να είναι σαφές ότι ακύρωση δεν υφίσταται. Το κοινό πάντα επέλεγε ποιανού το έργο θέλει να παρακολουθήσει και να υποστηρίξει με βάση το δικό του σύστημα αξιών. Μετά από δεκαετίες κοινωνικών μέσων ενημέρωσης, οι άνθρωποι έχουν γίνει υπερ- εθισμένοι στις καταναλωτικές συνήθειες όχι μόνο των γύρω τους, αλλά όλων στον κόσμο. Με απλά λόγια, δεν είναι δυνατόν να υπάρχει πλήρης συμφωνία, οπότε η επιστροφή του C.K. ήταν αναπόφευκτη.

Sorry/Not Sorry: Ο φάκελος της σεξουαλικά απρεπούς συμπεριφοράς του Louis C.K. «άνοιξε» στο 26ο ΔΦΝΘ

Λαμβάνοντας υπόψιν τη σοβαρότητα του θέματος με δύο δυναμικές γυναίκες να βρίσκονται στο τιμόνι της σκηνοθεσίας, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το Sorry/Not Sorry δίνει ικανοποιητικές απαντήσεις για τους λόγους που ένας θύτης επιβιώνει και για το πού πρέπει να πάμε από εδώ και πέρα. Όπως για παράδειγμα, στο να μη ξεχνάμε. Γιατί έτσι δεν αλλάζει κάτι. Γιατί πάντα στο τέλος της ημέρας, εδώ είμαστε, μιλάμε ξανά για αυτόν τον άνθρωπο που υποτίθεται πως ακυρώσαμε και στο τέλος- τέλος αναρωτιόμαστε αν θα αλλάξει κάτι.

«Σε παγκόσμιο και ιστορικό επίπεδο, είμαστε η βασικότερη πηγή δεινών και πόνου για τις γυναίκες. Είμαστε το χειρότερο πράγμα που τους έχει συμβεί. Ξέρετε ποια είναι η δική μας μεγαλύτερη απειλή; Η καρδιοπάθεια». Το μόνο σίγουρο επίσης είναι πως -όπως πολύ σωστά αναφέρεται και στις πληροφορίες του ντοκιμαντέρ, σήμερα αυτή η γνωστή φράση του Louis C.K. ακούγεται το λιγότερο ειρωνική.