Θεατρικές παραστάσεις με άξονα τη γυναίκα: 5 από τις ιστορίες που δεν ζητούν συγγνώμη ούτε & έγκριση

Η θεατρική Αθήνα του 2025 κάνει κάτι πολύ ξεκάθαρο: βάζει τη γυναίκα στο κέντρο όχι ως διακοσμητικό πρόσωπο αλλά ως πεδίο σύγκρουσης. Οι σκηνές γεμίζουν με ηρωίδες που δεν είναι άψογες, δεν είναι βολικές, δεν είναι καν πάντα συμπαθείς. Είναι όμως αληθινές. Κουβαλούν τάξεις, μητρότητα, βία, μετακίνηση, πολιτική, μνήμη. Κι αυτό είναι ενδιαφέρον γιατί δεν μιλάμε για ένα κύμα «γυναικείων έργων», μιλάμε για μια θεατρική σεζόν που αντιμετωπίζει τη γυναίκα ως τον πιο ευαίσθητο αισθητήρα της κοινωνίας. Μέσα από εκείνη φαίνεται τι πάει στραβά. Αν η γυναίκα στο έργο πνίγεται, η κοινωνία έξω ήδη ασφυκτιά. Αν η γυναίκα στο έργο εξεγείρεται, η κοινωνία έξω το σκέφτεται.

Το κοινό αυτών των παραστάσεων είναι ότι όλες κουμπώνουν πάνω στο ίδιο θεμελιακό ερώτημα. Tι κοστίζει σε μια γυναίκα να υπάρξει με το όνομά της και όχι με τον ρόλο της. Άλλοτε το βλέπουμε στο σπίτι ενός πρώην εργάτη στη Γαλλία, άλλοτε σε ένα σχολείο που βράζει, άλλοτε σε μια οικογένεια που θάβει μυστικά, άλλοτε σε μια ιστορία ξεριζωμού που την αφηγείται μια γυναίκα για τους άντρες της. Είναι έργα που δεν χαρίζονται και δεν χαιδεύουν τις γυναικείες φιγούρες. Τις βάζουν να διαλέξουν και να πληρώσουν το τίμημα. Και έτσι γίνονται πολύ πιο πολιτικά από ό,τι φαίνονται.

Το «μια φωνή τη φορά» και γιατί οι μονόλογοι έχουν πιο πολύ αξία από ποτέ - Οι 8 που πρέπει να δεις

Ο δυσνόητος Πόε και Το Κοράκι: 180 χρόνια μετά μάς διαβάζει ξανά- Το μουσικό αναλόγιο στο Rabbithole

Η σκηνοθεσία είναι γένους θηλυκού και πράξη ανυπακοής - 6 παραστάσεις για να σε δεις

Αγώνες και μεταμορφώσεις μιας γυναίκας – Θέατρο Τζένη Καρέζη

Ο Εντουάρ Λουί γράφει για τη μητέρα του αλλά στην ουσία γράφει για όλες όσες μεγαλώνουν μέσα σε ένα κοινωνικό καλούπι που δεν τις χωράει. Η Ελένη Κοκκίδου αναλαμβάνει έναν ρόλο που δεν είναι καμία από τις συνηθισμένες γυναικείες φιγούρες. Δεν είναι μοιραία, δεν είναι θύμα, δεν είναι αγία. Είναι μια γυναίκα που προσπαθεί να περάσει από τη σιωπή στη φωνή. Το κείμενο μιλά για τάξη, βία, μητρότητα χωρίς να τα κάνει σύνθημα. Τα κάνει βίωμα. Η σκηνική εκδοχή του Αλέξανδρου Σωτηρίου κρατά αυτό που έχει αξία στον Λουί. Ότι η γυναικεία χειραφέτηση δεν είναι lifestyle. Είναι δουλειά, πόνος, προσβολή, ξανά προσπάθεια. Και αυτό σε θεατρική μορφή είναι σπάνιο.

ΕΝΤΑ – Θέατρο Τζένη Καρέζη

Οι Αντώνης Τσιοτσιόπουλος και Γιώργος Παλούμπης παίρνουν την Έντα Γκάμπλερ του Ίψεν και τη στέλνουν στο 2032, μέσα σε ένα ελληνικό πολιτικό σπίτι. Το έξυπνο εδώ είναι ότι η γυναίκα δεν είναι πια η υστερική του 19ου αιώνα. Είναι η κόρη ενός έντιμου πρωθυπουργού, σύζυγος ενός επίδοξου διαδόχου, γυναίκα που πενθεί και ταυτόχρονα στήνεται το μέλλον της χώρας μέσα στο σαλόνι της. Είναι θρίλερ εξουσίας με γυναικείο κέντρο. Η Έντα δεν είναι πια εγκλωβισμένη σε έναν άντρα αλλά σε ένα σύστημα. Μέσα από αυτή τη μετατόπιση το έργο ρωτά τι σημαίνει να είσαι γυναίκα σε χώρο που ορίζεται από άντρες αλλά εξαρτάται από εσένα. Και πόσο από αυτό είναι δική σου βούληση και πόσο είναι ο ρόλος που σου φόρεσαν.

Κρυφτό – κείμενο και σκηνοθεσία Βάσιας Αργέντη

Εδώ έχουμε το πιο καθαρό οικογενειακό ψυχογράφημα. Δύο αδελφές, μια μάνα βαριά σαν κληρονομιά, μια πόλη που δεν συγχωρεί, μυστικά που σαπίζουν. Η Βάσια Αργέντη γράφει και σκηνοθετεί σαν να θέλει να τραβήξει την κουρτίνα από το πιο ελληνικό δωμάτιο: αυτό όπου η μαμά λέει σ’ αγαπώ και ταυτόχρονα σε κρατά χαμηλά για να μην φύγεις. Οι Μαριάννα Τουμασάτου και Λένα Δροσάκη πιάνουν τις δύο όψεις της γυναικείας ταυτότητας. Αυτή που προσπαθεί να φροντίσει και αυτή που προσπαθεί να σωθεί. Το έργο δεν χαρίζει τίποτα στους γονείς, αλλά δεν τους δαιμονοποιεί. Δείχνει το πώς η αγάπη μπορεί να γίνει εργαλείο ελέγχου. Και πώς οι γυναίκες πολύ συχνά πληρώνουν το συναισθηματικό βάρος της οικογένειας χωρίς να το διαλέξουν.

Η μέρα της φούστας – Θέατρο Δίπυλον, σκηνοθεσία Ζωής Χατζηαντωνίου

Εδώ η γυναίκα δεν είναι μόνο άτομο. Είναι πεδίο μάχης. Μια καθηγήτρια που πηγαίνει με φούστα στο σχολείο και ξαφνικά η τάξη γίνεται μικρογραφία μιας κοινωνίας που δεν αντέχει το διαφορετικό. Η Ζωή Χατζηαντωνίου ανεβάζει μια παράσταση που δεν θέλει να σε καθησυχάσει. Θέλει να σε θυμώσει. Θέλει να σε βάλει να διαλέξεις πλευρά. Η Θεοδώρα Τζήμου κουβαλά όλη την πίεση μιας γυναίκας που πρέπει να είναι ταυτόχρονα δίκαιη, ευγενική, ελκυστική, άτρωτη, παιδαγωγική. Δηλαδή αδύνατον. Το έργο ρωτά κάτι πιο βαθύ από το αν επιτρέπεται η φούστα. Ρωτά ποιος αποφασίζει για το σώμα της γυναίκας, ποιος μοιράζει τις ταμπέλες, ποιος τιμωρεί. Κι επειδή όλα αυτά γίνονται μέσα σε μια τάξη, χτυπάνε πιο δυνατά. Γιατί το σχολείο είναι ο πρώτος χώρος που η κοινωνία δείχνει το πραγματικό της πρόσωπο.

Σέρρα – Η ψυχή του Πόντου, σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη, με τη Χρύσα Παπά

Μπορεί να είναι ιστορία ενός άντρα, όμως εδώ τη διηγείται μια γυναίκα. Και αυτό τα αλλάζει όλα. Η Χρύσα Παπά κουβαλά έναν ολόκληρο λαό πάνω στη σκηνή και τον περνά μέσα από το σώμα της. Αυτό είναι γυναικεία γραφή στη σκηνή. Η γυναίκα γίνεται φορέας μνήμης. Όχι μόνο θύμα. Όχι μόνο μάνα. Μνήμη. Η προσφυγιά, η βία, οι χαμένοι έρωτες, οι μετακινήσεις, όλα περνούν μέσα από τη φωνή της και γίνονται προσωπικά. Η σκηνοθεσία του Σωτήρη Χατζάκη είναι λιτή γιατί αφήνει χώρο στον λόγο και στη γυναικεία παρουσία να κάνουν τη δουλειά. Είναι από τις παραστάσεις που αποδεικνύουν ότι η γυναίκα στη σκηνή δεν χρειάζεται να είναι ηρωίδα. Αρκεί να είναι παρούσα.

Όταν μια θεατρική σεζόν γεμίζει με έργα που έχουν άξονα τη γυναίκα, δεν σημαίνει ότι το θέατρο έγινε «γυναικείο»

Σημαίνει ότι το θέατρο επέλεξε να κοιτάξει από το σημείο όπου αρχίζει η αλήθεια. Από το σημείο όπου η ζωή χτίζεται, διαλύεται και ξαναρχίζει. Οι παραστάσεις αυτές δείχνουν ότι η γυναίκα δεν είναι πια ο ρόλος που θα συγκινήσει στο τέλος αλλά ο μηχανισμός που αποκαλύπτει πόσο βίαιη, άδικη, απρόσεκτη μπορεί να γίνει μια κοινωνία όταν δεν ακούει. Και επειδή η σκηνή είναι ο μόνος χώρος όπου η φωνή ακούγεται χωρίς να διακόπτεται, η γυναίκα εκεί βρίσκει επιτέλους το μέτρο της.

Δεν είναι τυχαίο ότι σχεδόν όλες αυτές οι ιστορίες (συν πολλές ακόμα που κυριαρχούν αυτή τη σεζόν στα θέατρα) μιλούν για σιωπές, για μητέρες, για κόρες, για δασκάλες, για γυναίκες που έπρεπε να κρατήσουν τον κόσμο όρθιο πριν καν προλάβουν να ζήσουν. Το θέατρο φέτος δεν τις λυπάται. Τις παίρνει στα σοβαρά. Τις βάζει μπροστά και μας ρωτά ευθέως αν είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τη ζωή. Αν ναι, τότε αυτές οι παραστάσεις δεν είναι απλώς προτάσεις εξόδου. Είναι τρόπος να δεις κατάματα ποιος κουβάλησε σιωπηλά την ιστορία σου.