Άγχος Πανελληνίων: Η τέχνη του να στηρίζεις έναν αγχωμένο μαθητή - 3 εκπαιδευτικοί απαντούν

Οι Πανελλήνιες ξεκίνησαν σήμερα, 30 Μαΐου 2025 και αν ένα πράγμα μπορεί να χαρακτηρίσει τα περισσότερα παιδιά που μπαίνουν σ' αυτή τη διαδικασία των εξετάσεων για να εισαχθούν στα Πανεπιστήμια της χώρας μας, τότε αυτό θα μπορούσε με μία λέξη να είναι το άγχος.

Μπορεί οι Πανελλήνιες εξετάσεις στην πραγματικότητα να μην ορίζουν τους μαθητές και η απόδοσή τους να μην είναι αυτή που θα καθορίσει το μέλλον τους, αλλά τα παιδιά των 17 και 18 ετών δεν το γνωρίζουν αυτό.

Η φιλόλογος ειδικής αγωγής Ελένη Αλεξιάδου, η επίσης φιλόλογος Γιώτα Τζανετάκου και η καθηγήτρια βιολογίας Ελένη Χατζηβάγια μιλούν στο Queen.gr και εξηγούν πώς αντιμετωπίζουν το άγχος των μαθητών τους πριν και κατά τη διάρκεια αυτών των εξετάσεων, ενώ ακόμα δίνουν όσες συμβουλές χρειάζεται να γνωρίζουμε για να κρατήσουμε ένα παιδί - όσο γίνεται - μακριά από το στρες.

Τι κάνει σήμερα ο πιο viral μαθητής των Πανελληνίων μετά την «πανωλεθρία» στην Ιστορία το 1997;

Για την Ελένη Αλεξιάδου, οι Πανελλήνιες «είναι μόνο η αρχή»

Η Ελένη Αλεξιάδου, φιλόλογος ειδικής αγωγής, αντιμετωπίζει καθημερινά το άγχος που έχουν οι μαθητές που προετοιμάζονται για τις Πανελλήνιες εξετάσεις και εξηγεί πως όλη αυτή η διαδικασία που τα νέα παιδιά περνούν «είναι μόνο η αρχή για σπουδαία πράγματα».

Ποια είναι η κύρια πηγή άγχους στους εφήβους ενόψει εξετάσεων; Τι είναι αυτό που επιδεινώνει το στρες τους;

Οι Πανελλήνιες εξετάσεις είναι μία διαδικασία που αγχώνει πολύ τους εφήβους. Πέρα από τον μεγάλο όγκο της ύλης σε όλα τα μαθήματα, οι έφηβοι αντιμετωπίζουν και θέματα επιτυχίας.

Προσπαθούν πολύ σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς, συχνά δεν διαθέτουν ελεύθερο χρόνο, μιας και τον αφιερώνουν στην επανάληψη των μαθημάτων και «θυσιάζουν» πράγματα πολύ σημαντικά για την ηλικία τους. Στο τέλος, λοιπόν, επιθυμούν να πετύχουν τον στόχο τους και αν δε δουν το επιθυμητό αποτέλεσμα νιώθουν πως έχουν αποτύχει.

01

05

Πώς αντιμετωπίζετε το άγχος των μαθητών είτε μέσα στην τάξη είτε μεμονωμένα;

Είναι πολύ σημαντικό να τονίζουμε στα παιδιά, όχι μόνο στο τέλος αλλά από την αρχή της προσπάθειάς τους, πως τίποτα δεν τελειώνει με τις Πανελλήνιες. Σίγουρα είναι μία διαδικασία που συμβάλλει στο να φοιτήσουμε σε σχολές που επιθυμούμε και ίσως να εργαστούμε κάποια στιγμή σε σχετικούς τομείς, όμως σε καμία περίπτωση δεν είναι το τέλος της ακαδημαϊκής ζωής μας.

Είναι απαραίτητο οι μαθητές και οι μαθήτριες να συνειδητοποιήσουν πως αυτή η περίοδος είναι η αρχή για μεγάλες και νέες εμπειρίες και όχι το τέλος. Κάτι που συχνά βοηθάει τα παιδιά είναι η παράθεση εναλλακτικών σε περίπτωση που δεν δουν το επιθυμητό γι' αυτούς αποτέλεσμα. Ο διάλογος και η συζήτηση μαζί τους για ό,τι τους προβληματίζει και η ανάλυση όλων των εναλλακτικών επιλογών επιδρά θετικά στην ψυχολογία τους. Πρέπει να κατανοήσουν πως είμαστε δίπλα τους ως εκπαιδευτικοί όχι μόνο για να τους διδάξουμε τα εξεταζόμενα μαθήματα αλλά και για να κουβεντιάσουμε οτιδήποτε τα απασχολεί.

Το άγχος των εφήβων ενόψει Πανελλήνιων εξετάσεων είναι εν τέλει εποικοδομητικό ή τους κρατάει μακριά από την επιτυχία;

Προσωπικά θεωρώ πολύ δύσκολο το να μην έχουν άγχος οι μαθητές και οι μαθήτριες στη διάρκεια των Πανελλήνιων εξετάσεων. Έχουν γίνει γνωστές αρκετές περιπτώσεις μαθητών και μαθητριών που απέκτησαν ψυχοσωματικά προβλήματα λόγω του άγχους ή δεν κατάφεραν να αποδώσουν ό,τι γνώριζαν εξαιτίας του.

Το άγχος, λοιπόν, είναι αναγκαίο να κρατείται σε φυσιολογικά επίπεδα, ώστε και να κινητοποιεί τα παιδιά να κάνουν την προσπάθειά τους αλλά και να συνεχίσουν να ζουν την καθημερινότητά τους χωρίς οι εξετάσεις να είναι η πρώτη και η τελευταία σκέψη τους μέσα στη μέρα.

Η Γιώτα Τζανετάκου έχει ένα μότο για κάθε μαθητή που βιώνει άγχος

Η φιλόλογος Γιώτα Τζανετάκου μιλά επίσης για το άγχος των μαθητών στις Πανελλήνιες και τονίζει το μότο της: «κάτι θεωρείται αποτυχία μόνο αν δεν το ξαναπροσπαθήσουμε και αν τα παρατήσουμε αμαχητί».

Πότε παρατηρείτε ότι υπάρχει επιδείνωση του άγχους των εφήβων μέσα στη χρονιά; Αυξάνεται περισσότερο τις ημέρες των εξετάσεων;

Έχω παρατηρήσει ότι το άγχος των μαθητών αρχίζει να εντείνεται σταδιακά προς τα μέσα Μαρτίου, όταν έχει ολοκληρωθεί η διδασκαλία της ύλης και ξεκινάει η περίοδος των επαναλήψεων.

Εκείνη την περίοδο οι μαθητές έρχονται αντιμέτωποι με την πίεση του χρόνου και την αγωνία να αποδώσουν όσο καλύτερα γίνεται. Καθώς πλησιάζουν οι εξετάσεις, η ψυχολογική ένταση κορυφώνεται. Πολλοί αρχίζουν να αμφιβάλλουν για την προετοιμασία τους, ακόμη κι αν έχουν μελετήσει συστηματικά. Το άγχος αυτό, αν και φυσιολογικό σε ένα βαθμό, μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικές αντιδράσεις, όπως έντονη ανησυχία, προβλήματα ύπνου, ή ακόμη και κρίσεις πανικού λίγο πριν την εξέταση. Είναι γι’ αυτό πολύ σημαντικό να υπάρχουν σταθερά σημεία ανακούφισης και ενθάρρυνσης καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς – όχι μόνο την τελευταία στιγμή.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το άγχος των μαθητών εγκαίρως, ώστε να μη φτάσουν οι έφηβοι να παθαίνουν κρίση πανικού λίγο πριν πάρουν τα θέματα των Πανελληνίων στα χέρια τους;

Αυτό που φροντίζω πάντα να υπενθυμίζω στους μαθητές μου – και ειδικά τις ημέρες των εξετάσεων – είναι ότι είναι καλά προετοιμασμένοι, ότι έχουν δουλέψει μεθοδικά και πως τα θέματα που θα αντιμετωπίσουν είναι διαχειρίσιμα.

Επιπλέον, τονίζω διαρκώς τη σημασία της ίδιας της προσπάθειάς τους – ότι έχουν ήδη κατακτήσει κάτι σπουδαίο: τη συνέπεια και τη θέληση να κοπιάσουν για έναν στόχο. Η ψυχική προετοιμασία, δηλαδή η καλλιέργεια εμπιστοσύνης στον εαυτό τους, είναι εξίσου σημαντική με τη γνωστική προετοιμασία.

Τι χαρακτηριστικά μπορούμε να διακρίνουμε σ’ έναν καλά διαβασμένο μαθητή που έχει στρες και σε κάποιον που αγχώνεται επειδή γνωρίζει πως δεν έχει μελετήσει αρκετά;

Υπάρχει μια σαφής διαφορά ανάμεσα στο στρες που βιώνει ένας καλά προετοιμασμένος μαθητής και στο άγχος κάποιου που γνωρίζει ότι δεν έχει αφιερώσει τον απαραίτητο χρόνο στη μελέτη. Ο πρώτος, αν και αγχωμένος, εμφανίζει αυτοσυγκράτηση, αυτοπεποίθηση και μια βασική σταθερότητα. Το άγχος του είναι περισσότερο δημιουργικό – θέλει να αποδώσει στο έπακρο, όχι γιατί φοβάται την αποτυχία, αλλά γιατί νοιάζεται για το αποτέλεσμα. Συχνά μπορεί να αμφιβάλλει, αλλά παραμένει λειτουργικός.

Αντίθετα, ο μαθητής που ξέρει πως δεν έχει προετοιμαστεί επαρκώς δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί, παρουσιάζει έντονη ανασφάλεια, και κατακλύζεται από σκέψεις πανικού – ιδίως όταν συνειδητοποιεί πως είναι αδύνατον να καλύψει ύλη της τελευταίας στιγμής. Το άγχος του παραλύει και επηρεάζει άμεσα την απόδοσή του. Η πρόληψη αυτής της κατάστασης περνάει μέσα από τη συνέπεια και τη σωστή διαχείριση του χρόνου, αλλά και από τη στήριξη του περιβάλλοντός του με ψυχραιμία και καθοδήγηση.

Ποια είναι η Νο1 συμβουλή που θα δίνατε σε έναν γονιό που το παιδί του επέστρεψε σπίτι μετά το πρώτο μάθημα χωρίς να τα έχει πάει καλά; Υπάρχει κάποια φράση - κλειδί;

Αυτό που θεωρώ θεμελιώδες είναι να δείχνουν οι γονείς ψυχραιμία, υπομονή και έμπρακτη στήριξη σε όλη τη διάρκεια των εξετάσεων και κυρίως στις δύσκολες στιγμές. Όταν ένα παιδί επιστρέψει απογοητευμένο μετά από μια κακή επίδοση, ο ρόλος του γονιού δεν είναι να το πιέσει περισσότερο, αλλά να το στηρίξει συναισθηματικά.

Κανένα αποτέλεσμα δεν είναι τελεσίδικο και καμία εξέταση δεν ορίζει το μέλλον ενός παιδιού. Το μήνυμα που πρέπει να περνάει είναι πως η αποτυχία είναι μέρος της διαδικασίας – δεν είναι το τέλος. Αυτό που έχει σημασία είναι να μάθουμε από κάθε εμπειρία και να συνεχίσουμε.

Η Ελένη Χατζηβάγια δεν ξεχνά να στέλνει ένα σημαντικό μήνυμα στους μαθητές πριν τις Πανελλήνιες

Η Ελένη Χατζηβάγια είναι βιολόγος και όπως όλα τα παιδιά αυτή την περίοδο, έτσι και οι μαθητές της στο σχολείο όπου εργάζεται βιώνουν το στρες, την αγωνία των θεμάτων και τον φόβο της αποτυχίας.

Τι συμβουλή δίνετε στους μαθητές σας λίγο πριν μπουν στην αίθουσα για τις εξετάσεις;

Αυτά που τείνω να θυμίζω στους μαθητές είναι τα εξής:

• να συμφιλιωθούν με το άγχος τους, διότι είναι βέβαιο ότι θα έχουν άγχος.
• να συνεχίσουν να μιλούν και να γελούν με τους φίλους τους.
• να μην εστιάζουν σε όσα δεν ξέρουν.
• να προσπαθήσουν να αδειάσουν το μυαλό τους από τις εξετάσεις, μία βόλτα με έναν φίλο, ένα φαγητό με την οικογένεια τους, ένα παγωτό στο πάρκο, σίγουρα βοηθούν
• να κάνουν ασκήσεις αναπνοής
• όταν πάρουν τα θέματα να συγκεντρωθούν και να αγωνιστούν – ο αγώνας πάντοτε φέρνει αποτελέσματα. Άλλωστε αν κάτι έμαθαν από όλη αυτή τη διαδικασία των πανελλαδικών είναι να μάχονται για τα όνειρά τους.

Υπάρχει κάποιο περιστατικό που θυμάστε από μαθητή που είχε αγχωθεί υπερβολικά; Κι αν ναι, πώς το αντιμετωπίσατε;

Το μήνυμα που στέλνω στους μαθητές/τριες μου το βράδυ πριν τις εξετάσεις είναι αυτολεξεί το εξής:

Πώς οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το έργο σας τις ημέρες των εξετάσεων και τι θα μπορούσαν ουσιαστικά να κάνουν για να μετριάσουν το στρες των παιδιών τους;

Αυτό που μπορεί να γίνει είναι να συνεχίσουν τη ζωή τους, την καθημερινότητά τους ΑΠΟΛΥΤΩΣ, να αποφεύγουν όχι απλώς την ένταση - αυτό είναι αυτονόητο - αλλά και το κανάκεμα, την υπερβολική φροντίδα, τη διαρκή ενασχόληση.

Επιπλέον, να μην δίνουν φάρμακα και να φροντίζουν τα παιδιά να τρέφονται σωστά και να κοιμούνται καλά.

Πολλοί μαθητές που αγχώνονται τείνουν να μελετούν μέχρι και την τελευταία στιγμή. Είναι αυτή η τακτική τελικά ωφέλιμη,

Κατά τη γνώμη μου, το μεγαλύτερο λάθος είναι το ξενύχτι. Ο νους έχει ανάγκη από τον ύπνο και το ξεκούραστο μυαλό είναι πολύ πιο αποτελεσματικό.