Αντωνία Τριχοπούλου: «Με κάνει περήφανη η συμβολή μου στην καταξίωση της Μεσογειακής διατροφής»

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, μέσα σε μια οικογένεια που λάτρευε τα βιβλία. Έχασε πολύ νωρίς τον μπαμπά της, όμως οι δύο αδελφές της και η μητέρα της την ώθησαν στην επιστήμη, με την ίδια να δίνει Πανελλήνιες και να περνά αμέσως στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αυτό ήταν! Από τότε, η Αντωνία Τριχοπούλου, Ακαδημαϊκός Πρόσεδρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Yale σήμερα, αφοσιώθηκε όσο τίποτε άλλο στη δουλειά της, στην επιστήμη της.

Το 1963 έλαβε το πτυχίο Υγιεινολόγου από την Υγειονομική Σχολή Αθηνών και το 1965 την ειδικότητα Βιοπαθολογίας (Μικροβιολογίας), ωστόσο η συμβολή της ήταν καίρια στην ανάδειξη του σημαντικού ρόλου της μεσογειακής διατροφής στην υγεία -αναπτύσσοντας ένα πρότυπο βαθμονόμησης της προσήλωσης στην παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή (Mediterranean Diet Score), που είχε παγκόσμια αναγνώριση.

Παγκόσμια Ημέρα Γυναικών στην Επιστήμη: 3 Ελληνίδες επιστήμονες μας εμπνέουν

Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη, λοιπόν, η κα Τριχοπούλου μιλά στο Queen.gr όχι μόνο για τις σπουδές, τα επιτεύγματα και τις διακρίσεις της στην επιστήμη, αλλά για μια άλλη πτυχή του κλάδου της: τα στερεότυπα που υπάρχουν ακόμα για τις γυναίκες στην επιστήμη, αλλά και την επικράτηση των ανδρών έναντι των γυναικών. Που, βέβαια, εν έτει 2023, φαίνεται πως κάπως πάει να αλλάξει.

Έχετε σπουδάσει Ιατρική. Ήταν μια καθαρά δική σας κλίση και επιλογή ή έπαιξαν ρόλο και οι γονείς σας σε αυτό;

Ακριβώς. Σπούδασα Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η αλήθεια είναι ότι το οικογενειακό μου περιβάλλον έτρεφε μεγάλη αγάπη για το βιβλίο και το διάβασμα. Τα αδέλφια μου και τα ξαδέλφια μου ήταν ήδη φοιτητές όταν τελείωνα εγώ το Γυμνάσιο, οπότε για μένα ήταν μονόδρομος η εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. Δεν πέρασε ποτέ από το μυαλό μου η ιδέα να μη σπουδάσω. Όσον αφορά, βέβαια, την κλίση μου, η επιλογή ήταν καθαρά δική μου, κυρίως λόγω της κοινωνικής διάστασης της Ιατρικής. Πέραν αυτού, πίστευα ότι οι σπουδές θα με έφερναν πιο κοντά στο να είμαι κοινωνικά και οικονομικά αυτοδύναμη.

Τι σας παθιάζει στην επιστήμη σας και ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερο επίτευγμά σας ως τώρα;

Με ενθουσιάζουν και με παθιάζουν οι μαγικές στιγμές, οι ώρες εκείνες που βλέπεις ότι μία υπόθεσή σου τεκμηριώνεται από τα επιστημονικά δεδομένα. Και είναι κάτι που έχω ζήσει αρκετές φορές. Όσο για το σημαντικότερο επίτευγμά μου στη μέχρι τώρα πορεία μου, θεωρώ ξεκάθαρα πως είναι η συμβολή μου στην καταξίωση της παραδοσιακής Μεσογειακής διατροφής.

Τι πιστεύετε ότι έχετε κερδίσει από την επιστήμη σας όλα αυτά τα χρόνια που εργάζεστε;

Το βασικότερο που έχω κερδίσει είναι αγάπη για τη ζωή, αλλά μέσα από δημιουργική προσπάθεια.

Ο χώρος της επιστήμης είναι κατά βάση ανδροκρατούμενος. Έχει τύχει στη μέχρι τώρα πορεία σας να βιώσετε σεξιστικές συμπεριφορές από συναδέλφους ή ανωτέρους σας;

Ευτυχώς, όχι. Δεν έχω βιώσει τίποτε το ιδιαίτερο σε προσωπικό επίπεδο. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι παλιότερα υπήρχε έντονη διάκριση όσον αφορά την επιλογή γυναικών σε υψηλόβαθμες θέσεις στον χώρο μας. Όμως, χάρη σε πολλές γυναίκες που αρίστευσαν, με την προσπάθειά τους και την επιμονή τους, η αποδοχή μας διευρύνεται.

Συγκαταλέγεστε μεταξύ των 10 επιστημόνων του ΕΚΠΑ, από όλες τις επιστήμες, που έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό αναφορών, για την έρευνα που διεξήγαγαν στην Ελλάδα. Ποιο ήταν το ποσοστό ανδρών-γυναικών σε αυτήν τη διάκριση και πώς αισθανθήκατε όταν διακριθήκατε;

Το ποσοστό ανδρών-γυναικών στη συγκεκριμένη διάκριση ήταν 70%-30%. Ήμασταν, δηλαδή, μόλις 3 γυναίκες και 7 άνδρες. Για μένα, το να ενταχθώ σε αυτήν τη λίστα, μόνο ανταμοιβή μπορεί να είναι. Μαζί, βέβαια, με την πληρότητα που σου παρέχει η επιστημονική δημιουργία για μια πολύχρονη προσπάθεια με πολλές δυσχέρειες, απογοητεύσεις και αποτυχίες.

Η οποιαδήποτε επιστήμη έχει και απαιτήσεις. Πολλές φορές γυναίκες μπαίνουν στο δίλημμα καριέρα ή οικογένεια. Σας έχει συμβεί εσάς κάτι τέτοιο ή το βλέπετε να συμβαίνει ακόμα σε νέες γυναίκες, συναδέλφους σας;

Δεν αντιμετώπισα ποτέ τέτοιο πρόβλημα. Ξέρω, όμως, ότι υπάρχει. Υφίσταται αυτή η σκέψη και, μάλιστα, είναι πολλές οι νέες γυναίκες στις επιστήμες, που μεταθέτουν την τεκνοποιία για λόγους καριέρας. Το θέμα έχει κοινωνικές διαστάσεις και οι παιδικοί σταθμοί είναι μια από τις λύσεις.

Υπάρχει ακόμα και σήμερα- εν έτει 2023- μισθολογική ανισότητα ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες στον κλάδο σας;

Δεν το γνωρίζω για να σας απαντήσω με βεβαιότητα. Στην Ευρώπη, αν υπάρχει, θα είναι αμελητέα και περιστασιακή.

Τι θα λέγατε σήμερα σε ένα νέο κορίτσι που ονειρεύεται να διαπρέψει στον χώρο της ιατρικής;

Θα της έλεγα την αλήθεια. Ότι ο δρόμος είναι μακρύς και δύσκολος, αλλά ότι αξίζει να τον ακολουθήσει αν έχει κλίση. Δεν χρειάζεται ποτέ και για τίποτα να βάζουμε «φρένο» στα όνειρά μας.

Ποιοι είναι οι στόχοι που έχετε θέσει για το μέλλον;

Ο μεγαλύτερος και βασικότερος στόχος μου αυτήν την περίοδο είναι ένας: Να εξασφαλιστεί από τους νέους η συνέχεια της επιστημονικής μου προσπάθειας στο νεοϊδρυθέν γραφείο Δημόσιας Υγείας στην Ακαδημία Αθηνών.