«Δεν είσαι και ο Κούρκουλος»: 91 χρόνια από τη γέννηση του πιο γοητευτικού ηθοποιού των 60s

«Είμαι φεμινιστής. Μια ζωή ήμουν. Λατρεύω τη γυναίκα». Κάπως έτσι πρέπει να ξεκινάει μια συζήτηση για τον Νίκο Κούρκουλο, γιατί το να μιλάς για γοητεία δίχως να καταλαβαίνεις από τι φτιάχνεται η ηθική της είναι σαν να περιγράφεις φωτιά δείχνοντας μόνο τον καπνό. Στα 91 χρόνια από τη γέννησή του, ο άντρας που έγινε ο πιο χαρακτηριστικός ζεν πρεμιέ των 60s εξακολουθεί να λειτουργεί σαν μονάδα μέτρησης. Όταν λες «Δεν είσαι και ο Κούρκουλος», δεν μιλάς για ομορφιά. Μιλάς για στάση. Ρυθμό. Ήθος. Ταυτότητα. Ένα είδος ενέργειας που προϋποθέτει παρουσία και ευθύνη, όχι απλώς «πουλάω μούρη». Και επειδή το ελληνικό σινεμά γέμισε κάποτε με όμορφους άντρες, αλλά πολύ λίγοι μετατράπηκαν σε κώδικα, ο Κούρκουλος παραμένει αυτός που, όσο κι αν αλλάζει η εποχή, δεν «παλιώνει». Δεν γίνεται ανέκδοτο. Δεν γίνεται σκιά του εαυτού του. Έγινε μέτρο σύγκρισης, ακριβώς γιατί αρνήθηκε να γίνει καρικατούρα του ρόλου του.

Εκείνος, όμως, είχε κάτι παράξενο για την εποχή. Έμπαινε στη σκηνή σαν άνθρωπος που ξέρει την αξία του, όχι σαν άντρας που πρέπει να την αποδείξει. Και αυτό αλλάζει τα πάντα. Ένας άντρας που υπερασπίζεται τη γυναίκα χωρίς να το κάνει σημαία. Ένας άντρας που μιλάει για φεμινισμό σε μια εποχή που η λέξη ακουγόταν σχεδόν προκλητική. Ένας άντρας που στάθηκε δίπλα στη Μαίρη Χρονοπούλου όταν κακοποιήθηκε από τον σύντροφό της, όχι ως προστάτης αλλά ως αδερφός που δεν χρειάζεται να φορέσει στολή για να φερθεί αξιοπρεπώς. Ούτε σήμερα αυτά είναι αυτονόητα, όμως τότε ήταν πραγματική επανάσταση με κοστούμι.

Γεννημένος στην Αθήνα στις 5 Δεκεμβρίου του 1934, παιδί κουρέα, με μυαλό που έβλεπε μπροστά και παρουσία που μπορούσε να σταθεί από το σανίδι μέχρι το γήπεδο, ο Κούρκουλος δεν έψαξε ποτέ την «είσοδο» στον μύθο. Την κέρδισε. Από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού μέχρι τις σκηνές της Επιδαύρου και τα σετ του Φίνου, η πορεία του έχει μια ευθεία: ο άνθρωπος προηγείται του ρόλου. Αυτό ήταν το μυστικό του. Δεν έπαιζε τον σκληρό. Δεν υποδυόταν τον γοητευτικό. Δεν προσποιούνταν τον δίκαιο. Ήταν όλα αυτά γιατί είχε χτίσει χαρακτήρα που δεν κατέρρεε στην πρώτη στραβή.

Το σινεμά του τον ήθελε δυνατό

Ο ίδιος δεν φοβόταν να δείξει εύθραυστο σημείο. Και αυτό φαίνεται στις θρυλικές του στιγμές. Στην iconic «Βρέχει φωτιά στη στράτα μου» σκηνή που καίει τα υπάρχοντά του με εκείνη τη γειωμένη λύσσα που δεν έχει τίποτα θεατρικό και όλα ανθρώπινα.

Στο «Όχι άλλο κάρβουνο» που χάνει τον εαυτό του και βρίσκει την αλήθεια του ρόλου. Αυτές οι σκηνές δεν έγιναν κλασικές από τύχη αλλά διότι πίσω από την κάμερα υπήρχε ένας άνθρωπος που δεν φοβόταν να εκτεθεί για να πει κάτι με βάρος.

Ηθοποιός που αρνήθηκε κασκαντέρ στη σκηνή με το ελικόπτερο στην ταινία «Ορατότης Μηδέν», που πήδηξε στα κύματα ενώ όλοι το θεωρούσαν παράλογο, που τραυματίστηκε στο πρόσωπο από τη δίνη του έλικα και παρ’ όλα αυτά συνέχισε. Όχι γιατί ήθελε να το παίξει ήρωας, αλλά γιατί δεν άντεχε να δει στην οθόνη μια ψεύτικη εκδοχή του εαυτού του.

Εκεί κάπου αρχίζει να φαίνεται τι πραγματικά σημαίνει γοητεία

Δεν είναι η γωνία του προσώπου. Δεν είναι το βλέμμα. Δεν είναι ούτε η φωνή με το βάρος. Είναι η συνέπεια. Η αντοχή. Η αξιοπρέπεια. Η ικανότητα να λες «αυτό είμαι» χωρίς να χρειάζεται να φωνάξεις. Είναι το ότι ο ίδιος μπορούσε να πει «Πάντα τη φοβόμουν την άνεση και συνεχίζω να τη φοβάμαι πάρα πολύ». Ένας άντρας που φοβάται την άνεση είναι ένας άντρας που δεν επαναπαύεται στη φήμη του.

Η προσωπική του ζωή είχε λάθη, πάθη και επιλογές που σημάδεψαν ανθρώπους

Είχε τον γάμο με τη Μελίτα Κουτσογιάννη, είχε τη σχέση και τον γάμο με τη Μαριάννα Λάτση, είχε μια οικοδόμηση οικογένειας που δεν βασίστηκε σε image αλλά σε δεσμούς. Άλκης Κούρκουλος. Μελίτα Κούρκουλου Κυριακοπούλου. Εριέττα Κούρκουλου Λάτση. Φίλιππος Κούρκουλος Λάτσης. Τέσσερα παιδιά που μεγάλωσαν σε ένα σύμπαν όπου ο πατέρας δεν ήταν απλώς διάσημος αλλά παρών. Και ο παρών γονιός γράφει ιστορίες που δεν χρειάζονται φώτα για να φανούν.

Υπήρχε κάτι σπάνιο στον τρόπο που έβλεπε τη γυναίκα

Δεν τη φοβόταν. Δεν την ανταγωνιζόταν. Δεν τη χρησιμοποιούσε ως αξεσουάρ. Τη σεβόταν. Τη θαύμαζε. Τη θεωρούσε ισότιμη. Και όταν έλεγε «Είμαι φεμινιστής», το εννοούσε. Δεν ήταν δήλωση για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις. Ήταν στάση στη ζωή. Το βλέπεις στον τρόπο που μιλούσε για τις γυναίκες που υπήρξε σύντροφος. Στον τρόπο που στάθηκε στην κολλητή του Μαίρη Χρονοπούλου. Στον τρόπο που έβλεπε τις κόρες του. Στο ότι δεν ένιωθε την ανάγκη να φορέσει πανοπλία αρρενωπότητας για να επιβεβαιώσει την αρρενωπότητά του. Αυτή είναι η πιο δύσκολη γοητεία. Η γοητεία, δηλαδή, του άντρα που δεν στηρίζεται σε βλακείες για να αισθανθεί ανώτερος.

Και μέσα σε όλο αυτό, είχε και φιλοσοφία. Τη βαθιά, ελληνική, λιτή φιλοσοφία του ανθρώπου που έχει φάει τη ζωή από πολλές πλευρές και ξέρει ότι στο τέλος το μόνο που μετρά είναι η κουβέντα σου. «Όταν λέω μια κουβέντα, αυτή είναι. Δεν υπάρχει άλλη. Είναι αυτό». Αυτή η πρόταση θα μπορούσε να είναι σύνθημα για μια ολόκληρη σχολή υποκριτικής. Γιατί κρύβει μέσα της την απλότητα που φτιάχνει τους μύθους. Δεν χρειάζεται περίπλοκη ρητορική. Χρειάζεται καθαρότητα. Αντοχή. Σταθερό βλέμμα.

Σήμερα, 91 χρόνια μετά τη γέννησή του, ο Κούρκουλος παραμένει ο άντρας που κάνει τις γενιές να γυρίζουν πίσω και να ρωτούν γιατί αυτός και όχι κάποιος άλλος. Η απάντηση είναι πάντα η ίδια. Γιατί η γοητεία δεν είναι το photoshop της ψυχής. Είναι η αλήθεια της. Είναι το πώς μπαίνεις σε μια σκηνή και δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα για να τραβήξεις την προσοχή. Είναι το πώς στέκεσαι δίπλα σε έναν άνθρωπο που πονάει χωρίς να ζητάς χειροκρότημα. Είναι το πώς μεγαλώνεις παιδιά χωρίς να χρειάζεται να διορθώσεις την εικόνα σου στα περιοδικά. Είναι το πώς συνεχίζεις να εργάζεσαι ακόμη και όταν η υγεία σου προσπαθεί να σε σταματήσει.

Ο άντρας που ταύτισαν με τη δύναμη, με τη σκληράδα, με τη φωτιά, είχε μέσα του πυρήνα ευαισθησίας που δεν χρειάστηκε ποτέ να φωνάξει για να φανεί. Τον καταλάβαινες από την παρουσία. Από την αίσθηση ότι έμπαινε σε έναν χώρο και ο χώρος άλλαζε χωρίς να κάνει τίποτα. Αυτή είναι η ουσία του star quality.

Γι’ αυτό και σήμερα, όταν μιλάμε για γοητεία, δεν μιλάμε για ντύσιμο, για πρόσωπο, για σωματότυπο

Μιλάμε για γοητεία σαν του Κούρκουλου. Για τον τρόπο που εκείνος στεκόταν στον κόσμο. Για τον τρόπο που μιλούσε. Τον τρόπο που έπαιζε. Τον τρόπο που αγαπούσε. Τον τρόπο που υπερασπιζόταν. Για τον τρόπο που άκουγε.

Στην επέτειο της γέννησής του και 19 περίπου χρόνια από τον θάνατό του, ο Κούρκουλος δεν έχει ανάγκη από αφιερώματα για τη ζωή του. Αρκεί η ηχηρή σιωπή του. Αρκούν τα πιστεύω του. Αρκεί η διαδρομή του. Και όσο κι αν αλλάζουν οι δεκαετίες, όσο κι αν μεταμορφώνεται η εικόνα του άντρα, ένα πράγμα παραμένει σταθερό: ότι κάπου εκεί, ανάμεσα στην ουσία και στο θάρρος, ανάμεσα στο πάθος και στην καθαρότητα, υπάρχει ένα σημείο που λέγεται γοητεία.

Και αυτό το σημείο, αν ψάξει καλά κανείς, έχει πάντα το ίδιο όνομα.

Κούρκουλος.

01

06