Γιατί οι κολλητοί φίλοι πρέπει πάντα να «διορθώνουν» την ιστορία μας;

Δεν είναι ενοχλητικό όταν αφηγείσαι με ενθουσιασμό μια υπέροχη εμπειρία ή εκφράζεις παράπονο για κάτι που σε απογοήτευσε, περιμένοντας μια συμπονετική ή έστω επικυρωτική αντίδραση -και ο φίλος σου απαντά με κάτι που είναι το ακριβώς αντίθετο; Ή όταν σπεύδει να εντοπίσει ένα κενό στην αφήγησή σου, ένα λάθος στη μνήμη σου ή κάποια άλλη μικρή λεπτομέρεια που δεν αλλάζει την ουσία όσων λες ούτε μειώνει τη νομιμότητα της εμπειρίας σου;

Μία από τις βασικές αρχές της φιλίας είναι η αμοιβαία στήριξη (Degges-White & Van Tieghem, 2015). Όταν λοιπόν κάποιος δείχνει συνεχώς ότι «ξέρει καλύτερα», είναι φυσικό να αρχίσεις να αμφιβάλλεις για την αξία αυτής της σχέσης.

Γιατί χρειαζόμαστε επιβεβαίωση από τους φίλους

Μία από τις κεντρικές λειτουργίες της φιλίας είναι η αυτο-επιβεβαίωση (Fehr & Harasymchuk, 2018), δηλαδή να αναζητούμε στους φίλους μας ενθάρρυνση και αναγνώριση της αξίας μας. Η ανάγκη να επικυρώνονται τα συναισθήματά μας -χαρά, λύπη, φόβος ή θυμός- είναι απόλυτα φυσιολογική και αποτελεί βασικό τρόπο να νιώθουμε ότι ανήκουμε σε μια κοινότητα. Όταν τα συναισθήματά μας επικυρώνονται, αισθανόμαστε ότι μας βλέπουν και μας ακούν πραγματικά.

Γιατί κάποιοι φίλοι αρνούνται να μας επιβεβαιώσουν

Σε περιπτώσεις φίλων που σε αντικρούουν ή σε διορθώνουν συνεχώς, ισχύει το «φταίνε εκείνοι, όχι εσύ». Μπορεί να είναι η δική τους ανασφάλεια που τροφοδοτεί την ανάγκη τους να έχουν πάντα δίκιο. Η εμμονή να έχουν τον τελευταίο λόγο συχνά πηγάζει από την ανάγκη να δείξουν την αξία τους «προσθέτοντας» κάτι στη συζήτηση, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι μειώνουν ή διορθώνουν τα δικά σου λόγια.

Για κάποιους, αποτελεί εγωιστική ικανοποίηση να επισημαίνουν, για παράδειγμα, άσχημες καιρικές προβλέψεις για μια εκδήλωση που προγραμματίζεις ή να σου πουν ότι το καινούργιο αντικείμενο που αγόρασες με χαρά είναι τώρα σε έκπτωση στο μισό της τιμής που πλήρωσες.

Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να έχουν μεγαλώσει σε σπίτια όπου τέτοιου είδους λεκτικές αψιμαχίες ήταν φυσιολογικές -είτε ως φιλική πλάκα, είτε ως άσκηση του ρόλου του «δικηγόρου του διαβόλου», είτε ως ζωηρές συζητήσεις στο οικογενειακό τραπέζι. Σε τέτοιο περιβάλλον, η διόρθωση ή η αμφισβήτηση των άλλων θεωρούνταν αποδεκτή συνομιλιακή πρακτική.

Όταν ο φίλος γίνεται «χαλάστρας»

Όπως υπάρχουν άνθρωποι που είναι πάντα ευχάριστοι και θετικοί, υπάρχουν και εκείνοι που υιοθετούν τον ρόλο του «χαλάστρα». Είτε θέλουν να γκρεμίσουν αυτό που χτίζεις, είτε να «αναστηλώσουν» αυτό που μόλις κατεδάφισες, είτε να εντοπίσουν «τρύπες» στην αφήγησή σου για να την κάνουν πιο «αληθινή», κάποιοι φίλοι απλώς δεν μπορούν να ακούσουν και να επιβεβαιώσουν -ούτε καν να σιωπήσουν, αποφεύγοντας κριτικές και διορθώσεις.

Η ανάγκη να έχουν τον τελευταίο λόγο ή να δημιουργούν αντιπαράθεση για την ίδια την αντιπαράθεση μπορεί να έχει ρίζες στις οικογενειακές δυναμικές της παιδικής ηλικίας. Άλλοι φαίνεται να καθοδηγούνται από την επιθυμία να «ξεπερνούν» τους πάντες στον χώρο -κάτι που συχνά είναι σύμπτωμα χαμηλής αυτοεκτίμησης. Η ζήλια για τις δικές σου εμπειρίες μπορεί επίσης να τους ωθεί να αντικρούουν ό,τι λες. Είτε πρόκειται για ελάττωμα χαρακτήρα είτε για προϊόν κοινωνικής μάθησης, τέτοιοι φίλοι μπορεί να είναι κουραστικοί. Και πολλές φορές δεν συνειδητοποιούν καν τη συμπεριφορά τους, ιδίως όταν λειτουργεί ως αμυντικός μηχανισμός ή τρόπος προστασίας της αυτοεικόνας τους.

Πώς να ενθαρρύνεις έναν «ακυρωτικό» φίλο να σε επικυρώνει

Είτε πρόκειται για ενοχλητική ιδιοτροπία, είτε για κακή συνήθεια που δεν θέλουν να κόψουν, είτε για σύμπτωμα χαμηλής αυτοεκτίμησης, ναρκισσισμού ή έλλειψης αυτογνωσίας, η διαχείριση ενός «ακυρωτή» μπορεί να είναι εξαντλητική. Αν η συμπεριφορά κάποιου σου στερεί την απόλαυση της παρέας του, εσύ αποφασίζεις αν αξίζει να ανοίξεις μια ειλικρινή συζήτηση, να μάθεις να την αγνοείς ή να απομακρυνθείς.

Αν νιώθεις ότι πλησιάζεις στο όριό σου αλλά δεν θέλεις να χάσεις τη φιλία, η πιο φιλική κίνηση είναι να εκφράσεις τις ανησυχίες σου. Αν ο «φίλος» δεν θέλει να σε ακούσει και προτιμά να σε αποκόψει επειδή ξεκίνησες μια ειλικρινή κουβέντα, ίσως η φιλία αυτή να βασιζόταν περισσότερο στην ευκολία παρά στην ουσιαστική σύνδεση.

Τρόποι προσέγγισης της συζήτησης

1. Εκείνη τη στιγμή

Αν σε αντικρούει αμέσως μετά την αφήγησή σου, μπορείς να απαντήσεις:

• «Βλέπω ότι συχνά έχουμε τόσο διαφορετικές οπτικές. Τι πιστεύεις ότι το προκαλεί;».
• «Μερικές φορές φαίνεται ότι ψάχνεις τρόπους να με διορθώσεις. Από πού πηγάζει αυτό;».

2. Εκ των υστέρων

Μετά από λίγες ώρες ή μέρες, μπορείς να πεις:

• «Ξέρεις, χθες που σου έλεγα για τα σχέδιά μου για το Χ, ένιωσα κάπως άσχημα όταν ήσουν τόσο αρνητικός για κάτι που με ενθουσιάζει».

3. Προγραμματισμένη συζήτηση

Ζήτησε να συναντηθείτε:

• «Εκτιμώ πολύ τη φιλία μας, αλλά υπάρχει κάτι σημαντικό που θα ήθελα να συζητήσουμε».

4. Ειλικρίνεια και δηλώσεις πρώτου προσώπου

• «Όταν μοιράζομαι σκέψεις ή εμπειρίες, νιώθω ότι τις αποδομείς. Αυτό με κάνει να αμφιβάλλω για την κρίση μου και με αποθαρρύνει να εκφράζομαι. Αναρωτιέμαι αν με εκτιμάς ως φίλο».

5. Αναγνώριση και δικών σου ελαττωμάτων

• «Ξέρω ότι κι εγώ μάλλον εκνευρίζω τους φίλους μου με την αναποφασιστικότητα/την καθυστέρηση/την απροθυμία να δοκιμάσω νέα πράγματα».

Αυτό εξισορροπεί τη συζήτηση και ανοίγει τον δρόμο για το πιο «ευαίσθητο» θέμα.

Συμπερασματικά

Στις φιλίες, όπως και σε κάθε ανθρώπινη σχέση, η ουσία δεν βρίσκεται στο ποιος έχει δίκιο, αλλά στο ποιος μένει δίπλα σου χωρίς να χρειάζεται να το αποδείξει. Η «χαλάστρα» μπορεί να κρύβεται πίσω από αστεία, παρατηρήσεις ή «καλοπροαίρετες» διορθώσεις, αλλά η ζημιά που προκαλεί στη συναισθηματική ασφάλεια είναι πραγματική. Αν θέλεις να προστατεύσεις μια φιλία, να θυμάσαι ότι η επιβεβαίωση δεν κοστίζει τίποτα και αξίζει τα πάντα. Κι αν κάποιος επιμένει να βλέπει την ιστορία σου μόνο για να τη διορθώσει, ίσως ήρθε η ώρα να γράψεις καινούργια κεφάλαια με ανθρώπους που ξέρουν να ακούν /όχι να ακυρώνουν.