3 λόγοι που το online shopping σε κάνει να νιώθεις άσχημα, σύμφωνα με τους ψυχολόγους
Η αρχική «δόση» ντοπαμίνης είναι υπαρκτή αλλά και η επακόλουθη πτώση επίσης.
Για πολλούς από εμάς, η περιήγηση στα αγαπημένα μας online καταστήματα δεν είναι μόνο μια αγορά, αποτελεί μια χαλαρωτική, σχεδόν τελετουργική στιγμή αυτοφροντίδας.
Κάθε φορά που ψωνίζεις, ενεργοποιείται το κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου σου, με αποτέλεσμα την απελευθέρωση της «ορμόνης της ευχαρίστησης», της ντοπαμίνης, εξηγεί η Kate Cummins, PsyD, ψυχολόγος και ομιλήτρια στην Καλιφόρνια. Γι’ αυτό και το «πηγαινέλα» από σελίδα σε σελίδα μπορεί να φαντάζει τόσο συναρπαστικό.
Κι όμως, πολλές φορές νιώθεις ένα μίγμα ενοχής, μεταμέλειας και άδειου κενού μετά από κάθε online αγορά; Οι ψυχολόγοι εξηγούν το φαινόμενο σε τρεις βασικούς λόγους:
1. Η παραζάλη της επιλογής
Στον κόσμο του διαδικτυακού shopping, οι επιλογές είναι ατελείωτες: αμέτρητα brands, καταστήματα και προϊόντα, όλα με πληροφορίες, προσφορές, αξιολογήσεις πελατών και πίνακες μεγεθών. Κι όμως, δεν μπορείς να τα δεις, να τα αγγίξεις ή να τα δοκιμάσεις.
«Η έρευνα δείχνει ότι υποφέρουμε από το φαινόμενο της παραζάλης επιλογών», λέει η Diedre Popovich, PhD, αναπληρώτρια καθηγήτρια Μάρκετινγκ στο Texas Tech University και εξηγεί:
«Λατρεύουμε να έχουμε πολλές επιλογές, αλλά όταν ξεπερνάμε ένα όριο, μπλοκάρουμε και δεν μπορούμε να αποφασίσουμε».
Επιπλέον, πολλές μάρκες δεν πουλάνε απλώς προϊόντα, πουλάνε έναν ολόκληρο τρόπο ζωής. Είναι η ιδέα ότι αν αποκτήσεις αυτό το αντικείμενο, η ζωή σου θα γίνει καλύτερη. Κι όπως γνωρίζεις, δεν είναι τόσο απλό μιας και συχνά καταλήγεις με περισσότερο άγχος και αμφιβολία παρά χαρά.
Η δύναμη της μουσικής απέναντι στη μοναξιά
Μπορεί η γειτονιά να μας ξανακάνει ανθρώπους; Σεβασμός, αλληλεγγύη, μικρές πράξεις ενότητας
Από χόμπι σε θεραπείa: Το Colouring, το νέο anti-anxiety trend της Gen Z & των late millennials
2. «Ρολόι» που εξαφανίζεται: η παγίδα του χρόνου
Στην θεωρία, τα online ψώνια θα έπρεπε να είναι πιο αποτελεσματικά: δεν χρειάζεται να βγεις από το σπίτι ή να δοκιμάσεις ρούχα. Και όμως, η ψηφιακή «βιτρίνα» μπορεί να σου κλέψει ώρες χωρίς να έχεις καν αγοράσει κάτι.
Αυτό οφείλεται στην ψυχολογική κατάσταση που ονομάζεται «flow» ή αλλιώς «είμαι σε ζώνη»: ο χρόνος κυλάει χωρίς να το καταλαβαίνεις, είτε παίζεις παιχνίδια είτε περιηγείσαι αμέριμνα online. Είναι τέλειο όταν δουλεύεις σε κάτι σημαντικό, αλλά εκνευριστικό όταν οι ώρες φεύγουν χωρίς κανένα απτό αποτέλεσμα.
3. Η πίεση να γίνεις «υπεύθυνη» καταναλώτρια
Η κουλτούρα των αγορών αλλάζει, γεγονός που κάνει το shopping ακόμη πιο αγχωτικό. Η βιωσιμότητα γίνεται ολοένα πιο σημαντική και τάσεις όπως το «Underconsumption Core» και το ThriftTok δείχνουν πόσο μεγάλο είναι το αποτύπωμα της υπερκατανάλωσης.
Η αυξημένη συνειδητοποίηση είναι θετική, αλλά ταυτόχρονα σε πιέζει να κάνεις την «τέλεια» επιλογή. Προσπαθείς να είσαι ηθική καταναλώτρια, ζυγίζοντας παράγοντες όπως η τιμή, η ποιότητα και η προσωπική σου επιθυμία, ένα σχεδόν αδύνατο παιχνίδι ισορροπίας.
Πώς να κάνεις το online shopping πιο «φιλικό» για την ψυχολογία σου
Η Dr. Cummins δίνει μια απλή συμβουλή: «Θέσε στόχους και όρια».
Αν ψάχνεις κάτι συγκεκριμένο, συγκεντρώσου μόνο σε αυτό. Η Dr. Popovich προσθέτει: να γνωρίζεις ακριβώς τις προτιμήσεις σου. Θέλεις εργονομικά παπούτσια; Ουδέτερο χρώμα; Μην κοιτάς τίποτα που δεν είναι συμβατό τα κριτήριά σου, βάλε σε ισχύ τα φίλτρα.
Σημαντικό είναι να βάλεις λίγες αγαπημένες μάρκες στη λίστα σου και να θέσεις χρονικό όριο στην περιήγηση. Όταν αισθάνεσαι καταβεβλημένη, κάνε ένα διάλειμμα: φύγε από την οθόνη, κουνήσου λίγο και μετά γύρνα στην αναζήτησή σου με πιο καθαρό μυαλό.
Αν όμως νιώθεις διαρκώς ντροπή, ενοχή ή κατάθλιψη μετά από online shopping, ίσως να το χρησιμοποιείς ως μη υγιή μηχανισμό αντιμετώπισης. Κόκκινα σημαδάκια είναι η υπερκατανάλωση, οι αχρείαστες αγορές και η αποφυγή δύσκολων συναισθημάτων.
Σε αυτή την περίπτωση, μια συζήτηση με ψυχολόγο μπορεί να σε βοηθήσει.
Στο τέλος, η αρνητική αίσθηση μπορεί να είναι μια χρήσιμη υπενθύμιση: δεν χρειάζεσαι περισσότερα αντικείμενα και όταν ψωνίζεις με λόγο, οι παραπάνω συμβουλές θα κάνουν την εμπειρία σου πιο ευχάριστη, χωρίς να σου «τρώνε» τον χρόνο ή την ενέργεια.
Bloggers
