Μπορούμε να πάθουμε (σοβαρή) εξάρτηση από τα γλυκά;

Η εξάρτηση από τα γλυκά και λιπαρά τρόφιμα δεν είναι παρά ένας μύθος! Η υπόθεση ότι η κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό, αντίστοιχο με εκείνον που προκαλείται από εξαρτησιογόνα φάρμακα και το αλκοόλ, ξεκίνησε να υπάρχει ως μύθος τις δεκαετίες του '60. Το σενάριο αυτό αναβίωσε πρόσφατα όταν μελέτες σε αρουραίους έδειξαν ότι η κατανάλωση ζάχαρης, συνδέεται με σωματικές αλλαγές και αλλαγές στη συμπεριφορά που μοιάζουν με εκείνες του εθισμού. Έτσι σύντομα διατυπώθηκε η υπόθεση ότι και στον άνθρωπο η κατανάλωση ζάχαρης ενδέχεται να προκαλεί σωματική εξάρτηση, με έναν μηχανισμό ο οποίος εμπλέκει τα συστήματα ανταμοιβής στον εγκέφαλο, και ότι η παχυσαρκία και η επεισοδιακή υπερφαγία μπορεί να αντικατοπτρίζουν αυτόν τον εθισμό.

Ο Δρ D. Benton, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Swansea του Ηνωμένου Βασίλειου με ειδίκευση βιοχημική φαρμακολογία και τα τελευταία χρόνια εξειδικεύεται στη μελέτη της επίδρασης της διατροφής στην ψυχολογία, διερεύνησε αν οι προβλέψεις από τις μελέτες σε ζώα, μπορούν να υποστηριχθούν και από μελέτες στον άνθρωπο, ο οποίος επηρεάζεται από ένα κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον που δεν παρατηρείται στα πειραματόζωα. Τα αποτελέσματα των μελετών τους φαίνεται να είναι καθοριστικά... και η τάση μας να καταναλώνουμε σοκολάτες και γλυκά όταν είμαστε στις κακές μας δεν υφίσταται.

Το φαγητό μας εξασφαλίζει ενέργεια και απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, ικανοποιεί τις αισθήσεις μας ενώ είναι και ευχαρίστηση! Τα εύγευστα τρόφιμα διεγείρουν ένα σύστημα «ανταμοιβής» στον εγκέφαλο μέσω της έκκρισης ντοπαμίνης κάνοντάς μας να νιώθουμε ευχάριστα. Αυτός είναι και ο λόγος που τα νόστιμα γεύματα, όπως τα γλυκά γεύματα, καταγράφονται στη «μνήμη» μας ως «θετικές εμπειρίες» ενεργοποιώντας έναν συνηθισμένο μηχανισμό του εγκεφάλου. Το ίδιο σύστημα, βέβαια, διεγείρεται και ενεργοποιείται και από άλλα «ευχάριστα» φαινόμενα, όπως η μουσική, το χιούμορ, η νίκη ή η αναμονή της νίκης, η σωματική έλξη, η αναγνώριση του παιδιού από τη μητέρα του κ.λπ. Μελέτες σε αρουραίους έχουν δείξει ότι, το σύστημα ανταμοιβής (ευχαρίστησης) στον εγκέφαλο διεγείρεται με την κατανάλωση όχι μόνο της ζάχαρης, αλλά και άλλων διαιτητικών σακχάρων, αλλά και συνδυασμών λίπους/ζάχαρης. Αυτό σημαίνει πως όταν σε ένα πείραμα οι αρουραίοι επιλέγουν τα γλυκά γεύματα αντί των γευμάτων με ουδέτερη γεύση, τελικά ανταποκρίνονται στην ευχάριστη γεύση και όχι συγκεκριμένα στη ζάχαρη ή τη γλυκιά γεύση.

Η ζάχαρη κάθε άλλο παρά προκαλεί εξάρτηση! Βασικά χαρακτηριστικά της εξάρτησης, στις εξαρτησιογόνες ουσίες, στον άνθρωπο είναι η σφοδρή επιθυμία (craving) και η ανοχή (tolerance), κάτι που όμως δεν φαίνεται να συμβαίνει με τη ζάχαρη. Η σφοδρή επιθυμία για φαγητό αποτελεί συνηθισμένο φαινόμενο στους ανθρώπους και έχει φανεί ότι σχετίζεται, εκτός από τη ζάχαρη ή τη γλυκιά γεύση, και με το γλυκό/λιπαρό (ιδιαίτερα στις γυναίκες), το νόστιμο/αλμυρό (στους άντρες), ενώ η υφή και η αίσθηση του τροφίμου στο στόμα φαίνεται να παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο σε αυτή την επιθυμία. Παρόλα αυτά, σε αντίθεση με ό,τι προβλέπεται σε περίπτωση εθισμού, η σφοδρή επιθυμία για τρόφιμα δεν αυξάνεται όταν είμαστε νηστικοί, εμφανίζεται με μικρότερη συχνότητα, εμφανίζεται προς το τέλος και όχι την αρχή της ημέρας και σχετίζεται σημαντικά με τον εμμηνορρυσιακό κύκλο στις γυναίκες (με χαρακτηριστικό παράδειγμα την επιθυμία για σοκολάτα). Επίσης, φαίνεται ότι η κατανάλωση ζάχαρης δεν συνδέεται με φαινόμενα ανοχής, όπως θα περίμενε κανείς, αφού για παράδειγμα τα παιδιά προτιμούν την έντονη γλυκιά γεύση, αλλά η προτίμησή τους αυτή μειώνεται με την ηλικία αντί να αυξάνεται.

Καλό είναι πάντως να κρατάμε τις ισορροπίες!

Διαβάστε ακόμη:

Διάθεση και φαγητό: Δείτε τι σημαίνει το αγαπημένο σας υποκατάστατο

Οι 4 λιποδιαλυτικές τροφές που θα σας αλλάξουν το σώμα