Ο σκηνοθέτης Σπύρος Μιχαλόπουλος μιλάει για τις Άγριες Μέλισσες, τον Όρκο, τον Ταρκόφσι & τη ζωή του

Ο Σπύρος Μιχαλόπουλος μετά την επιτυχία των Άγριων Μελισσών, σειρά την οποία συνυπέγραψε σκηνοθετικά για δύο σεζόν και έχοντας ένα σπουδαίο βιογραφικό στην πλάτη του, πήγε την επιτυχημένη σκηνοθετική του δεινότητα στην ΕΡΤ1 και στον «Όρκο» ή αλλιώς στο συγκλονιστικό σύγχρονο υπαρξιακό δράμα αξιών με αστυνομική πλοκή, σε σενάριο Τίνας Καμπίτση, με πρωταγωνιστές τους Γιάννη Στάνκογλου, Άννα-Μαρία Παπαχαραλάμπους και πλειάδα εξαιρετικών ηθοποιών.

Πριν δούμε τη διαδρομή του, ας γνωρίσουμε πρώτα τον Σπύρο

Στα ελαττώματά του είναι η κριτική διάθεση που έχει κάποιες φορές, η γκρίνια του που μεγαλώνει, ότι καμμιά φορά γίνεται άδικος, κυρίως όμως η ευπιστία του στους ανθρώπους. Ανάμεσα στα χιλιάδες βιβλία με τα οποία ζει, αγαπημένο του είναι «Το Αλεξανδρινό κουαρτέτο» του Λ. Ντάρελ. Ξεχωρίζει την ταινία Στάλκερ του Ταρκόφσκι, δεν συγχωρεί την αχαριστία και απεχθάνεται τους ξερόλες. Η τελευταία φορά που πήρε ηθική ικανοποίηση ήταν όταν είδε τα ποσοστά της πρεμιέρας του Όρκου. Όσο για το αγαπημένο του ποτό; Τίποτα λιγότερο από ένα ποτήρι καλό Ουίσκι.

Ας μιλήσουμε τώρα με τον σκηνοθέτη Μιχαλόπουλο

Κύριε Μιχαλόπουλε, βλέποντας την πορεία σας αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς την αισθητική, τον παλμό, και το ότι είστε της σχολής όπου διερευνάται εις βάθος το εύθραυστο τοπίο της ανθρώπινης ύπαρξης. Διανύοντας μία σκληρή και βίαιη εποχή, με τις ταχύτητες που υπάρχουν, πόσο δύσκολο είναι για έναν καλλιτέχνη να δημιουργήσει, να προσεγγίσει και εν τέλει να απευθυνθεί στους εύθραυστους ανθρώπους του 2022; Ποιο το προσωπικό σας κόστος σε όλο αυτό;

Η Τέχνη είναι από τη φύση της ανθρωποκεντρική. Είναι φυσικό καθήκον του καλλιτέχνη- δημιουργού να ασχοληθεί με το κέντρο της ανθρώπινης ύπαρξης. Εκεί το τοπίο είναι θολό, ασαφές και πονάει. Ο δημιουργός θα προσπαθήσει μέσα από την δική του ύπαρξη, μέσω της αντιμεταβίβασης, να διερευνήσει το τοπίο αυτό. Δεν θα δώσει λύσεις, θα δείξει όμως δρόμους σκέψης και προβληματισμού. Το τοπίο αυτό αλλάζει δραματικά όσο αλλάζει και η ταχύτητα της εποχής. Νέα στοιχεία συμπληρώνονται, νέες αντιλήψεις, νέες αξίες. Για τον καλλιτέχνη όμως που θέλει να ψάξει, αυτά δεν πρέπει να είναι εμπόδια. Η σταθερότητα είναι το κλειδί στην έκφραση και στο ψάξιμο σ’ αυτό το τοπίο. Πρέπει να επιμένει, να πονάει τον εαυτό του και τον θεατή του, βοηθώντας στην θεραπεία και στην αυτοθεραπεία του. Προσωπικό κόστος δεν υπάρχει. Η δημιουργία από μόνη της έχει τεράστιο ψυχικό κόστος. Πράγματα που σου “καίνε “ το μυαλό και την ψυχή, που σε βασανίζουν κάθε ώρα, κάθε μέρα καλό είναι να τα αγαπάς, να τα δουλεύεις και να μην τα φοβάσαι.

Αισθάνομαι μια βαθιά ανάγκη του κοινού να στραφεί προς τη μυθοπλασία. Πιστεύετε πως τα ριάλιτι -μόδα ήταν και πέρασε; Ή όλα κάνουν έναν επαναλαμβανόμενο κύκλο;

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι ακριβώς είναι η τηλεόραση σαν μέσο και σε τι αποσκοπεί. Πόσο μάλλον η ιδιωτική τηλεόραση. Η τηλεόραση, εκ της φύσεώς της, αποτελεί κομμάτι της οικίας. Είναι κομμάτι του εσωτερικού μικρόκοσμου ενός σπιτιού. Αυτό από μόνο του αποτελεί κίνδυνο και συγχρόνως τον Δούρειο Ίππο ενός συστήματος. Με την εισβολή της ιδιωτικής τηλεόρασης η υπόθεση πήρε τεράστιες διαστάσεις εξ αιτίας της εμπορικής φύσης, των επιχειρήσεων. Τα κανάλια δηλαδή δημιουργούν πρόγραμμα ανάλογα των εμπορικών συμφωνιών που θα κάνουν με τους διαφημιστές. Ποσώς τους ενδιαφέρει η μυθοπλασία ή η ποιότητα των προγραμμάτων, αρκεί να φέρνει κέρδος, όχι μόνο το ίδιο το πρόγραμμα, αλλά και μια σειρά άλλων εκπομπών που θα ασχοληθούν με αυτά. Μην ξεχνάμε ότι οι μεσημεριανές εκπομπές κατά κύριο λόγο ασχολούνται με τα προγράμματα αυτά κι ας βρίσκονται σε ανταγωνιστικά κανάλια. Σκοπός είναι η τηλεθέαση και η διαφημιστική πίτα.

Επομένως δεν είναι η ανάγκη του κοινού η μυθοπλασία, ούτε μόδα τα ριάλιτι . Είναι προϊόντα που δοκιμάζονται στον θεατή. Δεν σημαίνει ότι η επιλογή ενός καναλιού προς τη μυθοπλασία θα μείνει για πάντα. Θα μείνει όσο πουλάει. Αλλιώς θα αντικατασταθεί άμεσα από ένα άλλο πιο προσοδοφόρο προϊόν. Δεν υπάρχει κύκλος σ’ αυτά. Είναι απλά μια μέτρηση. Μια μέτρηση που καθορίζει την εμπορικότητα του προϊόντος.

Αυτό που έχει όμως σημασία για μένα, είναι η στάση των δημιουργών απέναντι σ αυτά τα προϊόντα. Οι δημιουργοί πρέπει να συνειδητοποιήσουν σε τι περιβάλλον δραστηριοποιούνται, κυρίως να έχουν το νου τους στις προσδοκίες τους. Μην θεωρήσουν ότι αυτό που θα κάνουν θα έχει διαφορετικές προδιαγραφές από αυτές που ανέφερα παραπάνω. Ας είμαστε ρεαλιστές, αυτό που ζητούν πάντα οι παραγωγοί και τα κανάλια από εμάς είναι να είμαστε καλοί, φτηνοί και γρήγοροι.

Φέτος η σκηνοθετική σας σφραγίδα είναι στον «Όρκο» μέσα από τη συχνότητα της ΕΡΤ. Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στην εμπλοκή σας με αυτή τη δουλειά στη δημόσια τηλεόραση και ποιο το στοίχημα στο οποίο «ορκίζεστε» πως θα φέρετε εις πέρας μέχρι την ολοκλήρωσή της;

Όταν μου προτάθηκε ο Όρκος, μόλις είχα βγει από τον δεύτερο κύκλο των Άγριων Μελισσών. Άρα ό,τι επέλεγα θα έπρεπε να έχει τουλάχιστον αντίστοιχες προδιαγραφές. Το σενάριο της Τίνας Καμπίτση κι ο παραγωγός μου Σπύρος Μαυρογένης, έδειξαν ότι το επιθυμούσαν αυτό. Η πρόκληση ήταν να δημιουργηθούν 36 επεισόδια γυρισμένα εξ ολοκλήρου σε φυσικούς χώρους με μία κάμερα και με τη λογική της ταινίας. Επιπλέον είναι και η δημόσια τηλεόραση που παρουσιάζει μια δυναμική λιγότερο εμπορική, αλλά πολύ αξιόλογη. Όλα αυτά με έκαναν να δεχθώ. Δεν υπήρξε καμία παρέμβαση τόσο στο cast, όσο και στην αισθητική. Νομίζω αυτό το στοίχημα το κερδίσαμε και σε οικονομικό και σε αισθητικό επίπεδο.

Πείτε μας κάποια σημαντικά στοιχεία για αυτή την ιατρική σειρά, το ευαίσθητο περιεχόμενό της με τους άστεγους αλλά και τους συνεργάτες σας. Χωρίς φιλτραρισμένα «περνάμε καλά και αυτό βγαίνει προς τα έξω» στοιχεία δώστε μια ρεαλιστική εικόνα –σκηνοθετικά- για το πώς είναι μια τυπική μέρα στο γύρισμα.

Η τυπική μέρα που θα θυμάμαι από τον Όρκο, είναι νύχτα. Στην Κυψέλη ψηλά στην Φωκίωνος Νέγρη. Το κρύο τσουχτερό. Έχουμε να γυρίσουμε μια από τις εξορμήσεις της ιατρικής ομάδας στους δρόμους με αστέγους. Ένα σύνολο σκηνών που θα χωριστούν σε 3 επεισόδια. Ανάμεσα σ’ αυτές τις σκηνές και μια επίθεση κακοποιού σε κάποιον άγνωστο ο οποίος θα κινδυνέψει να χάσει τη ζωή του και θα χρειαστεί άμεση επέμβαση στο δρόμο. Μαζευτήκαμε στις 5 το απόγευμα, λίγο πριν σκοτεινιάσει. Με την βοηθό μου Ειρήνη Λουκάτου, τον διευθυντή φωτογραφίας Δημήτρη Θεοδωρίδη και την σκηνογράφο μου Ευα Πατεράκη επιλέγουμε τους χώρους που απλώνονται σε ένα εύρος περίπου 400 μέτρων. Εν τω μεταξύ στην βάση μαζεύονται οι ηθοποιοί μας και οι 30 βοηθητικοί. Σε ετοιμότητα περιπολικά, το ασθενοφόρο της ομάδας κλπ. Όλα έτοιμα σε δυο ώρες για γύρισμα το οποίο προχωράει με κανονικούς ρυθμούς. Επαναλήψεις, διορθώσεις, εντάσεις λίγες, μηχανάκια που σταματούν την λήψη από ήχο, κάποιος περαστικός που θα μπει στο πλάνο. Κι έρχεται η ώρα για την ιατρική βοήθεια στον χτυπημένο. Κάνουμε πρόβες με τη βοήθεια της ιατρικής ομάδας που μας συνδράμει μ’ επικεφαλής τον Στράτο Κουρουμπά. Και ενώ είναι όλα έτοιμα για τη λήψη πιάνει καταρρακτώδης βροχή. Δίλημμα, να συνεχίσουμε με τη βροχή, ή να σταματήσουμε. Οι σκηνές που προηγούνται έχουν γυριστεί ήδη χωρίς βροχή. Το πρόγραμμα πιέζει, οι χρόνοι είναι σε κίνδυνο. Τότε το συνεργείο μου έβγαλε την απόφαση. Συνεχίζουμε και γυρνάμε... Τους θαύμασα. Ήταν όλοι τους μέσα στη δουλειά και σαν ψυχή και σαν σώματα. Μόλις αποφασίστηκε αυτό, η βροχή σταμάτησε και το γύρισμα τελείωσε 3 το πρωί. Θεωρώ ότι ο Όρκος και η επιτυχία του οφείλεται σ’ αυτούς τους ανθρώπους πίσω από τις κάμερες. Στους αφανείς ήρωες.

Μετά το Λύκειο βρεθήκατε στη Πολωνία για σπουδές στο Πολυτεχνείο, αλλά σας κέρδισε η σκηνοθεσία και η Σχολή κινηματόγραφου του Λοτζ. Έχοντας ως καθηγητή και μέντορα τον Κισλόφσκι, επιστρέψατε στην Αθήνα και δουλέψατε με κορυφαία ονόματα χτίζοντας σιγά σιγά το βαρύ βιογραφικό σας. Από τα άπειρα διαφημιστικά και τις δουλειές στο θέατρο, στη Βέρα στο δεξί και από την Κυπριακή Τηλεόραση στην πρώτη σας μεγάλου μήκους ταινία ΛΟΥΝΑ ΜΠΑΡ και τις Άγριες Μέλισσες τις οποίες και συνυπογράψατε σκηνοθετικά. Παράλληλα, βλέπουμε μέχρι και σήμερα μια ακατανίκητη επιθυμία για μάθηση καθώς διαρκώς επεκτείνετε τις σπουδές σας. Η γνώση θα σώσει τον κόσμο; Ή μήπως η γνώση είναι επικίνδυνη;

Θεωρώ ότι υπήρξα τυχερός στις επιλογές μου σ’ αυτήν τη δουλειά. Από την πρώτη στιγμή, που επέλεξα να σπουδάσω το σινεμά, κι όχι την Χημεία που σκόπευα, έως σήμερα. Σε λίγο θα κλείσω 38 χρόνια. Μια πορεία που είχε χαρές, λύπες, απογοητεύσεις, επιβραβεύσεις, μα πάνω απ’ όλα προκλήσεις. Βρέθηκα από την αρχή δίπλα σε ανθρώπους που είναι «κολώνες» της 7ης τέχνης. Τους σεβάστηκα και με σεβάστηκαν. Τον σεβασμό τον έβαλα οδηγό στην ζωή μου και στην καριέρα μου. Σεβάστηκα και σέβομαι από τον μικρότερο σε ένα συνεργείο, μέχρι το μεγάλο όνομα ενός ηθοποιού. Δεν δέχθηκα ποτέ κάποιος συνεργάτης μου να αισθανθεί “λιγότερος” από μένα. Ζήτησα συγνώμη για τις σπάνιες μικροεκρήξεις μου, και απέδωσα τα εύσημα σε όποιον το άξιζε. Η ζωή μου όλη είναι αυτός ο χώρος, δεν θα μπορούσα να μη σέβομαι το σπίτι μου. Παράλληλα όμως με «τρώει» το μέσα μου πάντα. Θέλω να δοκιμάζομαι, να προκαλούμαι, να δυσκολεύομαι. Σε όλα τα επίπεδα. Έτσι αποφάσισα να «χτίσω» τις γνώσεις μου με τα θεωρητικά υπόβαθρα της. Αποφάσισα να σπουδάσω συστηματικά και σοβαρά. Φοιτώ στο δεύτερο έτος πια του ΕΑΠ (Ελληνικό Ανοιχτό πανεπιστήμιο), ιστορία ελληνικού πολιτισμού. Το ταξίδι στη γνώση με γοητεύει και με ξεκουράζει. Η Γνώση θα σώσει τον εαυτό μας, άρα και τον κόσμο. Είναι βάλσαμο όταν γνωρίζεις τι συμβαίνει γύρω σου και γιατί. Αυτό κάθε άλλο παρά επικίνδυνο είναι. Είναι σωτήριο και αγαθό. Θα συνεχίσω να μαθαίνω και να απαντάω στα γιατί μου έως το τέλος.

Κοιτάζοντας -πίσω στο βιογραφικό σας, υπάρχει κάποια δουλειά που θα θέλατε να εξαφανίσετε; Που κάποτε δεν είχατε τη γνώση να την αποφύγετε για Χ,Ψ λόγους.

Θα απαντούσα ίσως κλισέ, ότι όλες οι δουλειές ήταν επιλογή μου. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν δουλειές λιγότερο αγαπημένες, ή τουλάχιστον μου άρεσαν λιγότερο από κάποιες άλλες. Αυτές είναι κυρίως στο χώρο της διαφήμισης, που δεν είναι επιλογή σου το σενάριο.

Ποια ήταν τα σκοτάδια του Κισλόφσκι;

Ο Κισλόφσκι είχε, όπως όλοι οι διανοούμενοι καλλιτέχνες, βαθιές σκοτεινές περιοχές. Τον βασάνιζε η έννοια της δικαιοσύνης, οι έννοιες της δημοκρατίας και τα πρωτόγονα συναισθήματα του ανθρώπου. Πάλευε μ αυτά έως το τέλος της ζωής του. Σε όλες του τις ταινίες ο άνθρωπος είναι στο κέντρο. Η εμβάθυνση σ’ αυτά τα σκοτάδια, του έδινε έναν τρόπο να καταλαβαίνει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης.

Φαίνεται πως ανά δεκαετία στη ζωή μας προβαίνουμε σε κάποιες σημαντικές αλλαγές. Ποιες είναι αυτές που κάνατε όταν πατήσατε στο επόμενο ηλικιακό κουτί σας;

Μπήκα στην 6η δεκαετία πριν λίγα χρόνια. Αποφάσισα να ασχοληθώ με την απόκτηση γνώσεων σε θεωρητικό επίπεδο. Άλλαξα τα θέλω μου. Τώρα πια ζω στον μαγικό κόσμο της Γνώσης, κι αυτό με κάνει ευτυχισμένο.

Αφήνοντας για λίγο το σκηνοθετικό σας σύμπαν, και εισβάλλοντας σε αυτό των συναισθημάτων σας, είστε ένας άνθρωπος που πιστεύει στο δίκιο. Αυτό συνδέεται με πολλές σημαντικές λέξεις όπως η ευαισθησία, η συναισθηματική νοημοσύνη, η ευγένεια, η τιμιότητα, η διαφάνεια, ο πολιτισμός. Πώς αισθάνεστε που άνθρωποι που ανήκουν στον χώρο του πολιτισμού ακύρωσαν το δίκιο και την έννοια του πολιτισμού και όλα τα παράγωγα που αυτές οι λέξεις γεννάνε;

Είναι λυπηρό φαινόμενο αυτό που τώρα φάνηκε, αλλά δεν είναι όμως και μοναδικό. Τέτοια γεγονότα είχαμε, έχουμε και φοβάμαι ότι θα έχουμε στο μέλλον. Παντού όπου η εξουσία και η ανάγκη προβολής συνδυάζεται με την εργασία, θα υποβόσκουν τέτοια φαινόμενα. Είναι κρίμα κι άδικο όμως να κατηγορείται ο χώρος μας μόνο. Αυτό συμβαίνει γιατί ο χώρος μας προσφέρεται για εκμετάλλευση λόγω της “λαμπερής” φύσης του. Επίσης είναι ένα μεγάλο καζάνι που χωράει όλους. Αυτούς που είναι και αυτούς που δεν είναι. Άνθρωποι χρίζονται σε ένα βράδυ ηθοποιοί, άλλοι σκηνοθέτες, άλλοι παράγοντες πολιτισμού. Έχει χαθεί κάθε μέτρο. Με μια επιτυχία γίνεσαι αστέρι. Ύστερα προσπαθείς να το διατηρήσεις, κατόπιν να το διαφυλάξεις, όλη αυτή η πορεία θα καταλήξει δυστυχώς σε παρανομία. Κρατάς με νύχια και δόντια ότι κατάφερες.

Οι άνθρωποι του πολιτισμού δεν είναι αυτοί που θα συμπεριφερθούν έτσι. Οι άνθρωποι που παράγουν πολιτισμό είναι σεμνοί και ταπεινοί. Παλεύουν απέναντι σ’ αυτά τα φαινόμενα. Παλεύουν για δικαιοσύνη και έχουν μέτρο.

Πιστεύω στο δίκιο, όπως πιστεύω ότι ο πολιτισμός είναι δώρο στον Άνθρωπο. Αλίμονο σ΄ αυτούς που μέσω του πολιτισμού ικανοποιούν κάθε άρρωστη πτυχή τους. Δεν έχουν καταλάβει τίποτε. Ούτε καν τον ρόλο τους στη Τέχνη. Είναι μια αρρώστια που στόχο έχει την ικανοποίηση των κόμπλεξ τους.

Έχετε συναντήσει πολλές φορές στον χώρο κάποιον που θα αποκαλούσατε κακό; Που βλάπτει σκόπιμα άλλους ανθρώπους; Πώς διαχειριστήκατε έναν τέτοιο άνθρωπο;

Στα χρόνια που δουλεύω έχω συναντήσει κάθε είδους άνθρωπο. Η έννοια του κακού σε μένα έχει πολλαπλή σημασία. Κακός είναι αυτός που έχει εμμονές ως προς την προσωπικότητα του. Αυτός που τις ελλείψεις του τις παρουσιάζει σαν χάρες. Αυτός που θα χαρεί με τη λύπη σου, που θα σε ανταγωνιστεί όχι με τη δουλειά του αλλά με το παρασκήνιό του. Ναι έχω συναντήσει τέτοιους ανθρώπους και συνεργάστηκα μαζί τους. Τους έκανα πέρα όμως σύντομα και δικαιώθηκα όταν είδα ότι κατηγορούνται για παράνομες πράξεις. Δεν υπάρχει άλλη διαχείριση από την απόσταση και την καταγγελία.

Τοποθετηθήκατε ανοιχτά για πρόσωπα και καταστάσεις δείχνοντας και το αντισυμβατικό σας προφίλ κόντρα στον άγραφο κανόνα της σιωπής που πολλοί από το «συνάφι» τηρούν για προσωπικούς λόγους ο καθένας. Σας στοίχησε αυτή η δημόσια τοποθέτηση και η ξεκάθαρη θέση σας;

Πιθανώς ναι να μου στοίχισε. Όχι όμως ότι με σταμάτησε. Δεν γίνεται να επιμένεις για το δίκαιο και να κάνεις πίσω για λόγους τακτικής ή επαγγελματικής αποκατάστασης. Δεν έκανα κάτι σπουδαίο. Υποστήριξα και υποστηρίζω τα θύματα. Από φύση. Ακόμη και αν είναι «ελλιπείς στοιχείων» οι κατηγορίες. Ο αδύνατος μένει απροστάτευτος και δεν πρέπει.

Είμαστε σε ένα καλό επίπεδο ώστε να πούμε ότι δίνονται στα νέα παιδιά οι ευκαιρίες που τους αξίζουν; Και ότι ο χώρος της τέχνης θα «ξεράσει» ότι είναι να «ξεράσει»;

Είμαστε σε ένα σημείο όπου ο καθένας θα πάρει αυτό που του αξίζει. Όλοι μας κρινόμαστε καθημερινά, όχι μόνο από τη δουλειά μας, αλλά και από τη στάση ζωής που επιλέγουμε. Ο χώρος της Τέχνης αυτορρυθμίζεται συχνά. Όσοι αξίζουν θα μείνουν. Και όσοι παλεύουν θα δικαιωθούν.

Τι έχει πάει τόσο λάθος στην εποχή μας και δεν υπάρχει η αλληλεγγύη που θα έπρεπε;

Ζούμε σε μια εποχή εγωκεντρισμού. Όλα περιστρέφονται ή θέλουμε να περιστρέφονται γύρω από τον μικρόκοσμό μας. Υπάρχει Φόβος παντού. Φοβόμαστε να εκφράσουμε τα θέλω μας, τις ανάγκες μας και το κυριότερο τα συναισθήματα μας. Κλεινόμαστε στα σπίτια μας με ένα κινητό σ’ ένα καναπέ και αντικαταστήσαμε την πραγματική ζωή. Δεν υπάρχει ο διπλανός μας. Δεν ξέρουμε τον γείτονά μας. Ερωτευόμαστε stories και posts. Όχι ανθρώπους. Αρά πώς θα είμαστε αλληλέγγυοι μεταξύ μας; Δεν μπορούμε. Φοβόμαστε τα πάντα. Εδώ το σύστημα πέτυχε τον στόχο του. Χειραγωγούμαστε από μια σειρά καταστάσεων που διογκώνονται συνεχώς. Η λύση είναι η μάθηση και η γνώση. Το βιβλίο και η παρέα. Οι συγκεντρώσεις ανθρώπων. Ξεχάσαμε τι σημαίνει να κάτσεις δίπλα σε κάποιον και να μιλήσεις, να τον αγγίξεις, να πάρεις τον φόβο του και να σε παρηγορήσει.

Πιστεύετε ότι οι καλλιτέχνες έχουν μια πιο «δυνατή εσωτερική ζωή»; Λένε ότι οι ηθοποιοί και οι σκηνοθέτες είναι πιο συναισθηματικοί και ευαίσθητοι.

Όχι δεν το πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες έχουν «δυνατή εσωτερική ζωή», είναι σαν όλους τους άλλους. Δεν είναι καλύτερος ένας σκηνοθέτης από έναν φαναρτζή, η ένας ποιητής από έναν μάγειρα. Η διαφορά είναι στην έκφραση καθενός. Όλοι οι άνθρωποι έχουν τον τρόπο να εκφράζονται, αλλά φοβούνται ή δεν το ξέρουν. Έτσι πρέπει να βλέπουμε τους ανθρώπους. Μόνο έτσι.

Ποια είναι τα βασικά «σκηνοθετικά» συστατικά που συνθέτουν το προφίλ της ταυτότητάς σας;

Δεν μπορώ να τα διακρίνω. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι είμαι υπέρ της ερμηνείας των ρόλων και λιγότερο της άψογης αισθητικής. Δεν με νοιάζει το τεχνικό κομμάτι τόσο, όσο με νοιάζει τι λέγεται μπροστά από τη κάμερα μου.

Τι έχετε μάθει για τον εαυτό σας κάνοντας αυτή τη δουλειά;

Ότι ακόμη δεν έχω μάθει τίποτε. Έχω πολύ δρόμο για την αυτογνωσία και αυτό δεν θα μου το δώσει καμία δουλειά παρά μόνο οι άνθρωποι που συνεργάζομαι.

Πώς μοιάζει η ζωή σας τον Ιούνιο του 2022;

Μόλις τελείωσα τον Όρκο. Η Ζωή μου κυλάει ήρεμα με πολλά διαβάσματα και είμαι σε αναμονή για νέες περιπέτειες. Θα φύγω ένα μεγάλο ταξίδι στη Βόρεια Ελλάδα αρχές Ιουλίου. Κάτι που το περιμένω με χαρά.

Πιστεύετε ότι είναι σημαντικό να νιώθουμε ή να είμαστε μερικές φορές μόνοι;

Το σημαντικό είναι να νιώθουμε. Η επιλογή της μοναξιάς ή της μοναχικότητας δεν είναι πάντα επιλογή μας. Αν είναι κάτι που το χρειαζόμαστε να το κάνουμε. ,Ότι επιλέγουμε να το κάνουμε συνειδητά, έχει νόημα.

Για εμένα, η οικειότητα παίζει κομβικό ρόλο στη ζωή μου, είτε είναι να γνωρίσω τον εαυτό μου με έναν βαθύτερο τρόπο, είτε τον σύντροφό μου, είτε τον κόσμο στον οποίο ζω. Τι ρόλο παίζει στη δική σας ζωή;

Αν με τη λέξη οικειότητα εννοείτε οι ανθρώπινες στενές σχέσεις, τότε μπορώ να πω ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή μου. Μ’ αρέσει να είμαι με την σύντροφό μου, με φίλους, με τα παιδιά μου και να συζητάω ώρες ή να τραγουδάω, να χορεύω, να περνάω όπως θέλω καλά.

Τον εαυτό μου τον μαθαίνω καθημερινά μέσα από όλες τις καταστάσεις που ζω. Κι αυτό είναι το γιατρικό μου.

Οι άνθρωποι συνήθως πρέπει να μάθουν από τα δικά τους λάθη. Ποια είναι τα μεγαλύτερα που κάνατε στη ζωή σας και ποια κάνατε συνειδητά δεύτερη φορά;

Δεν πιστεύω ότι μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Όχι ότι δεν κάνουμε, προσωπικά έχω κάνει πολλά. Αλλά δεν νομίζω ότι μαθαίνω από αυτά. Θα τα ξανακάνω αν οι καταστάσεις το φέρουν. Την ζωή μας δεν την ζούμε με συνταγές και συμπεράσματα. Αυτό πιστεύω. Αν ξέραμε ότι πάμε να κάνουμε λάθος, πιθανόν να μην κάναμε κάτι. Αν δεν το κάνουμε όμως πώς θα ξέρουμε ότι είναι λάθος. Θυμάμαι τον στίχο από το τραγούδι του Δ. Παπάζογλου «θα πάω κι ας μου βγει και σε κακό».

Πόσο διάστημα πρέπει να περάσει για να μπείτε από μια δουλειά σε μια άλλη;

Έχει συμβεί αμέσως, όπως έχει συμβεί και να περιμένω μήνες. Εξαρτάται από πολλά, κυρίως από την δουλειά. Πόσο θα με προκαλέσει.

Τι είναι απογοητευτικό για εσάς στη σημερινή κοινωνία και τι είναι αυτό που σας αφορά περισσότερο στην εποχή μας;

Απογοητευτικό είναι η αδιαφορία, το εύκολο, η έλλειψη επικοινωνίας και η απόσταση μεταξύ μας. Αυτό που με αφορά είναι να ρίξουμε ένα βλέμμα στον διπλανό μας, να ακούσουμε, να μην ασκήσουμε αμέσως κριτική, και να προστρέξουμε όσο μπορούμε στα προβλήματα του. Να λέμε καλημέρα στον δρόμο, να χαμογελάμε, και να πιστέψουμε στους ανθρώπους.

Ποια είναι η πιο επαναστατική πράξη που έχετε κάνει ποτέ;

Το 1989 πούλησα το ακορντεόν μου 80.000 δραχμές για να πάω στο Ανατολικό Βερολίνο να δω την πτώση του Τείχους.

Ποια είναι σχέση σας με το χρήμα;

Αστεία. Αποφάσισα ότι δεν θα βγάλω λεφτά από αυτή την δουλειά. Καλύπτω τις υποχρεώσεις μου και τα θέλω μου όσο μπορώ.

Τι πρέπει να κάνουμε όλοι και ο καθένας ξεχωριστά ώστε να κάνουμε τον κόσμο μας λίγο καλύτερο;

Να πάψουμε να έχουμε προθέσεις. Να μιλάμε μεταξύ μας, να αγαπάμε και να διαβάζουμε.

Με ποιες λέξεις έχετε ταυτίσει τη λέξη πολιτική;

Η πολιτική είναι παντού. Όλες μας οι πράξεις είναι και πολιτικές. Είμαστε πολιτικά όντα. Έχουμε γνώμη, έχουμε ιδέες. Η εφαρμογή όμως των πολιτικών με αφήνει αδιάφορο. Δεν θα ασχολούμουν με την πολιτική. Είναι μια κατάσταση που δεν με αφορά. Θ’ ασχολούμουν όμως με πολιτικές πράξεις στην καθημερινότητα μου.

Έχοντας ζήσει την αληθινή αγάπη που είχαν οι γονείς σας και τα 60 χρόνια συνεχόμενου έρωτά τους, θα ήθελα να ρωτήσω τι ρόλο έπαιξε στη δική σας προσωπική ζωή (αλλά και την επαγγελματική) εκείνο το «εμείς» τους.

Οι γονείς μου παρέμειναν ερωτευμένοι έως το τέλος. Η μητέρα μου ζει, αλλά μέσα της ζει και ο πατέρας μου. Έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μου σε όλα τα επίπεδα. Αγάπησα, αγαπήθηκα και πιστεύω στην βαθιά αγάπη.

Κύριε Μιχαλόπουλε, διακινδυνεύσατε ποτέ το έργο σας, τη φήμη σας και όλα τα κεκτημένα σας για έναν έρωτα;

Όταν είσαι ερωτευμένος δεν διακινδυνεύεις τίποτε. Είσαι σε μια ασφάλεια συναισθηματική, αλλά και εύθραυστος στο σύνολό σου. Δεν θα με άφηνε ο έρωτας να διακινδυνεύσω.

01

15

Photo Credits / Νίκος Ζαχαρόπουλος