Η Sophia Loren έγινε 91 & επιβεβαιώνει τον κανόνα της: «Αν είσαι sex symbol, θα είσαι μέχρι τα 100»

«Τα μακαρόνια τρώγονται καλύτερα αν τα ρουφήξεις σαν ηλεκτρική σκούπα». Κάπως έτσι, αβίαστα, σχεδόν προκλητικά, με έναν τρόπο που δεν έχει ανάγκη να απολογηθεί για τίποτα, η Sophia Loren συνόψισε όλη τη φιλοσοφία της ζωής της μέσα σε μια φράση που μιλάει για μακαρόνια και στην πραγματικότητα αφορά το πώς πρέπει να καταβροχθίζεις τη ζωή, χωρίς να αφήνεις τίποτα να πάει χαμένο, χωρίς να χάνεις χρόνο με προσχήματα και δήθεν αξιοπρέπειες. Γιατί η ζωή, όπως και τα μακαρόνια, κρυώνει γρήγορα αν την αφήσεις να περιμένει και η εκρηκτική Ιταλίδα ηθοποιός δεν περίμενε ποτέ κανέναν. Προχώρησε με εκείνη την ορμή που κάνει τις γυναίκες να χτίζουν μύθους, να τους γκρεμίζουν και να τους ξαναχτίζουν από την αρχή, να γελούν δυνατά όταν τις κατηγορούν πως είναι πολύ όμορφες για να είναι έξυπνες, πολύ σέξι για να είναι σοβαρές, πολύ ειλικρινείς για να είναι υπολογιστικές, κι εκείνη γελούσε πάντα, με αυτό το γέλιο που κάνει τους άντρες να τα χάνουν και τις γυναίκες να νιώθουν πως βλέπουν μπροστά τους μία από τις δικές τους, μια που τόλμησε να μην είναι ποτέ σωστή, ποτέ ευπρεπής, ποτέ στρογγυλεμένη.

«Τι είν’ αυτό που το λένε αγάπη» τραγουδούσε κάποτε στα ελληνικά, η Sophia Loren

Ντόμπρα και αφοπλιστικά ειλικρινής, δεν είπε ποτέ ψέματα, κι ας την ήθελαν οι παραγωγοί πάντα αψεγάδιαστη, αθόρυβη, ντυμένη με ρόλους όπως το Χόλιγουντ ντύνει τις γυναίκες για να τις κρατήσει υπό έλεγχο. Κι όμως εκείνη προτιμούσε να αφήνει το μακιγιάζ της να ξεβάφει στις δραματικές σκηνές, να δείχνει το πρόσωπο κουρασμένο, τσαλακωμένο, να φωνάζει όταν έπρεπε να φωνάξει, να σωπαίνει όταν η σιωπή γινόταν πιο ηχηρή από τα λόγια. Κι αν υποδύθηκε την τραγική μάνα στη La Cociara τόσο αληθινά που της χάρισε το Όσκαρ, ήταν γιατί δεν φοβήθηκε.

Η γυναίκα που έκανε στάχτη τα στερεότυπα

Πριν τη μάθουμε ως Sophia Loren ήταν η Sofia Villani Scicolone, γεννημένη σαν σήμερα, 20 Σεπτεμβρίου, στη Ρώμη πριν από ενενήντα ένα χρόνια, σε μια πτέρυγα για ανύπαντρες μητέρες, μεγαλωμένη μέσα στη φτώχεια, με πατέρα απών και μια μητέρα που ήθελε να γίνει ηθοποιός αλλά έμεινε να μεγαλώνει μόνη τα παιδιά της. Από εκείνη τη σιωπηλή αρχή γεννήθηκε η ορμή μιας γυναίκας που θα αρνιόταν να δεχθεί τα όρια που της επέβαλαν, που θα μετέτρεπε την έλλειψη σε φιλοδοξία, τη στέρηση σε γενναιοδωρία ψυχής και το σκοτάδι σε φως ικανό να φωτίσει τις μεγαλύτερες οθόνες του κόσμου.

Στα δεκαέξι της τη βάφτισαν Miss Elegance στα καλλιστεία της Ιταλίας, λες και η κομψότητα ήταν στέμμα που μπορούσες να το φορέσεις για μια βραδιά, ενώ εκείνη το κουβαλούσε στον τρόπο που περπατούσε σαν να της ανήκαν οι δρόμοι, στο γέλιο που έσπαγε τα όρια της σκηνής, στο τσιγάρο που κρατούσε σαν προέκταση του χαρακτήρα της, στη βαριά προφορά της Νάπολης που κανένας σκηνοθέτης δεν κατάφερε να της σβήσει, γιατί η Loren δεν στρογγύλεψε ποτέ τίποτα για να χωρέσει, μόνο πρόσθετε, γινόταν μεγαλύτερη, πιο ατίθαση, πιο απρόβλεπτη, κι όταν το Χόλιγουντ ήθελε κούκλες για διακόσμηση εκείνη τους έφερε γυναίκες που μπορούσαν να υποδυθούν το πάθος, τη φάρσα, τον έρωτα και την καταστροφή, γυναίκες που μπορούσαν να ρίξουν μια καρέκλα στον τοίχο και να κάνουν την κάμερα να μην μπορεί να τραβήξει το βλέμμα της.

Οι ταινίες, η Ελλάδα, ο κόσμος ολόκληρος

Αφετηρία για την παροιμιώδη καριέρα της στάθηκε η υπερπαραγωγή Quo Vadis;, όπου εμφανίστηκε απλώς ως κομπάρσος, όμως δεν χρειάστηκε να περάσει πολύς καιρός για να πάψει να βρίσκεται στο φόντο και να αρχίσει η κάμερα να τη λατρεύει σαν κεντρική μορφή, αφού μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’50 η είχε ήδη ξεχωρίσει ως μία από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς της Ιταλίας. Με φήμη που ξεπέρασε τα σύνορα της χώρας της και άρχισε να απλώνεται από τις λαϊκές συνοικίες της Νάπολης μέχρι το Χόλιγουντ. Με μια γκάμα ρόλων που κάλυπτε από το βαρύ δράμα μέχρι την εκρηκτική κωμωδία και με εκείνη να γίνεται η πιο πολυφωτογραφημένη καλεσμένη του Φεστιβάλ των Καννών το 1955, όταν όλοι συνειδητοποίησαν ότι αυτό το κορίτσι με την ακαταμάχητη παρουσία δεν επρόκειτο να εξαφανιστεί, αλλά να μεγαλώσει τόσο ώστε να αφήσει ιστορία με ταινίες όπως οι Πόθοι κάτω από τις λεύκες, Διαβολογυναίκα, Αραμπέσκ, Η κόμισσα από το Χονγκ Κονγκ και, φυσικά, Η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, για τη συμμετοχή της οποίας έλαβε το μυθικό -για την εποχή- ποσό του ενός εκατομμυρίου δολαρίων. Λίγα χρόνια πριν, το 1957, θα χάριζε στη συλλογική μνήμη μια από τις πιο αλησμόνητες εικόνες της καριέρας της τραγουδώντας μαζί με τον Τόνυ Μαρούδα το Τι είν’ αυτό που το λένε αγάπη στην ταινία Το παιδί και το δελφίνι, που γυρίστηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου στα ελληνικά νησιά και όχι μόνο καθιέρωσε την ίδια ως μεγάλη πρωταγωνίστρια, αλλά έκανε και το Αιγαίο το πιο ερωτικό κινηματογραφικό τοπίο εκείνης της δεκαετίας.

Κι όλα αυτά ενώ η πολυσχιδής προσωπικότητά της την οδήγησε να ασχοληθεί και με τη μουσική, ηχογραφώντας πάνω από είκοσι πέντε τραγούδια, πριν αποφασίσει να θέσει τόσο την υποκριτική όσο και το τραγούδι σε δεύτερη μοίρα όταν έγινε μητέρα και έβαλε σε πρώτη γραμμή τους δύο γιους που απέκτησε με τον Carlo Ponti. Τον έρωτα και τον σύζυγο της ζωής της, κι ακόμα κι όταν από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 άρχισε να αποσύρεται από τις κινηματογραφικές αίθουσες για να επικεντρωθεί στην οικογένειά της, σε κάθε δημόσια της εμφάνιση συνέχιζε να ασκεί αυτό που κανείς δεν κατάφερε να ορίσει ποτέ με ακρίβεια αλλά όλοι αναγνώριζαν με θαυμασμό: τη γοητεία της, τεράστια, αδιαπραγμάτευτη, σχεδόν μυθική, που διατηρείται αναλλοίωτη μέχρι σήμερα.

Το στιλ και η ειλικρίνειά της

Το στιλ της ήταν πάντα μια δήλωση ελευθερίας, φορέματα που τόνιζαν τη μέση, ντεκολτέ που δεν ντρέπονταν για τίποτα, μαλλιά με όγκο που θύμιζαν Ιταλία των εξήντα, eyeliner, κραγιόν κόκκινα σαν υπογραφή, κι όμως μπορούσε την επόμενη μέρα να φορέσει το πιο απλό ρούχο αμακιγιάριστη και να δείχνει το ίδιο εμβληματική. Διότι η iconic Loren δεν ντυνόταν για να αρέσει αλλά για να γεμίζει τον χώρο με το εκτόπισμα της και για να υπενθυμίζει ότι η ομορφιά όταν δεν έχει χιούμορ γίνεται πλήξη. Και η αλήθεια είναι ότι εκείνη δεν βαρέθηκε ποτέ ούτε τον εαυτό της ούτε τους ρόλους της ούτε τη ζωή της.

Μιλούσε και μιλάει πάντα αφοπλιστικά, παραδεχόταν και εξακολουθεί να παραδέχεται τις ανασφάλειές της, γελούσε και γελάει με τις φήμες. Έλεγε και λέει πάντα πως για εκείνη το πρόσωπο μιας γυναίκας είναι πιο όμορφο όταν κουβαλάει τις ιστορίες της ζωής της. Κι έτσι άφησε τον χρόνο να χαράξει τα δικά του ίχνη πάνω της με εκείνη την αξιοπρέπεια που έμοιαζε να λέει ότι η κάθε ηλικία είναι δώρο, πως δεν χρειάζεται να γυρίσει πίσω σε τίποτα γιατί έχει ήδη υπάρξει τριάντα, σαράντα, πενήντα, έχει υπάρξει όλα όσα ήθελε να υπάρξει. Και γι’ αυτό στα ενενήντα ένα της χρόνια έμοιαζε με γυναίκα που δεν φοβήθηκε ποτέ να προχωρήσει στον χρόνο όπως προχωρούσε στη ζωή -με χάρη, με τόλμη και με μια ήρεμη συμφιλίωση που δεν της αφαίρεσε τίποτα από τη γοητεία της.

Να μεγαλώνεις όμορφα

Η Sophia Loren μεγαλώνει όπως έζησε, με εκείνη την άνεση που έχουν μόνο οι άνθρωποι που δεν παζάρεψαν ποτέ τον εαυτό τους, που δεν έκαναν εκπτώσεις για να φανούν αρεστοί, που δεν θυσίασαν την προσωπικότητά τους για να είναι σύμβολα γιατί ήξεραν ότι τα σύμβολα σπάνε εύκολα, οι άνθρωποι όμως μένουν. Κι εκείνη παραμένει.

Κι αν σήμερα την αποκαλούν θρύλο, είναι γιατί έζησε σαν γυναίκα που δεν φοβήθηκε τίποτα, ούτε την πείνα ούτε τη φτώχεια ούτε τα κουτσομπολιά ούτε την ηλικία, γιατί ήξερε ότι το μόνο που έχει σημασία είναι να τρως τη ζωή σαν μακαρόνια που τα ρουφάς πριν κρυώσουν, με όρεξη, με πάθος, με εκείνη την ανεμελιά που δεν είναι αφέλεια αλλά σοφία.

Και τελικά, ναι, η καλύτερη εκδίκησή της στον χρόνο είναι το πιάτο με τα μακαρόνια που σερβίρει κρύο.

Η Sophia Loren με δικά της λόγια

Υπάρχει μια πηγή νεότητας: είναι το μυαλό σου, τα ταλέντα σου, η δημιουργικότητα που φέρνεις στη ζωή σου και στις ζωές των ανθρώπων που αγαπάς. Όταν μάθεις να αντλείς από αυτή την πηγή, θα έχεις πραγματικά νικήσει την ηλικία.

Η ομορφιά είναι το πώς νιώθεις μέσα σου και αντανακλάται στα μάτια σου. Δεν είναι κάτι σωματικό.

Το σεξ είναι σαν το πλύσιμο του προσώπου -κάτι που κάνεις επειδή πρέπει. Το σεξ χωρίς αγάπη είναι εντελώς γελοίο. Η αγάπη προηγείται πάντα.

Τα λάθη είναι μέρος του τιμήματος μιας γεμάτης ζωής.

Ύστερα από τόσα χρόνια, εξακολουθώ να ανακαλύπτω τον εαυτό μου. Είναι καλύτερο να εξερευνάς τη ζωή και να κάνεις λάθη, παρά να παίζεις με ασφάλεια.

Τα δύο μεγάλα πλεονεκτήματα που είχα στη γέννησή μου ήταν ότι γεννήθηκα σοφή και φτωχή.

Αρρωσταίνω όταν δεν εργάζομαι για ένα ή δύο χρόνια.

Είναι μεγάλο πλεονέκτημα για ένα φιλοσοφικό σύστημα να είναι αληθινό.

Το φόρεμα μιας γυναίκας πρέπει να είναι σαν φράχτης από συρματόπλεγμα: να εξυπηρετεί τον σκοπό του χωρίς να κρύβει τη θέα.

Μια μητέρα πρέπει να σκέφτεται δύο φορές, μία για τον εαυτό της και μία για το παιδί της.

Πρέπει να γεννηθείς σύμβολο του σεξ. Δεν γίνεσαι στην πορεία. Αν γεννηθείς με αυτό, θα το έχεις ακόμα και στα 100 σου χρόνια.

Πρέπει να είσαι πολύ διακριτικός με την προσωπική σου ζωή όταν είσαι ηθοποιός.

Τα μακαρόνια τρώγονται καλύτερα αν τα ρουφήξεις σαν ηλεκτρική σκούπα.

Ό,τι βλέπετε, το χρωστάω στα μακαρόνια.

Η σεξουαλική έλξη είναι κατά πενήντα τοις εκατό αυτό που έχεις και κατά πενήντα τοις εκατό αυτό που νομίζουν οι άλλοι ότι έχεις.

Για να προοδεύσεις σε ένα δύσκολο επάγγελμα χρειάζεται πίστη στον εαυτό σου. Γι’ αυτό κάποιοι με μέτριο ταλέντο, αλλά με μεγάλη εσωτερική δύναμη, φτάνουν πολύ πιο μακριά από ανθρώπους με τεράστιο ταλέντο.

Τίποτα δεν κάνει μια γυναίκα πιο όμορφη από την πεποίθηση ότι είναι όμορφη.

Αν δεν έχεις κλάψει, τα μάτια σου δεν μπορούν να είναι όμορφα.

Πρέπει όλοι, κάπου βαθιά μέσα στις καρδιές σας, να πιστεύετε ότι έχετε μια μοναδική ομορφιά, τόσο πολύτιμη ώστε να μην την εγκαταλείψετε ποτέ. Πρέπει να μάθετε να τη φροντίζετε.

Στο μπουντουάρ, κάθε γυναίκα έχει την ευκαιρία να είναι καλλιτέχνης. Και η τέχνη, όπως είπε ο Αριστοτέλης, «ολοκληρώνει ό,τι άφησε η φύση ημιτελές».

Η πειθαρχία είναι ο μεγάλος εξισωτής. Αν μια νέα γυναίκα είναι όμορφη αλλά δεν έχει πειθαρχία, θα χάσει την ομορφιά της μεγαλώνοντας. Αν μια απλή γυναίκα έχει πειθαρχία, σίγουρα θα γίνει πιο όμορφη με τον καιρό.

Κάθε ευκαιρία είναι μια μεγάλη ευκαιρία.

Πρέπει να πιστεύεις στον γάμο και στη σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων. Αν πιστεύεις πραγματικά ότι βρήκες τον σωστό άνθρωπο, πρέπει να μείνεις σε αυτόν, ακόμα κι αν υπάρχουν σκαμπανεβάσματα. Αν πιστεύεις αληθινά στην ένωσή σου, πρέπει να τη θρέφεις και να δουλεύεις γι’ αυτήν, και τότε μπορείς πραγματικά να περάσεις όλη σου τη ζωή μαζί του.

Η φαντασία του άντρα είναι το καλύτερο όπλο της γυναίκας.

Η επιτυχία σε συστήνει στον κόσμο. Η αποτυχία φέρνει τον κόσμο σε σένα.

Δεν είναι υπέροχο να είσαι ζωντανός; Μπορεί να το ξεχάσεις. Κι ύστερα ξαφνικά να το θυμηθείς και να σκεφτείς όλα όσα μπορείς να κάνεις. Εδώ είμαι. Μπορώ να περπατήσω. Μπορώ να μιλήσω. Μπορώ να δω πράγματα και να τα θυμηθώ. Είμαι ζωντανός. Τι υπέροχο.

Έχω τη δική μου ιδιόμορφη μεζούρα για να μετράω έναν άντρα: Έχει το θάρρος να κλάψει σε μια στιγμή θλίψης; Έχει τη συμπόνια να μη σκοτώσει ένα ζώο; Στη σχέση του με μια γυναίκα, είναι τρυφερός; Η αληθινή ανδρεία καλλιεργείται με καλοσύνη και τρυφερότητα, τις οποίες συνδέω με την εξυπνάδα, την κατανόηση, την ανεκτικότητα, τη δικαιοσύνη, την παιδεία και την υψηλή ηθική. Μακάρι οι άντρες να καταλάβαιναν πόσο εύκολο είναι να ανοίξεις την καρδιά μιας γυναίκας με καλοσύνη και πόσες γυναίκες κλείνουν την καρδιά τους στις επιθέσεις των Δον Ζουάν.

Έζησα τη ζωή μου όσο καλύτερα μπορούσα, κρυμμένη πίσω από ένα λεπτό αλλά γερό πέπλο συστολής. Ναι, ξέρω, είναι δύσκολο να το πιστέψεις, αλλά ήμουν πραγματικά ντροπαλή, ίσως λόγω της κατάστασής μας: Ο πατέρας μου έλειπε, και η μητέρα μου ήταν υπερβολικά ξανθιά, υπερβολικά ψηλή, υπερβολικά ζωηρή, και, πάνω απ’ όλα, ανύπαντρη. Η εκκεντρική, υπερβολική της ομορφιά με έκανε να ντρέπομαι. Ήταν μια ragazza madre, μια «κοπέλα-μητέρα», όπως λέγανε τότε. Ονειρευόμουν μια φυσιολογική, καθησυχαστική μητέρα, με μαύρα μαλλιά, τσαλακωμένη ποδιά, σκληρά χέρια και κουρασμένα μάτια -σαν τη Μαμά Λουίζα, που θα ξανασυναντούσα μερικές δεκαετίες αργότερα στην ταινία Μια Ιδιαίτερη Μέρα, όπου έπαιζα την Αντονιέτα, μια αφοσιωμένη νοικοκυρά και μητέρα έξι παιδιών.

01

06