Τα γενέθλια του Καφετζόπουλου και γιατί ο Ακάλυπτος συμβολίζει όλο το concept του «μαζί τα φάγαμε»

«Η γενιά μου είχε στη διάθεση της όλη τη συσσωρευμένη γνώση για να πάρει τα μέτρα της και την αγνόησε. Τη σπατάλησε. Επαναλαμβάνω, τα σκατώσαμε». Η ανάρτηση του Αντώνη Καφετζόπουλου το 2021, όταν έκλεινε τα εβδομήντα ήταν μια κλωτσιά στον τοίχο της συλλογικής μας απάθειας. Ένα μήνυμα γραμμένο με εκείνο το μίγμα καυστικότητας και κυνισμού που μόνο όσοι κουβαλούν μια ζωή αντισυμβατική μπορούν να ξεστομίσουν χωρίς να ακούγονται σαν γέροι που γκρινιάζουν.

Γιατί ο Καφετζόπουλος, ένας άνθρωπος με απαίσια σχέση με τα χρήματα, χωρίς αμφιβολία, δεν ανήκει στη συνομοταξία των δήθεν ηθικολόγων αλλά στη σπάνια κατηγορία ανθρώπων που με τον ίδιο φυσικό τόνο μπορούν να σου πουν για τον Γκέντελ, για τον Ορφέα Περίδη, για τον μικροαστό Έλληνα που μισεί το κράτος αλλά περιμένει να βολευτεί στο δημόσιο, και να σου γεμίσουν το μυαλό εικόνες χωρίς να έχουν προσχεδιάσει καμία ρητορεία.

Αντικομφορμιστής από τις 13 Οκτωβρίου του 1951

Γεννημένος σαν σήμερα το 1951 στην Κωνσταντινούπολη, με ρίζες στη Βουχωρίνα Κοζάνης, ο άνθρωπος που ακούει Frank Zappa και Bach, πέρασε το Ζωγράφειο, μετακόμισε στην Αθήνα, πέρασε κι από τη Νομική Θεσσαλονίκης και την εγκατέλειψε το ’71. Τυπικό μοτίβο μιας γενιάς που σπούδαζε περισσότερο για το εισιτήριο κοινωνικής κινητικότητας παρά για τον ίδιο τον κλάδο.

Από εκεί ξεκίνησε η πρώτη του μεγάλη επιλογή aka να μην γίνει αυτό που περίμεναν οι άλλοι, αλλά να γίνει αυτό που οι άλλοι δεν μπορούσαν να φανταστούν. Στέλεχος δισκογραφικής, ηχολήπτης, μαθητής στη σχολή της Ευγενίας Χατζίκου, πρώτη εμφάνιση πλάι στη Λαμπέτη στη «Φιλουμένα Μαρτουράνο». Και σίγουρο επίσης είναι ότι ο Καφετζόπουλος δεν μπήκε στο θέατρο από την πόρτα του ωραιοποιημένου «εθνικού καθήκοντος», αλλά από την πίσω σκάλα της περιέργειας και του πείσματος, με μια στάση που έκτοτε χαρακτήρισε όλη του την πορεία.

Να μη χωράει στις φόρμες.

Σαν σήμερα φεύγει ο άνθρωπος που χόρεψε συρτάκι στον θάνατο (και γιατί όλοι κουβαλάμε έναν Ζορμπά)

Η αλήθεια δεν έχει ανάγκη από νούμερα, ούτε και η δημοσιογραφία-Σαν σήμερα πεθαίνει η Οριάνα Φαλάτσι

^{Ο Τζίμης Πανούσης στην εκπομπή «Άνω Κάτω Το Σάββατο» που παρουσίαζε ο Αντώνης Καφετζόπουλος στο κανάλι του Μέγκα το 1993. Τα αποσπάσματα είναι όπως προβλήθηκαν στην εκπομπή Mega Friday All Nighters (Mega Σάτιρα και Mega Σάτιρα 2 ) το 2009.}

Η γενιά Πολυτεχνείου και το «τα σκατώσαμε»

Όταν με γενναιότητα είπε «τα σκατώσαμε», το είπε ως μέλος της γενιάς που είδε το Πολυτεχνείο, που γνώρισε τη βία και τη σιωπή της Χούντας, που βίωσε τον εκδημοκρατισμό και έζησε το ’80 σαν γιορτή χωρίς λογαριασμό. Εκείνος, σε ανάρτησή του σαν σήμερα πριν από 4 χρόνια, δεν κρύφτηκε πίσω από τον μύθο της γενιάς, την απομυθοποίησε.

Όχι γιατί μισεί την ιστορία, αλλά γιατί καταλαβαίνει πως κάποιοι από τη γενιά του Πολυτεχνείου δεν ήταν ούτε άγιοι ούτε ήρωες διαρκείας, αλλά νέοι που ζούσαν την πολιτική σαν ανάγκη και μετά, μέσα στο τρικυμιώδες ’80, πολλοί πούλησαν την ψυχή τους στον καταναλωτισμό, στο βόλεμα, στις θέσεις εξουσίας.

Από την «Αστροφεγγιά» και το «Μινόρε της Αυγής», μέχρι τον «Δράκουλα των Εξαρχείων» και την «Παραγγελιά», ο Καφετζόπουλος έβαλε την υπογραφή του στην ταυτότητα της μεταπολιτευτικής τηλεόρασης και κινηματογράφου

Ο Αντώνης -κακά τα ψέματα, δεν ήταν ποτέ ο ζεν πρεμιέ αλλά ο εκ φύσεως μελαγχολικός τύπος που με μισό βλέμμα και στραβό χαμόγελο μπορούσε να δείξει το κρυμμένο γρέζι της ελληνικής κοινωνίας. Τα διεθνή βραβεία για την «Ακαδημία Πλάτωνος» και τον «Άδικο κόσμο» δεν ήρθαν τυχαία. Ήρθαν γιατί έπαιξε αυτό που είναι ο Έλληνας, μελαγχολικός, κουρασμένος, αστείος και τραγικός, χωρίς κανένα φτιασίδωμα.

Και επειδή, εκτός από ηθοποιός, έγραψε, σκηνοθέτησε, δίδαξε, έψαξε την επιστήμη και την πολιτική, δεν έμεινε ποτέ στην κατηγορία «τηλεοπτικός σταρ». Είναι πιο κοντά σε εκείνον τον απρόβλεπτο διανοούμενο που εμφανίζεται στη λαϊκή αγορά και μπορεί να μιλήσει για τον Χάιντεγκερ ανάμεσα σε ντομάτες και πορτοκάλια.

Ακάλυπτος: το ελληνικό case study και ο αυτοσχεδιασμός του Καφετζόπουλου

Αν όμως υπάρχει ένας ρόλος που τον έγραψε ανεξίτηλα στο συλλογικό μας DNA, αυτός είναι ο Ανδρέας Ακάματος, ο περιβόητος Ακάλυπτος από τη σειρά «Και οι παντρεμένοι έχουν ψυχή». Όνομα καθόλου τυχαίο αν το σκεφτείς, διότι ακάλυπτος ήταν ο τύπος που ζούσε πάνω σε δανεικά, που μιλούσε ασταμάτητα, που έστηνε απάτες με τη γοητεία του ανθρώπου που σε κάνει να γελάς ενώ σε γδέρνει, που ήταν ταυτόχρονα τραγικός και αστείος, βαθιά ελληνικός.

Ο Ακάλυπτος δεν ήταν καρικατούρα, αλλά η επιτομή μιας χώρας που λίγο αργότερα θα ζούσε το σύνθημα «μαζί τα φάγαμε». Ο ίδιος ο Καφετζόπουλος, που αυτοσχεδίασε σε τεράστιο βαθμό στον εν λόγω ρόλο, δεν χρειάστηκε ποτέ να το εξηγήσει. Ο Ακάλυπτος ήταν η απόδειξη ότι η τέχνη είχε ήδη κάνει την ακτινογραφία πολύ πριν σκάσει η οικονομική κρίση.

Γιατί αν το «μαζί τα φάγαμε» του Πάγκαλου το ακούσαμε το 2010 σαν εθνική προσβολή, τον Ακάλυπτο τον βλέπαμε δεκατρία χρόνια νωρίτερα να το ζει στην οθόνη με την απόλαυση του ανθρώπου που ξέρει πως κοροϊδεύει αλλά πιστεύει πως θα τη σκαπουλάρει. Ήταν η κωμική μάσκα της εθνικής μας αυταπάτης.

Ο Ακάλυπτος και το «τα σκατώσαμε»

Εδώ έρχεται η πιο ενδιαφέρουσα τομή. Ο ίδιος άνθρωπος που ενσάρκωσε τον Ακάλυπτο, το 2021 γράφει πως η γενιά του είχε τα μέσα και τα σπατάλησε. Ο Ακάλυπτος ήταν το alter ego αυτής της γενιάς. Μορφωμένος αλλά πρόχειρος, ενημερωμένος αλλά με ροπή στην απάτη, κοινωνικός αλλά βαθιά ατομικιστής. Ο ίδιος ο Καφετζόπουλος βάζει το μαχαίρι πιο βαθιά όταν λέει πως δεν φταίει το «σύστημα» γενικά, αλλά φταίνε οι ίδιοι οι άνθρωποι που ήξεραν και δεν έπραξαν.

Ο Αντώνης πιστεύει πως οι άνθρωποι δεν αλλάζουν (εύκολα) - Γιατί παραμένει cool στα 74

Γιατί ο Καφετζόπουλος δεν είναι ένας βετεράνος που μιλάει μόνο για το παρελθόν για να το παίξει cool αλλά ένας σκεπτικιστής που μπορεί να αυτοσαρκαστεί, να παραδεχτεί τα λάθη της γενιάς του, και να πει πως ναι ρε συ, τα «σκατώσανε». Είναι ο τύπος που εξακολουθεί να παίζει σε σειρές, να σκηνοθετεί, να μιλά για επιστήμη, να ασχολείται με την πολιτική, να στηρίζει την ΑΕΚ με τον ίδιο ενθουσιασμό που στηρίζει την κριτική σκέψη.

Γιατί μας αφορά ακόμα

Ο Ακάλυπτος δεν είναι ένα γέλιο προσωρινό, αλλά το καρικατουρίστικο πορτρέτο μας, η ωμή παραδοχή πως χτίσαμε μια κοινωνία που στηρίζεται στο «κάπως θα τη βολέψουμε», στο «έλα μωρέ, όλοι έτσι κάνουν», στο «δεν βαριέσαι».

Με αφορμή τα γενέθλια του Καφετζόπουλου, ας δούμε, λοιπόν, τι έλεγε ο ίδιος αυτή τη μέρα, 4 χρόνια πριν.

Για την ιστορία, η παράσταση «Άσπρο Μαύρο» που πρωταγωνιστεί ο ηθοποιός αυτή τη σεζόν

Να παίζει Barry White στο repeat με σκίτσα του Milo Manara-12/9 γεννιούνται οι σπουδαίοι καλλιτέχνες

Οι φορές που «πάθαμε» για Γιάννη Μπέζο «εκείνες κι γω» αλλά και όλοι οι «απαράδεκτοι» τύποι σαν εμάς