Προλαμβάνοντας και επιβιώνοντας από τον καρκίνο του μαστού: Η διατροφική φροντίδα και η αξία της

Ζητήσαμε από τη Δέσποινα Μαρσέλου, Διαιτολογο - Διατροφολόγο με ειδίκευση στην κλινική διατροφή και τα αυτοάνοσα να νας εξηγήσει πώς ακριβώς λειτουργεί η διατροφή στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού, πώς μπορούν να βοηθηθούν οι ασθενείς που αντιμετωπίζουν τον καρκίνο από τις διατροφικές τους επιλογές και τι μπορούμε να κάνουμε όλοι καθημερινά για να αλλάξουμε τον τρόπο που η διατροφή επηρεάζει τις πιθανότες εμφάνισης καρκίνου.

Το username της Δέσποινας στο Instagram είναι άλλωστε σημαδιακό, Feed your immunityμας λέει πολλά χρόνια και ήταν από εκείνες τις ειδικούς που από το ξεκίνημά της ακόμα επένδυσε με ενδιαφέρον στην ενημέρωση για τα θεραπευτικά φυτοφαγικά πρωτόκολλα διατροφής για αυτοάνοσα και χρόνιες φλεγμονές.

Πώς μπορεί η διατροφή και οι αλλαγές στις συνήθειες να βοηθήσει στην πρόληψη του καρκίνου και ειδικά εκείνου του μαστού.

«Αξίζει να γνωρίζετε ότι τα περιστατικά καρκίνου του μαστού είναι πιο συχνά σε χώρες υψηλού εισοδήματος, κάτι που εν μέρει σχετίζεται και με τον δυτικό τρόπο ζωής και διατροφής. Τα γονίδια που ορίζουν την κληρονομικότητα είναι υπεύθυνα για μόνο το 5-10% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού, με τα BRCA 1&2 που έχουν μελετηθεί ευρέως να εμπλέκονται στο 1 με 2% των περιπτώσεων. Στην αντίπερα όχθη, περίπου το 25% των περιπτώσεων, θα μπορούσε να αποφευχθεί με κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής», τονίζει η ειδικός που δεν μένει στην θεωρία αλλά μας προτείνει τις αλλαγές εκείνες που εύκολα θα κάναμε άμεσα... όλοι μας.

Διατηρούμε υγιές βάρος: Η παχυσαρκία είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού και οι διατροφικές μας επιλογές παίζουν άκρως σημαντικό ρόλο. Όσοι καταναλώνουν περισσότερες φυτικές τροφές και ελαχιστοποιούν τις επεξεργασμένες και ζωικές τροφές στη διατροφή τους, φαίνεται πως διατηρούν ένα πιο υγιές βάρος. Ο πιο εύκολος τρόπος να διατηρήσεις ένα υγιές βάρος είναι να επιλέξεις τροφές με χαμηλές θερμίδες αλλά υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικές ουσίες (φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ολική άλεση ), δίνοντας σημασία στην ενεργειακή τους πυκνότητα.

Τρώμε περισσότερα φρούτα και λαχανικά: Εκτός του ότι θα μας βοηθήσουν να είμαστε πιο μεταβολικά ενεργοι μειώνουν τον κίνδυνο τόσο του καρκίνου του μαστού, όσο και γενικότερα του καρκίνου. Βάλε στόχο τα 80-100 γραμμάρια την ημέρα, με καλύτερες επιλογές τα σταυρανθή λαχανικά, τα κίτρινου/πορτοκαλί χρώματος που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε καροτενοειδή και ιδιαίτερα τα μούρα που περιέχουν πολυφαινόλες.

Αύξησε τις φυτικές ίνες: Βρίσκονται σε ολόκληρες φυτικές τροφές όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και σπόρους και στην ολική άλεση και πρέπει να καταναλώνουμε τουλάχιστον 30 γραμμάρια την ημέρα. Για κάθε 10 γραμμάρια αύξηση στην πρόσληψη φυτικών ινών, ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού μειώνεται κατά 4 %, με επικαιροποιημένη ανάλυση να επιβεβαιώνει τα οφέλη των φυτικών ινών στη διατροφή και τη μείωση κινδύνου κατά 8%. Συν τοις άλλοις, η διατροφή που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες σχετίζεται με υγιές μικροβίωμα που υποστηρίζει το ανοσοποιητικό.

Μείωσε το επεξεργασμένο και κόκκινο κρέας: Όπως είναι γνωστό, το 2015 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατηγοριοποίησε το επεξεργασμένο κρέας στην Ομάδα 1 καρκινογόνων (ότι δηλαδή προκαλεί καρκίνο) και το κόκκινο κρέας στην Ομάδα 2α καρκινογόνων (ότι πιθανόν προκαλεί καρκίνο), με βάση στοιχεία που συνδέονται με τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι τα κρέατα αυτά αυξάνουν τον κίνδυνο και για άλλα είδη καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου και του μαστού, ο οποίος σχετίζεται πολύ με το επεξεργασμένο κόκκινο κρέας όπως μπέικον, λουκάνικα.

Aξιζει να αναφερθεί ότι η πρόσληψη σιδήρου αίμης σχετίζεται θετικά με τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού, με στατιστικά σημαντική 12% αύξηση του κινδύνου σε σύγκριση με το υψηλότερο έναντι του χαμηλότερου επιπέδου πρόσληψης και 8% αύξηση του κινδύνου για κάθε αύξηση πρόσληψης κατά 1 mg/ημέρα σύμφωνα με τα αποτελέσματα της συστηματικής ανασκόπησης και μετα-ανάλυσής.

Η σύσταση λοιπον που δίνεται σε ασθενείς που έχουν νοσήσει με καρκίνο μαστού, είτε κατα την διαρκεια χημειοθεραπειών είτε μετά-το να αυξησουν την κατανάλωση κρέατος προκειμένου να αποφεχθεί η αναιμία ή να ενισχύσουν την πρωτεΐνη τους είναι μια σύσταση που- ξεφεύγει κατά βάση από την μεσογειακή διατρόφη και δεν συμφωνεί με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα.

Τέλος όταν το κρέας ψήνεται, απελευθερώνει καρκινογόνες ουσίες, γνωστές ως ετεροκυκλικές αμίνες (HCAs), όπως και άλλης μιας ουσίας, της PhIP, η οποία σύμφωνα με έρευνες συνδέεται με πολλαπλούς καρκίνους.

Απόφυγε τα κορεσμένα λιπαρά: Τα κορεσμένα λιπαρά βρίσκονται κυρίως σε τροφές ζωικής προέλευσης, αν και δεν υπάρχει ομοφωνία στις έρευνες για τη σχέση τους με τον καρκίνο του μαστού. Κάποιες έρευνες βρίσκουν διασύνδεση, ενώ άλλες όχι, κάτι που ίσως σχετίζεται με την ποιότητα της υπόλοιπης διατροφής.

Ωστόσο, πιο ξεκάθαρο είναι πως οι πιθανότητες επιβίωσης είναι πιο χαμηλές αν διαγνωστεί κάποιος με καρκίνο του μαστού και ακολουθεί διατροφή με υψηλές ποσότητες κορεσμένων λιπαρών. Σε αυτό το πλαίσιο και για προληψη, μπορείτε να μειώσετε και τα γαλακτοκομικά, όπως το αγελαδινό γάλα, με φυτικά γάλατα και μάλιστα γάλα σόγιας, που φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο.

Για παράδειγμα, η τακτική κατανάλωση τόφου μειώνει τον κίνδυνο κατά 12% σε σύγκριση με αυτούς που το καταναλώνουν λιγότερο, ενώ αντικαθιστώντας το ζωικό γάλα με γάλα σόγιας, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο μέχρι και 32%.

Τι να κάνεις αν έχεις νοσήσει με καρκίνο του μαστού όσον αφορά τη σόγια

Σε περίπτωση που έχεις νοσήσει με καρκίνο του μαστού, οι απόψεις σίγουρα διίστανται και για το αν πρέπει γυναίκες με καρκίνο του μαστού να καταναλώνουν σόγια, ενώ δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι τα συμπληρώματα που περιέχουν υψηλές δόσεις σόγιας ή ισοφλαβόνες μπορούν να δράσουν αποτρεπτικά σε περιπτώσεις καρκίνου. Από τα μέχρι τώρα δεδομένα, πάντως, η μέτρια κατανάλωση (π.χ. 1-2 μερίδες/εβδομάδα) σε συνδυασμό με ένα υγιές διατροφικό πλάνο, δεν έχει επιβλαβείς συνέπειες, ιδιαίτερα εαν σκεφτείτε οτι η γενετικά τροποιημένη σόγια προορίζεται για σίτηση ζώων (το 77% της παγκοσμια κτηνοτροφιας), οπότε και όταν καταναλώνουμε γάλα, αβγά και κρέας από ζώα παράλληλα καταναλώνουμε και γενετικά τροποποιημένη σόγια.

Περιόρισε τις επεξεργασμένες τροφές: Υπάρχουν λιγoστά δεδομένα εν προκειμένω, αλλά οι έρευνες έχουν ξεκινήσει να δείχνουν τη σχέση μεταξύ επεξεργασμένων τροφών και αύξησης του κινδύνου του καρκίνου γενικά, αλλά και του καρκίνου του μαστού. Συγκεκριμένα, μια μελέτη έδειξε ότι για κάθε 10% αύξηση των επεξεργασμένων τροφών στη διατροφή, υπάρχει 10% αύξηση στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Extra tips

Ακολούθησε ένα συνολικά κατά βάση φυτοφαγικό μοντέλο διατροφής. Οι οδηγίες του World Cancer Research Fund για την πρόληψη του καρκίνου είναι πως η πιο υγιεινή διατροφή είναι αυτή που απαρτίζεται περισσότερο από φυτικές τροφές και μπορεί να περιλαμβάνει μικρές ποσότητες ψαριού και γαλακτοκομικών με χαμηλά λιπαρά. Αυτή η διατροφή μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο μέχρι 18%.

Ασκήσου:

Η συστηματική άσκηση συμβάλλει ακόμη και στην πρόληψη του καρκίνου, ενώ όσον αφορά τον καρκίνο του μαστού ο κίνδυνος μπορεί να μειωθεί μέχρι και 13%. Συν τοις άλλοις, συμβάλλει σε υγιές βάρος, μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη, μείωση των επιπέδων οιστρογόνων και της ορμόνης IGF-1, μειώνει τη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες και δρα ανασταλτικά προς τα γονίδια που προωθούν τον καρκίνο, βελτιώνοντας τη λειτουργία του ανοσοποιητικού.

Συμβουλέψου έναν ειδικό καθώς μετά από ακτινοβολίες υπάρχει τραυματισμός στην λέμφο και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στις ασκήσεις.

Απόφυγε το αλκοόλ: Το αλκοόλ είναι καρκινογόνο ομάδας 1 (αυξάνει το ρίσκο για καρκίνο) και πιθανότατα συμβάλλει άμεσα στο 5,5% των καρκίνων παγκοσμίως κάθε χρόνο. Σε σχέση με τον καρκίνο του μαστού, η σύνδεση είναι ισχυρή, με τον κίνδυνο να αυξάνεται 15% σε γυναίκες που έπιναν 3-6 ποτά ανά εβδομάδα, σε σχέση με τις γυναίκες που δεν έπιναν. Ακόμη και η χαμηλή κατανάλωση (0,5 ποτά/ημέρα) φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο κατά 9%.

Δώσε σημασία στην καλή ποιότητα ύπνου. Η κατανάλωση φαγητού αργά το βραδύ καθως και μικροδόσεις στρες επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα του ύπνου που φέρει αλλαγές στο ανοσοποιητικό.

Οι όγκοι σε ένα όργανο μπορούν να διαταράξουν τα φυσιολογικά ομοιοστατικά επίπεδα συστημικών παραγόντων, όπως οι κυτοκίνες, οι οποίες στη συνέχεια διαταράσσουν τη λειτουργία του κιρκάδιου ρολογιού σε απομακρυσμένα όργανα. Ειδικά για τους ασθενείς που έχουν νοσήσει με καρκίνο ή βρίσκονται σε ιατρική αγωγή, η ποιότητα ύπνου είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Θυμήσου ότι δεν είναι όλες οι φυτοφαγικές διατροφές ίδιες. Τα πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα ακόμα και εάν είναι φυτικά δεν είναι βοηθητικά. Μια ανεπεξέργαστη κατά βάση φυτοφαγική διατροφή (80%) με κάποια επεξεργασμένα τρόφιμα που στην εποχή μας ειναι αναπόφεκτο να μην καταναλώσουμε (20%) είναι ιδανικό.

Στην διάδραση με ασθενείς με καρκίνο του μαστού ή ανθρώπους που ξεπέρασαν τον καρκίνο μαστού, υπήρξαν συμβουλές που τους βοήθησαν να κάνουν μια πιο υγιεινή ζωή και διατροφή εν γένει;

«Εμπειρικά να αναφερθώ σε κάποια περιστατικά ασθενών μου. Εφόσον μιλάμε για πολυπαραγοντικά αίτια, πέραν της διατροφής οφείλουμε να διερευνήσουμε τον τρόπο ζωής του ασθενή, το κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον (συμπεριλάμβανεται το οικογενειακό και εργασιακό περιβάλλον) και φυσικά το μετα-τραυματικό στρες που έχει υποστεί ένας άνθρωπος που έχει νοσήσει με καρκίνο (ψυχικά και σωματικά).

Η ολιστική προσέγγιση είναι αυτή που θα φέρει αλλαγή συνολικά και όχι οι επιβλητικές-επιθετικές διατροφικές αλλαγες.

Από την άλλη, οι διατροφικές αλλαγές θα πρέπει να γίνονται βήμα – βήμα. Η ανάγκη πρώτα για υποστήριξη και σύνδεση με τον ασθενή, η εκπαίδευση και η εμπεριστατωμένη γνώση καθώς και η προσπάθεια να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον ασφάλειας προκειμενου να μην επαναυτραυματίσουμε τον ασθενή μας με άκαμπτες συμβουλες ειναι πιο σημαντικά από ποτέ.

Ευχαριστούμε τη Δέσποινα Μαρσέλου
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με ειδίκευση στην κλινική διατροφή και τα αυτοάνοσα
Μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, Ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε θεραπευτικά φυτοφαγικά πρωτόκολλα διατροφής για αυτοάνοσα και χρόνιες φλεγμονές www.feedyourimmunity.com
www.getactive.gr, www.notanordinarymum.gr