Να είμαι υγιής ή να δείχνω fit; Η Δήμητρα Γλυνού σε βγάζει από την παγίδα των διατροφικών διαταραχών

Ο καθένας έχει μια διαφορετική σχέση με το φαγητό. Για μερικούς, είναι πηγή απόλαυσης ή επιβίωσης ενώ άλλοι μπορεί να έχουν μια αρνητική και ακόμη και επιβλαβή σχέση με το φαγητό. Οι διατροφικές διαταραχές ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, που αφορούν την ανθυγιεινή σχέση ενός ατόμου με το φαγητό, έχουν πολλές αιτίες που μπορεί να περιλαμβάνουν τις επιπτώσεις άλλων ψυχικών ασθενειών, τη γενετική, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, την αρνητική εικόνα για το σώμα και τα τραύματα του παρελθόντος.

Στατιστικά στοιχεία για τις διατροφικές διαταραχές παγκοσμίως

• Η παγκόσμια επικράτηση των διατροφικών διαταραχών αυξήθηκε από 3,4% σε 7,8% μεταξύ 2000 και 2018. (The American Journal of Clinical Nutrition, 2019)
• 70 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με διατροφικές διαταραχές. (National Eating Disorders Association)
• Η Ιαπωνία έχει την υψηλότερη συχνότητα διατροφικών διαταραχών στην Ασία, ακολουθούμενη από το Χονγκ Κονγκ, τη Σιγκαπούρη, την Ταϊβάν και τη Νότια Κορέα. (International Journal of Eating Disorders, 2015)
• Η Αυστρία είχε το υψηλότερο ποσοστό συχνότητας στην Ευρώπη με 1,55% το 2012. (Psychology Today, 2013)
• Σχεδόν οι μισοί Αμερικανοί γνωρίζουν κάποιον με διατροφική διαταραχή. (South Carolina Department of Mental Health)
• Οι διατροφικές διαταραχές ήταν πιο συχνές στις νέες γυναίκες (3,8%) από ό,τι στους άνδρες (1,5%) στις ΗΠΑ κατά την περίοδο 2001-2004. (Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 2010)
• Το ένα τέταρτο των ατόμων με ανορεξία είναι άνδρες. Οι άνδρες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο θανάτου, επειδή διαγιγνώσκονται πολύ αργότερα από τις γυναίκες. Αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει στην εσφαλμένη αντίληψη ότι οι άνδρες δεν πάσχουν από διατροφικές διαταραχές. (Eating Disorders Resource Catalogue, 2014)
• Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 13% των γυναικών άνω των 50 ετών παρουσιάζουν διαταραγμένες διατροφικές συμπεριφορές. (International Journal of Eating Disorders, 2012)
• Η μέση ηλικία εμφάνισης διατροφικών διαταραχών ήταν 21 έτη για την διαταραγμένη υπερφαγία και 18 έτη για την ανορεξία και τη νευρική βουλιμία. (Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 2010)
• Μεταξύ των εφήβων με διατροφικές διαταραχές, η ηλικιακή ομάδα των 17-18 ετών είχε την υψηλότερη επικράτηση (3%). (Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 2010)

Στην Ελλάδα, η πρόσφατη έρευνα της Prorata για λογαριασμό του Queen φανέρωσε τον τρόπο που τα social media επηρεάζουν τη σχέση που έχουμε ή εκείνη που θέλουμε να έχουμε με το σώμα μας. Εμείς, ζητήσαμε από τη διαιτολόγο- διατροφολόγο Δήμητρα Γλυνού, MSc Food, Nutrition and Health, MSc Epidemiology να μας χαρτογραφήσει τις διατροφικές διαταραχές και να μας βοηθήσει να ξεφύγουμε από την παγίδα τους.

Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που προσπαθείς να κατανοήσεις όταν κάποιος/α έρχεται σε εσένα με μια προβληματική σχέση με το φαγητό;

Αρχικά, κάνω μια αναλυτική αξιολόγηση: παίρνω ιστορικό, καταγράφω βάρος και ύψος, εξετάζω ψυχολογικές παραμέτρους και τις διατροφικές του συνήθειες (μέσω του πρωτοκόλλου ADIME). Δίνω ιδιαίτερη έμφαση στο πώς νιώθει το άτομο όταν τρώει ή όταν αισθάνεται ότι «απέτυχε», και πώς αυτό επηρεάζει την κοινωνική του ζωή.

Πώς ξεχωρίζουμε τη φροντίδα από την εμμονή στη διατροφή;

Μια ισορροπημένη διατροφή βασίζεται στην ευελιξία και την απόλαυση. Όταν όμως υπάρχουν αυστηροί κανόνες, άγχος για το τι επιτρέπεται να φάμε και αρνητικές επιπτώσεις στην καθημερινότητα, μιλάμε για διατροφική εμμονή.

«Να είμαι υγιής» ή «να δείχνω fit»;

Υγεία σημαίνει ζωντάνια, ισορροπία και ευεξία.

Fit εμμονικά σημαίνει να προέχει η εικόνα, συχνά εις βάρος της ψυχικής και σωματικής υγείας.

Ποιες είναι οι πιο συχνές διατροφικές διαταραχές που συναντάτε στον σύγχρονο πληθυσμό (π.χ. νεαρές γυναίκες, άντρες, έφηβοι);

Οι πιο συχνές είναι η ανορεξία, η βουλιμία και η υπερφαγία. Επηρεάζουν κυρίως νεαρές γυναίκες αλλά αυξάνονται και στους άντρες. Η ορθορεξία, δηλαδή η υπερβολική εμμονή με «καθαρό» φαγητό, δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί επίσημα, αλλά προκαλεί έντονο ενδιαφέρον λόγω της εξάπλωσής της, ειδικά μέσω social media.

Ποιοι άλλοι παράγοντες προκαλούν διατροφικές διαταραχές;

Δεν φταίει μόνο το φαγητό. Πίσω από τις διαταραχές υπάρχουν συχνά τραύματα, ψυχικές δυσκολίες, τελειομανία ή πιεστικά περιβάλλοντα. Το φαγητό λειτουργεί ως τρόπος ελέγχου ή διαχείρισης συναισθημάτων.

Τι ρόλο παίζουν τα social media και τα πρότυπα ομορφιάς στη διαμόρφωση της διατροφικής μας συμπεριφοράς;

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν τις ανασφάλειες, δείχνοντάς μας μη ρεαλιστικά σώματα με φίλτρα. Αυτό συχνά αλλοιώνει την αντίληψή μας για το φαγητό και τον εαυτό μας, οδηγώντας σε ντροπή και ανθυγιεινές διατροφικές συμπεριφορές.

Πόσο συχνά συναντάς άτομα που θεωρούν το σώμα τους προβληματικό, ενώ στην πραγματικότητα είναι υγιή;

Πολύ συχνά. Πολλοί, ανεξαρτήτως βάρους ή υγείας, νιώθουν άσχημα για το σώμα τους. Η κοινωνία έχει ταυτίσει την αξία με την εικόνα, με αποτέλεσμα ακόμα και υγιή σώματα να θεωρούνται «ανεπαρκή».

Το σώμα πρέπει να αλλάξει για να αγαπηθεί; Πώς θα ξεφύγουμε από την παγίδα που κρύβει η φράση αυτή από μόνη της.

Κατηγορηματικά όχι.

Γιατί οι δίαιτες αποτυγχάνουν; Ποιο είναι το ψυχολογικό βάρος που τις συνοδεύει; Μήπως ξεκινάμε από τη λανθασμένη έννοια που έχει η λέξη δίαιτα από μόνη της στο μυαλό μας.

Οι δίαιτες αποτυγχάνουν επειδή στηρίζονται στην απαγόρευση και τη στέρηση. Προκαλούν άγχος, διαταραχές στη διατροφή και συχνά οδηγούν σε επαναλαμβανόμενους κύκλους υπερφαγίας. Η διατροφή πρέπει να βασίζεται στην ευελιξία και στη συνειδητή επιλογή, όχι στον φόβο.

Πώς μπορεί κάποιος να επαναφέρει την έννοια της απόλαυσης στη διατροφή, χωρίς ενοχή;

Μέσα από την ενσυνείδητη διατροφή. Όταν δίνουμε προσοχή στο πώς τρώμε, όχι μόνο στο τι ξαναβρίσκουμε τη σύνδεση με το φαγητό ως εμπειρία και όχι ως απειλή.

Αν μπορούσες να δώσεις μια συμβουλή σε όλους τους εφήβους που παλεύουν με την εικόνα του σώματός τους, ποια θα ήταν;

Η εμφάνισή σου δεν είναι η αξία σου. Δεν χρειάζεται να “χωρέσεις” σε κανένα πρότυπο. Είσαι αρκετός/ή όπως είσαι. Η ζωή δεν μετριέται με κιλά ή likes.

Σκέψου ότι μιλάς στις κόρες μου- 8 και 10 ετών - Πώς ονειρεύεσαι το μέλλον της σχέσης που θα έχουν με το σώμα τους;

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς και τα σχολεία ώστε να καλλιεργήσουν μια πιο θετική σχέση με το σώμα και το φαγητό;

Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορού να βοηθήσουν με το παράδειγμά τους. Όταν οι ενήλικες αποδέχονται το σώμα τους και αποφεύγουν τις επικρίσεις, τα παιδιά νιώθουν πιο ασφαλή. Το σχολείο μπορεί να περιλάβει προγράμματα για θετική εικόνα σώματος και συναισθηματική αγωγή, χτίζοντας έτσι γερές βάσεις για υγιείς σχέσεις με το φαγητό και τον εαυτό.

Τι μήνυμα θα ήθελες να περάσεις σε ένα κορίτσι που νιώθει ότι το σώμα του δεν χωράει στα πρότυπα;

Δεν γεννήθηκες για να ταιριάζεις σε πρότυπα – αλλά για να είσαι ο εαυτός σου. Το σώμα σου δεν είναι πρόβλημα· είναι το όχημα με το οποίο ζεις και δημιουργείς. Ο κόσμος έχει χώρο για εσένα ακριβώς όπως είσαι.

Ευχαριστούμε τη Δήμητρα Γλυνού, διαιτολόγο- διατροφολόγο, MSc Food, Nutrition and Health, MSc Epidemiology, cibus.gr, https://www.instagram.com/cibus.gr/

Δες εδώ ολόκληρο το αφιέρωμα