Εκφοβισμός στον χώρο εργασίας: Πώς να αντιμετωπίσεις έναν bully

Μια εργαζόμενη, την οποία άρθρο στο Psychology Today ονομάζει Kathy, περιγράφει πώς η συμπεριφορά ενός εκφοβιστικού προϊσταμένου κλιμακώθηκε σε σημείο που να της προκαλεί έντονο άγχος, σωματικά συμπτώματα και φόβο να πάει στη δουλειά. Το αποκορύφωμα ήταν όταν ο προϊστάμενος πλησίασε από πίσω και χτύπησε με δύναμη έναν φάκελο στο γραφείο της, φωνάζοντας προσβλητικά λόγια. Το περιστατικό την έκανε να τρέξει κλαίγοντας έξω από το γραφείο, σοκαρισμένη.

Η κοινωνική αλληλεπίδραση επηρεάζει τη μνήμη

Η ψυχική υγεία των haters: Γιατί όσοι μισούν πληγώνουν πρώτα τον εαυτό τους

Τι είναι ο εργασιακός εκφοβισμός

Το Workplace Bullying Institute (WBI) ορίζει τον εργασιακό εκφοβισμό ως «επαναλαμβανόμενη κακομεταχείριση: επιθετική συμπεριφορά που είναι απειλητική, εκφοβιστική ή εξευτελιστική· σαμποτάζ εργασίας ή λεκτική κακοποίηση».

Σύμφωνα με έρευνα του 2024, το 32% των Αμερικανών (52,2 εκατομμύρια άτομα) έχουν υπάρξει στόχος εκφοβισμού στον χώρο εργασίας. Παράλληλα, ακόμη και όσοι δεν στοχοποιούνται άμεσα, αλλά είναι μάρτυρες τέτοιων περιστατικών, αναφέρουν έντονο στρες και ψυχολογική επιβάρυνση. Συνολικά, 74,8 εκατομμύρια εργαζόμενοι επηρεάζονται από την ύπαρξη ενός εκφοβιστή στον χώρο εργασίας.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι περισσότεροι δράστες είναι άνδρες (71%), ενώ οι γυναίκες στοχοποιούνται συχνότερα τόσο από άνδρες όσο και από γυναίκες (51%). Επίσης, εργαζόμενοι μαύρης ή ισπανόφωνης καταγωγής γίνονται στόχος σε υψηλότερα ποσοστά από τον εθνικό μέσο όρο.

Μελέτες συνδέουν τον εργασιακό εκφοβισμό με αυξημένη επαγγελματική εξουθένωση, αποχωρήσεις προσωπικού, αϋπνία, άγχος και ακόμα και αυτοκτονικό ιδεασμό. Ένα τοξικό άτομο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά ολόκληρη την κουλτούρα ενός οργανισμού, μειώνοντας την εμπιστοσύνη, την παραγωγικότητα και το ηθικό.

Μέσα στο μυαλό ενός εκφοβιστή

Οι πιο επιθετικοί εκφοβιστές συχνά στερούνται ενσυναίσθησης και μπορεί να αντλούν ευχαρίστηση από τον πόνο των άλλων. Έρευνες έχουν εντοπίσει ανωμαλίες στη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου τους, οι οποίες εμποδίζουν την ανάπτυξη ενοχής ή τύψεων. Η συμπεριφορά αυτή συχνά συνδέεται με την αναζήτηση άμεσης ικανοποίησης μέσω δύναμης, ελέγχου ή ανταμοιβών. Σε κάποιες κουλτούρες εργασίας με επιθετικό ανταγωνισμό, τέτοιες τακτικές μπορεί ακόμη και να επιβραβεύονται.

Διαφορές προσωπικότητας

Δεν έχουν όλοι οι εκφοβιστές τα ίδια χαρακτηριστικά. Οι διαφορές προσωπικότητας επηρεάζουν τον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι την πραγματικότητα. Έρευνες δείχνουν ότι οι εσωστρεφείς τείνουν να εστιάζουν στα αρνητικά ερεθίσματα, ενώ οι εξωστρεφείς στα θετικά. Έτσι, όταν ένας δυναμικός, εξωστρεφής και ανταγωνιστικός προϊστάμενος συνεργάζεται με έναν ντροπαλό, ευαίσθητο, εσωστρεφή υπάλληλο, οι αντιλήψεις τους μπορεί να συγκρουστούν, οδηγώντας σε εντάσεις και καταγγελίες για εκφοβισμό.

Μια τριπλή προσέγγιση

Το άρθρο προτείνει τρεις βασικές στρατηγικές για την αντιμετώπιση του εργασιακού εκφοβισμού:

1. Εκπαίδευση του εκφοβιστή: διαχείριση θυμού, επικοινωνιακές δεξιότητες, επίλυση συγκρούσεων, εκπαίδευση σε θέματα διαφορετικότητας.

2. Ενδυνάμωση του θύματος: ανάπτυξη διεκδικητικότητας, ανθεκτικότητας, δεξιοτήτων διαχείρισης στρες και επίλυσης συγκρούσεων.

3. Παρέμβαση ουδέτερου τρίτου μέρους: διαμεσολάβηση για την επίλυση της σύγκρουσης.

Η εμπλοκή ενός τρίτου μέρους συχνά κρίνεται απαραίτητη όταν η δυναμική εκφοβιστή-θύματος έχει παγιωθεί και τα δύο μέρη αδυνατούν να βρουν λύση μόνα τους.

Η ανατροπή στην ιστορία της Kathy

Η Kathy αποφάσισε να αντιμετωπίσει τον προϊστάμενό της, όπως πρότειναν οι ειδικοί. Μπήκε στο γραφείο του, στάθηκε όρθια και είπε σταθερά:

«Μην με πλησιάζετε ποτέ ξανά από πίσω ούτε να πετάτε πράγματα στο γραφείο μου. Είναι αγενές, προσβλητικό και δε βοηθάει την απόδοσή μου. Η συμπεριφορά σας είναι απαράδεκτη και πρέπει να σταματήσει».

Προς έκπληξή της, ο προϊστάμενος λύγισε. Εξομολογήθηκε ότι η γυναίκα του τον είχε πρόσφατα εγκαταλείψει λόγω του θυμού του, ζήτησε συγγνώμη και φοβήθηκε μήπως χάσει τη δουλειά του. Η Kathy τον άκουσε, τον παρηγόρησε και, για πρώτη φορά, είδε την ανθρώπινη πλευρά πίσω από την επιθετική συμπεριφορά.

Συμπερασματικά

Όταν επιτρέπεται η κακομεταχείριση χωρίς συνέπειες, χάνεται η ευκαιρία για ουσιαστική αλλαγή. Η διεκδίκηση, η ενσυναίσθηση και η επικοινωνία μπορούν να μετατρέψουν μια τοξική σχέση σε μια συνεργασία με αλληλοσεβασμό και κατανόηση.