Η ψυχική υγεία των haters: Γιατί όσοι μισούν πληγώνουν πρώτα τον εαυτό τους

Πολλά έχουν γραφτεί για τις ψυχολογικές επιπτώσεις του μίσους στα θύματά του. Για παράδειγμα, η APA αναφέρει: «Τα εγκλήματα μίσους αυξάνονται στις ΗΠΑ. Ποιες είναι οι ψυχολογικές συνέπειες;». Εξίσου πολλές είναι και οι αναλύσεις για το γιατί κάποιοι άνθρωποι μισούν. Ωστόσο, ελάχιστα κείμενα εξετάζουν τις ψυχικές συνέπειες του μίσους στους ίδιους τους haters.

Όπως διαβάζουμε στο Psychology Today, όσοι εκφράζουν μίσος ζουν συχνά με συνεχή αναστάτωση και δυσφορία, συνοδευόμενες από υποβόσκον άγχος ή κατάθλιψη. Η αδρεναλίνη που προκαλεί το μίσος μπορεί να καλύπτει προσωρινά αυτές τις καταστάσεις, αλλά δεν τις εξαφανίζει.

Το μίσος έχει την τάση να εξαπλώνεται: από ένα άτομο σε όσους το θυμίζουν, και τελικά σε ολόκληρες ομάδες. Η δημόσια έκφραση μίσους, ιδιαίτερα στα social media, το ενδυναμώνει και το κάνει πιο διαβρωτικό.

Οι haters συχνά αισθάνονται θύματα. Αυτό τους τυφλώνει μπροστά στις δηλητηριώδεις συνέπειες που προκαλούν στους άλλους. Επιπλέον, τα παρανοϊκά χαρακτηριστικά του μίσους το καθιστούν αυτοεκπληρούμενη προφητεία: είναι δύσκολο να αντιδράσεις θετικά σε κάποιον που σε πλησιάζει με μίσος.

Τελικά, το μίσος εισβάλλει και στο ίδιο μας το σπίτι. Αν μισείς έναν πολιτικό, είναι λιγότερο πιθανό να είσαι υπομονετικός, τρυφερός ή συμπονετικός με την οικογένειά σου. Το μίσος απομακρύνει τους δικούς σου ανθρώπους, αντί να σε φέρνει πιο κοντά τους.

Υψηλή αυτοδικαίωση, χαμηλή αυτοαξία

Οι haters δείχνουν συχνά σίγουροι για τον εαυτό τους. Αυτή η «σιγουριά» όμως θυμίζει αυταρέσκεια και απαιτεί την καταπίεση κάθε αμφιβολίας. Μία βασική ψυχολογική λειτουργία του μίσους είναι να μειώνει την αυτο-αμφιβολία που το πυροδοτεί.

Συχνά συγχέουμε την αυτοεκτίμηση με την αυτοαξία. Η αυτοεκτίμηση αφορά το πώς νιώθουμε για τον εαυτό μας. Η αυτοαξία σχετίζεται με το πώς μας φερόμαστε: αν φροντίζουμε την υγεία μας, αν εξελισσόμαστε, αν καλλιεργούμε τα χαρίσματά μας και αντιμετωπίζουμε τις αδυναμίες μας.

Σημάδια υψηλής αυτοαξίας:

• Ενδιαφέρον για προσωπική ανάπτυξη

• Στήριξη και φροντίδα οικογένειας

• Σεβασμός σε ανθρωπιστικές αξίες

• Προσφορά για έναν καλύτερο κόσμο

Σημάδια χαμηλής αυτοαξίας:

• Αίσθημα δικαιώματος (ως αντιστάθμιση)

• Μνησικακία και θυμός

• Άγχος, εμμονές, κατάθλιψη, οργή

• Αδυναμία κατανόησης των άλλων

• Και φυσικά, μίσος

Όλοι οι θεραπευόμενοι που ξεκίνησαν δουλειά για χρόνιες μορφές μνησικακίας, θυμού ή λεκτικής κακοποίησης ανακάλυψαν τελικά την κρυφή αυτοαπέχθειά τους. Δεν μπορείς να συμπαθείς τον εαυτό σου όσο τρέφεις μίσος.

Το μίσος ως ζήτημα υγείας

Πολλοί θεραπευόμενοι που προσήλθαν με βαθύ μίσος εμφάνιζαν και άλλα προβλήματα υγείας: υπέρταση, αναπνευστικές ή γαστρεντερικές διαταραχές. Πολλοί αρνούνταν ακόμη και τη βασική ιατρική φροντίδα, πιθανό σημάδι αυτοαπέχθειας.

Απόδραση από τη φυλακή του μίσους

Αν νιώθεις παγιδευμένος στο μίσος, θέσε στον εαυτό σου τρία κρίσιμα ερωτήματα:

1. «Τι άλλο μπορεί να φοβάμαι;».

2. «Για τι άλλο μπορεί να νιώθω ενοχές;».

3. «Για τι άλλο μπορεί να νιώθω ντροπή;».

Παράδειγμα περίπτωσης στο Psychology Today

Ο James ζούσε για χρόνια με μνησικακία που ξεσπούσε σε θυμό και λεκτικές εντάσεις προς τη σύζυγο και τα παιδιά του. Δεν θεωρούσε ότι το πρόβλημά του ήταν το μίσος, αν και παραδεχόταν ότι έτρεφε έντονη οργή προς τον γαμπρό του, επειδή ένιωθε πως τον είχε εξαπατήσει οικονομικά.

Στην πρώτη ερώτηση -«Τι άλλο μπορεί να φοβάμαι;»- απάντησε:
«Φοβάμαι μήπως χρεοκοπήσω. Ξέρω ότι δεν είναι λογικό· δεν ήταν τόσα τα χρήματα που μου πήρε».

Στη δεύτερη ερώτηση -«Για τι άλλο μπορεί να νιώθω ενοχές;»- είπε:
«Νιώθω ενοχές που στερώ από τη γυναίκα μου την παρέα του αδερφού της, και τα παιδιά μου τον αγαπούν»

Και στην τρίτη ερώτηση -«Για τι άλλο μπορεί να νιώθω ντροπή;»- παραδέχτηκε:
«Κατά βάθος ντρέπομαι που μισώ. Δεν θέλω να είμαι αυτός ο άνθρωπος, ακόμη κι αν εκείνος το αξίζει. Ντρέπομαι που πληγώνω τη γυναίκα μου και φοβίζω τα παιδιά μου».

Αναγνωρίζοντας τον φόβο, την ενοχή και τη ντροπή πίσω από το μίσος του, ο James μπόρεσε σταδιακά να το αντιμετωπίσει διαφορετικά. Έμαθε να δείχνει συμπόνια στον εαυτό του και να αναζητά τρόπους βελτίωσης. Με τον καιρό, κατόρθωσε να συζητήσει ανοιχτά με τον γαμπρό του και να συμφωνήσουν σε ένα δίκαιο σχέδιο αποπληρωμής.