Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τον ιό του HPV και την σχέση του με τον καρκίνο του τραχήλου

Σίγουρα δεν είναι η πρώτη φορά που ακούτε για τον ιό του HPV ή των ιό των κονδυλωμάτων. Τόσο γιατί μπορεί εσείς η ίδια να έχετε έρθει σε επαφή με το πιο διαδεδομένο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα είτε γιατί μια φίλη σας μπορεί διαγνώστηκε με τον συγκεκριμένο ιό. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι 7 στις 10 γυναίκες νοσούν και μάλιστα, όπως υποστηρίζουν οι γυναικολόγοι, κάποιες δεν το γνωρίζουν.

Τι είναι ο ιός HPV, τι πρέπει να κάνουμε όταν αυτός διαγνωστεί από το τεστ Παπ, ποιά η σχέση του με τον καρκίνο του τραχήλου και πως τελικά μπορούμε να προστατευθούμε; Όσο περίεργο κι αν σας ακούγεται ούτε το προφυλακτικό αλλά ούτε το εμβόλιο για τον καρκίνο της μήτρας μπορούν να προσφέρουν 100% ασφάλεια.

Η μαιευτήρας- γυναικολόγος και διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Βιβή Τσέτσα μας δίνει όλες τις απαντήσεις.

Τι είναι ο ιός HPVκαι πώς μεταδίδεται?

Ο ιός HPV είναι γνωστός και ως ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων ή ιός κονδυλωμάτων. Είναι το πιο συχνό σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα παγκοσμίως. Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν, ότι το 75 % όλων των σεξουαλικά ενεργών ατόμων θα μολυνθούν με HPVκάποια στιγμή στη ζωή τους.

Πότε μεταδίδεται και ποιοί είναι οι παράγοντες κινδύνου?

Η λοίμωξη από τον ιό HPV, συμβαίνει λίγο μετά την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, ενώ πάνω από το 50% των εφήβων θα αποκτήσουν HPV 3-4 χρόνια μετά την έναρξη των επαφών.

Παράγοντες κινδύνου εκτός από την πρώιμη ηλικία έναρξης των επαφών αποτελούν ο αριθμός των σεξουαλικών συντρόφων, ο αριθμός των σεξουαλικών συντρόφων του συντρόφου αλλά και η ύπαρξη ενός νέου σεξουαλικού συντρόφου το τελευταίο τετράμηνο. Από την άλλη η ανοσολογική κατάσταση της γυναίκας, η νεαρή ηλικία (< 25 έτη ), το κάπνισμα, οι διαιτητικές συνήθειες, η επιλεκτική και μη σταθερή χρήση προφυλακτικού, αποτελούν παράγοντες κινδύνου τόσο για προσβολή από τον ιό HPV, όσο και για εμφάνιση προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο αλλά και σπανιότερα καρκίνου τραχήλου της μήτρας.

Η χρήση του προφυλακτικού μας προστατεύει 100% ?

Δυστυχώς η χρήση του ανδρικού προφυλακτικού, αν και παρέχει κάποια μικρή προστασία, η προστασία αυτή είναι ελλιπής. Αυτό γιατί ο ιός HPVμεταδίδεται με την επαφή και την τριβή των γύρω γεννητικών περιοχών, με αποτέλεσμα το προφυλακτικό να μην προστατεύει απόλυτα.

Αν κάποια γυναίκα διαγνωσθεί ως φορέας ιού HPVσημαίνει ότι θα έρθει αντιμέτωπη με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας?

Ευτυχώς όχι! Απαραίτητη προϋπόθεση για την δημιουργία προκαρκινικών καταστάσεων είναι η εμμένουσα λοίμωξη από ένα ή και περισσότερα ογκογόνα στελέχη ιού HPV.

Η εξέλιξη από HPVσε δυσπλασίες χαμηλού και υψηλού βαθμού (LowGradeκαι HighGrade), είναι βαθμιαία και ευτυχώς δυνητικά αναστρέψιμη στα αρχικά στάδια.

Οι περισσότερες αλλοιώσεις που σχετίζονται με HPVλοίμωξη είναι απίθανο να προχωρήσουν σε σοβαρές προκαρκινικές αλλοιώσεις ή διηθητικό καρκίνο τραχήλου της μήτρας.

Οι περισσότερες χαμηλόβαθμες αλλοιώσεις (ΗPV,CIN 1) υποστρέφουν σε άλλοτε μικρά και άλλοτε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα και χρειάζονται μόνο παρακολούθηση ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Οι υψηλόβαθμες αλλοιώσεις από την άλλη (CIN 2 και CIN3), υποστρέφουν πολύ πιο σπάνια και έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να δημιουργήσουν καρκίνο τραχήλου της μήτρας γι αυτό και τις αντιμετωπίζουμε χειρουργικά (Laser ,Loop).

Ποιά είναι η εξέταση που θα μας δείξει αν υπάρχει πρόβλημα ?

Το τέστ Παπανικολάου είναι η πρωταρχική εξέταση προσυμπτωματικού ελέγχου και

πρέπει να γίνεται στα 21 έτη ή 3 έτη μετά την έναρξη των σεξουαλικών επαφών.

Το τεστ Παπανικολάου είναι μια απλή και μη χρονοβόρα εξέταση όπου συλλέγονται κύτταρα από τον κόλπο και τον τράχηλο της γυναίκας από τον γυναικολόγο της.

Η διαδικασία της λήψης του τεστ Παπανικολάου αν και μπορεί να γίνει και από άλλους επαγγελματίες υγείας πλην του γυναικολόγου, ιδανικά πρέπει να γίνεται από τον γυναικολόγο της γυναίκας γιατί πέραν της ακριβέστερης λήψης μπορεί να επισκοπήσει τον τράχηλο της γυναίκας και να δει αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα αλλά και να εξετάσει γυναικολογικά την γυναίκα.

Ο ετήσιος γυναικολογικός έλεγχος της γυναίκας εκτός απο το τέστ Παπανικολάου πρέπει να περιλαμβάνει και γυναικολογική εξέταση. Αν το τεστ Παπανικολάου μιας γυναίκας έχει μόνο φυσιολογικά κύτταρα (αρνητικό τεστ )τότε η γυναίκα επανεξετάζεται σε 1 χρόνο με τεστ Παπανικολάου. Αν το τεστ Παπανικολάου μιας γυναίκας δεν έχει φυσιολογικά κύτταρα (παθολογικό τεστ Παπανικολάου) τότε η γυναίκα πρέπει να παραπεμφθεί για κολποσκόπηση.

Τι είναι η κολποσκόπηση? Ποιός ιατρός κάνει την κολποσκόπηση?

Η κολποσκόπηση είναι η επισκόπηση όλου του κατώτερου γεννητικού συστήματος της γυναίκας δηλαδή του τραχήλου του κόλπου του αιδοίου αλλά και του πρωκτού με ένα όργανο που μοιάζει με μικροσκόπιο και ονομάζεται κολποσκόπιο.

Η εξέταση αυτή που δεν είναι χρονοβόρα γίνεται σε γυναίκες με παθολογικά τεστ Παπανικολάου, δηλαδή σε γυναίκες που τα τεστ Παπανικολάου δείχνουν λοίμωξη από ιούς HPV.

Με την δυνατότητα της επισκόπησης του τραχήλου αποκαλύπτονται όλες οι παθολογικές περιοχές στον τράχηλο και λαμβάνονται βιοψίες από τις πλέον ύποπτες περιοχές με σκοπό να έχουμε ιστολογική διάγνωση. Έτσι αν έχουμε μια υποψία HPVλοίμωξης από το τέστ Παπανικολάου πρέπει να γίνει κολποσκόπηση να δούμε το μέγεθος και την έκταση της βλάβης να δούμε αν πρέπει να ληφθεί βιοψία και με το αποτέλεσμα της βιοψίας να αποφασίσουμε αν μια γυναίκα χρειάζεται θεραπεία η παρακολούθηση.

Η κολποσκόπηση γίνεται απο τον γυναικολόγο και καλό θα είναι ο γυναικολόγος να είναι εξειδικευμένος και πιστοποιημένος στην κολποσκόπηση. Επίσης υπάρχουν κέντρα αναφοράς για Κολποσκόπηση στα μεγάλα μαιευτήρια δημόσια και ιδιωτικά.

Όσον αφορά τα εμβόλια έναντι του ιού σε ποιές ηλικίες πρέπει να γίνονται και πόσο μας προστατεύουν; Είναι προφυλακτικά ή θεραπευτικά?

Τα εμβόλια που έχουν παρασκευασθεί μέχρι σήμερα είναι προφυλακτικά και όχι θεραπευτικά, αφορούν δηλαδή γυναίκες που δεν έχουν μολυνθεί από τους υποτύπους του ιού HPVαπο τους οποίους προστατεύουν.

Δύο είναι τα εμβόλια που έχουν λάβει άδεια κυκλοφορίας και γίνονται από τις αρχές του 2007 και στην χώρα μας. Στόχος του εμβολιασμού είναι η μείωση της συχνότητας των νοσημάτων του γεννητικού συστήματος που προκαλούνται από τον HPVδηλαδή των προκαρκινικών καταστάσεων και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Τα εμβόλια δεν έχουν παρενέργειες ή ανεπιθύμητες ενέργειες και η ολοκλήρωση του εμβολιαστικού σχήματος γίνεται σε 3 δόσεις (6 μήνες).

Τα εμβόλια συνιστάται να γίνονται σε κορίτσια και γυναίκες ηλικίας 12 εως 26 ετών όπου παρέχουν και την μεγαλύτερη προστασία ιδίως αν η κοπέλα δεν έχει έρθει σε σεξουαλική επαφή και επομένως δεν έχει εκτεθεί στον ιό.

Βεβαίως το εμβόλιο μπορεί να γίνει και σε σεξουαλικά ενεργές κοπέλες ακόμα και σε κοπέλες που είναι φορείς του ιού HPV, με σκοπό να τις προστατεύσει απο προκαρκινικές καταστάσεις και καρκίνο τραχήλου μήτρας αλλά παρέχοντας σαφώς μικρότερη προστασία.

Ο εμβολιασμός στην ηλικιακή ομάδα 12-26 είναι δωρεάν και καλύπτεται απο όλα τα ασφαλιστικά ταμεία.

Την τελευταία διετία έχει πάρει έγκριση ο εμβολιασμός και σε μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες δηλαδή 26-45 έτη έχοντας μικρότερη προστατευτική κάλυψη. Σε αυτή την ηλικιακή ομάδα η γυναίκα επωμίζεται το κόστος του εμβολιασμού.

Στο μέλλον ελπίζουμε να ξεκινήσει και ο εμβολιασμός των αγοριών όπως γίνεται ήδη σε κάποιες χώρες με σκοπό την προστασία αυτών από καρκίνους του πρωκτού του πέους και της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας.

Προσοχή το ότι θα κάνουμε το εμβόλιο δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να κάνουμε κάθε χρόνο το τεστ Παπ.

Τι πρέπει να κάνει μια νέα γυναίκα για να προλάβει τον καρκίνο του τραχήλου?

Κατ αρχάς πρωτογενής πρόληψη με τα δύο εμβόλια που διαθέτουμε σαν όπλα για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Δεύτερον ετήσιο έλεγχο με τέστ Παπανικολάου και γυναικολογική εξέταση και επί μη φυσιολογικού τέστ Παπανικολάου παραπομπή για κολποσκόπηση.

Βελτίωση της ποιότητας της ζωής της αποφυγή καπνίσματος, χρήσης αλκοόλ, βελτίωση της διατροφής της λαμβάνοντας τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά και βιταμίνες.

Χρήση ανδρικού προφυλακτικού που αν και δεν προστατεύει απόλυτα απο τον ιό HPV, προστατεύει από άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα όπως οι ηπατίτιδες το AIDS, οι τριχομονάδες τα χλαμύδια, ο έρπητας και η γονόρροια τα οποία ενισχύουν την επιμονή του ιού HPVαν συνυπάρχουν.

Ποιά είναι η θεραπεία του ιού HPV?

Δεν υπάρχει θεραπεία του ιού HPV. Ο ιός HPVδεν χρειάζεται θεραπεία. Θεραπεία με φάρμακα δεν υπάρχει. Θεραπεία απαιτείται μόνο στις αλλοιώσεις που έχει προκαλέσει ο ιός HPVστον τράχηλο ή σπανιότερα στον κόλπο το αιδοίο αλλά και τον πρωκτό. Έτσι θεραπεύουμε μόνο τις προκαρκινικές αλλοιώσεις. Οι θεραπείες διακρίνονται στις καταστροφικές και στις αφαιρετικές. Και οι δύο γίνονται με την χρήση ηλεκτροχειρουργικής ή Laser. Οι αφαιρετικές θεραπείες υπερέχουν των καταστροφικών διότι αφαιρείται η περιοχή του τραχήλου που εντοπίζεται η βλάβη (κωνοειδής εκτομή τραχήλου με LOOP ,LASER) και το τμήμα του τραχήλου αποστέλλεται στον παθολογοανατόμο για βιοψία. Οι επεμβάσεις αυτές πραγματοποιούνται σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου η σε χειρουργείο με τοπική κυρίως και σπανιότερα με γενική αναισθησία.